Article / interview
Medycyna, która działa przez komunikację. Rozmowa z prof. Hanną Serkowską (część 1)
Profesor Hanna Serkowska, literaturoznawczyni i italianistka, od około dekady zajmuje się medycyną narracyjną, związkami medycyny, zdrowia i choroby oraz literatury i sztuki. Co spowodowało, że zainteresowała się tą tematyką? Jakie doświadczenia życiowe i lekturowe miały na to wpływ? Dlaczego jej zdaniem powinno się mówić raczej o medycynie komunikacyjnej, a nie o narracyjnej? I jak postrzega rozwój medycyny narracyjnej (czy też komunikacyjnej) w innych krajach (m.in. we Włoszech i Holandii) oraz szanse na jej dalszy rozwój?
O osobistych doświadczeniach, spostrzeżeniach i refleksjach z profesor Hanną Serkowską rozmawia Marta Chojnacka-Kuraś.
Hanna Serkowska – profesor, literaturoznawczyni, pracuje w Katedrze Italianistyki UW; obszar jej zainteresowań, początkowo związany ściśle z kulturą, językiem i literaturą Włoch, stopniowo poszerzał się o zagadnienia komparatