Article / interview
Kiedy jutro nie jest projektem, tylko nadzieją. Rozmowa z prof. Hanną Serkowską (część 2)
W drugiej części rozmowy Marty Chojnackiej-Kuraś z Profesor Hanną Serkowską, literaturoznawczynią i italianistką, autorką m.in. książki Co z tą starością? O starości i chorobie w europejskiej literaturze i filmie (2018), pytamy o to, czym są ageing studies (studia nad starzeniem się), dlaczego stygmatyzuje się ludzi starych, czy demencja zawsze musi być postrzegana jako strata i dlaczego potrzebujemy metafor, żeby mówić o chorobie.
Wraz z rozmówczyniami szukamy także odpowiedzi na pytania:
- Czy stare musi być brzydkie?
- Dlaczego nie można odsłaniać starego kobiecego ciała?
- Jak rozmawiać o starości, by nie dyskryminować?
- Ile razy można mówić chorej na demencję mamie, że tata nie żyje?
- Dlaczego „metafory są dla chorego jak szlafrok i kapcie”?
- I dlaczego Susan Sontag nie cytuje Virginii Woolf?
Publikacje wymienione w rozmowie (w porządku alfabetycznym):
- Jan Bernlef [Hendrik Jan Marsman], Niewdzięczna pamięć [1984], przekł. Alicja Oczko, Warszawa 2010.
- Max Black, Jeszcze o metaforze, „Pamiętnik Literacki”, 74/2, 1983, przeł. Maria Bożenna Fedewicz, s. 255-281.
- Norberto Bobbio, De Senectude [w:] De Senectude e altri scritti autobiografici, Einaudi 1996, s. 17-50.
- Stella Bolaki, Illness as Many Narratives. Arts, Medicine and Culture, Edinburgh 2016.
- Thomas DeBaggio, Losing My Mind: An Intimate Look at Life with Alzheimer's , London–Toronto–Singapore–Sydney, 2002.
- Arno Geiger, Stary król na wygnaniu, 2011, przeł. Karolina Niedenthal, Warszawa 2013.
- Simone De Beuvoir, Starość, [1970], przeł. Zofia Styszyńska, Warszawa 2011.
- Draaisma Douwe, Księga zapominania [2010], przeł. Robert Pucek, Warszawa 2012.
- Draaisma Douwe, Rozstrojone umysły. Historie chorych i dzieje chorób [2006], przeł. Ewa Jusewicz-Kalter, Warszawa 2009.
- Hendrik Groen [Peter de Smet], Dopóki życie trwa. Nowy sekretny dziennik Hendrika Groena, lat 85, przeł. Ryszard Turczyn, Warszawa 2016.
- Salcia Hałas, Potop, Warszawa 2019.
- Michel Houellebecq, Mapa i terytorium, przeł. Beata Geppert, Warszawa 2011.
- Tomasz Jastrun, Osobisty przewodnik po depresji, Warszawa 2016.
- Erwin Mortier, Pieśni bełkotu, Pieśni bełkotu. Mamine godzinki [2011], przeł. Łukasz Żebrowski, Warszawa 2011.
- Grzegorz Olszański, Wiek męski: epopeja rozkładu. Motywy senilne w poezji polskiej po 1989 roku (Marcin Świetlicki, Jacek Podsiadło i inni poeci), Katowice 2015.
- Flavio Pagano, Perdutamente, Firenze 2013.
- Jerzy Pilch, Dziennik, Warszawa 2012.
- Jerzy Pilch, Drugi Dziennik, Kraków 2013.
- Ryszard Przybylski, Baśń zimowa. Esej o starości, Warszawa 1998.
- Anna Sakowicz, Ewa Beniak-Haremska, Listy do A. Mieszka z nami Alzheimer, Warszawa 2019.
- May Sarton, As we are now, London 1978.
- Helen Small, The Long Life, Oxford 2007.
- Susan Sontag, Choroba jako metafora, AIDS i jego metafory, przeł. Jarosław Anders, Warszawa 1999.
- Susan Sontag, The Double Standard of Ageing, „The Saturday Review”, 23.09.1973, s. 29-38.
- Susan Sontag, Kilka uwag o emancypacji, przeł. Dariusz Żukowski, Kraków 2024.
- Susan Sontag, Przeciwko interpretacji i inne eseje, przeł. Małgorzata Pasicka, Anna Skucińska, Dariusz Żukowski, Kraków 2023.
- Susan Sontag, Widok cudzego cierpienia, przeł. Sławomir Magala, Kraków 2016.
- Magdalena Tulli, Fusy [w:] Włoskie szpilki, Warszawa 2011.
- Dana Walrath, Aliceheimer’s: Alzheimer’s Through the Looking Glass, 2013.
- Virginia Woolf, O chorowaniu [1938], Wołowiec 2011.
- Hannah Zeilig, Dementia As a Cultural Metaphor, „The Gerontologist”, Vol. 54, Issue 2 (1 April 2014), s. 258–267.
Filmy:
- A Song for Martin, 2001, reż. Bille August,
- Away from her, 2006, reż. Sarah Polley
- The Father, 2020, reż. Florian Zeller
- Still Alice, 2014, reż. Richard Glatzer i Wash Westmoreland
Zachęcamy również do wysłuchania pierwszej części rozmowy Marty Chojnackiej-Kuraś z Profesor Hanną Serkowską:
Medycyna, która działa przez komunikację (cz. 1 rozmowy z prof. Hanną Serkowską).
Seria podcastu "Spotkania Biuletynu", zatytułowana “Polonistyka zaangażowana”, realizowana jest w ramach projektu "Polonistyka wobec wyzwań współczesnego świata". Dofinansowano ze środków budżetu państwa w ramach programu Ministra Edukacji i Nauki pod nazwą „Nauka dla Społeczeństwa II” (numer projektu: NdS-II/SP/0264/2024/01).
Strona projektu: https://biuletynpolonistyczny.pl/pl/projects/polonistyka-wobec-wyzwan-wspolczesnego-swiata,1851/details
* * *
Intro i outro
Muzyka Piotr Lakwaj, czyta: Aldona Brycka-Jaskierska
Producent: Torba reportera i podcastera
Identyfikacja wizualna i projekt okładki: Klaudia Węgrzyn
* * *
Zachęcamy do zadawania pytań i dzielenia się przemyśleniami na temat naszego podcastu: biuletyn.polonistyczny@ibl.waw.pl.
* * *
Media społecznościowe "Biuletynu Polonistycznego":
Information
Członkini i sekretarz Zespołu Języka w Medycynie Rady Języka Polskiego PAN oraz Polskiego Towarzystwa Komunikacji Medycznej. Należy do Polskiego Towarzystwa Językoznawstwa Kognitywnego. Od 2019 r. współpracuje z Fundacją Języka Polskiego (robi audyty i prowadzi szkolenia z zakresu prostego języka i efektywnej komunikacji), od 2022 r. jest członkinią zarządu FJP.
Udział w projektach:
- od 2024 – Polonistyka wobec wyzwań współczesnego świata
- 2023-2024 – Seed 4EU+ Naming for Othering in a Diversified Europe across Selected European Languages
- 2021-2022 – Choroba w ujęciu semantyki ramowej
- 2016-2018 – SYNAMET – mikrokorpus metafor synestezyjnych. Formalizacja opisu i wypracowanie efektywnych metod analizy metafor w dyskursie
Wybrane publikacje:
- Semantyka bólu we współczesnej polszczyźnie, Wydawnictwa Wydziału Polonistyki UW, Warszawa 2016.
- Medycyna narracyjna. Opowieści o doświadczeniu choroby w perspektywie medycznej i humanistycznej, red. M. Chojnacka-Kuraś, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2019. https://www.wuw.pl/product-pol-11547-Medycyna-narracyjna-Opowiesci-o-doswiadczeniu-choroby-w-perspektywie-medycznej-i-humanistycznej-EBOOK.html
- Językowe, prawne i dydaktyczne aspekty porozumiewania się z pacjentem, red. M. Kulus, A. Doroszewska, M. Chojnacka-Kuraś, Wydawnictwo PAN, Warszawa 2019. https://publikacje.pan.pl/dlibra/journal/136632
- Komunikacja medyczna – wyzwania i źródła inspiracji, red. A. Doroszewska, M. Chojnacka-Kuraś, A.K. Jankowska, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2023. https://www.wuw.pl/product-pol-18462-Komunikacja-medyczna-wyzwania-i-zrodla-inspiracji-PDF.html
- Cele i metody kształcenia kompetencji narracyjnej w ujęciu Rity Charon (na przykładzie opowiadania Alice Munro „Wiszący most”), „Teksty Drugie” 1/2021, s. 81-100.
- Wyrażenie „Certyfikat Super HoSpa” i jego rola w kształtowaniu obrazu opieki paliatywnej we współczesnym dyskursie medycznym, „Poradnik Językowy” 8/2021, s. 69-83.
- Kiedy WALKA staje się PODRÓŻĄ. O przeobrażeniach metafor opisujących doświadczenie chorowania z uwzględnieniem typu i fazy choroby, „Prace Filologiczne” LXXIII, 2019, s. 33-48.
Jest autorką m.in. książki Co z tą starością? O starości i chorobie w europejskiej literaturze i filmie (2018) oraz współredaktorką numeru „Tekstów Drugich” (1/2021) poświęconego medycynie narracyjnej.
Jej najnowszy dorobek to projekty i publikacje poświęcone żałobie, eutanazji, a także depresji i jej obrazom w kulturze współczesnej; depresji dotyczy m.in. artykuł Nie daję łajbie żadnych szans. Depresja: choroba czy rozczarowanie? w „Ruchu Literackim” (2023). Obecnie Hanna Serkowska pracuje nad książką Godzina “D” – języki depresji. Opracowuje też tom zbiorowy o narracjach lekarskich.
See also
Badając narracje maladyczne. Rozmowa z dr Joanną Szewczyk i mgr Wiktorią Kulak
Dlaczego opowieść jest (w) chorowaniu tak bardzo potrzebna? Co oznacza stwierdzenie, że choroby są polityczne? Czym jest dyskurs maladyczny i jakie ma cechy? I dlaczego Susan Sontag zmieniła swoją postawę wobec metafor choroby? Na te i inne ważne pytania odpowiadają redaktorki jednego z numerów “Ruchu Literackiego”, zatytułowanego Dyskurs maladyczny – figury i ontologie (nr 5/2023) – dr Joanna Szewczyk i mgr Wiktoria Kulak.
Medycyna, która działa przez komunikację. Rozmowa z prof. Hanną Serkowską (część 1)
Profesor Hanna Serkowska, literaturoznawczyni i italianistka, od około dekady zajmuje się medycyną narracyjną, związkami medycyny, zdrowia i choroby oraz literatury i sztuki. Co spowodowało, że zainteresowała się tą tematyką? Jakie doświadczenia życiowe i lekturowe miały na to wpływ? Dlaczego jej zdaniem powinno się mówić raczej o medycynie komunikacyjnej, a nie o narracyjnej? I jak postrzega rozwój medycyny narracyjnej (czy też komunikacyjnej) w innych krajach (m.in. we Włoszech i Holandii) oraz szanse na jej dalszy rozwój? O osobistych doświadczeniach, spostrzeżeniach i refleksjach z profesor Hanną Serkowską rozmawia Marta Chojnacka-Kuraś.
Od narracji maladycznych do wspólnotowości. Rozmowa z dr Iwoną Boruszkowską i mgr Marią Świątkowską
Jakie postawy wobec narracji maladycznych zajmuje współczesne literaturoznawstwo? Na czym polega wspólnotowy i emancypacyjny aspekt tych narracji? Jak z dzisiejszej perspektywy, po 30 latach od wydania The Wounded Storyteller Arthura Franka (1995), możemy spojrzeć na teorię „zranionego narratora”? Na te i inne ważne pytania odpowiadają redaktorki jednego z numerów „Ruchu Literackiego”, zatytułowanego Dyskurs maladyczny – Choroba jako narracja: teorie i interpretacje (nr 4/2023) – dr Iwona Boruszkowska i mgr Maria Świątkowska.
Kosmos pachnie ziemią. Gdańsk dla Białorusi
Instytut Kultury Miejskiej jest instytucją, która program działań literackich konstruuje wokół uniwersalnych wartości, ze szczególnym uwzględnieniem wolności. W Gdańsku pielęgnujemy postawę zgodnie z którą wolność i solidarność stanowią podstawę rozwoju, twórczości i wspólnoty. Jako ludzie solidaryzujemy się z Białorusinami i Białorusinkami, jako instytucja – z twórcami. Od 2020 roku staramy się wspierać białoruskich artystów, zapraszając ich do prezentacji swojej twórczości w Gdańsku oraz do udziału w programach rezydencjalnych. Jednym z działań jest też popularyzacja poezji białoruskich poetów i poetek. Nagrania z udziałem Uładzimiera Arłou, Julii Cimafiejewej, Artura Klinau, Maryji Martysiewicz, Dmitrija Strocewa i Ewy Wieżnawiec znajdziemy od 18 maja na YouTube festiwalu Europejski Poeta Wolności: https://www.youtube.com/poetawolnosci. Nie wolno nam być obojętnymi.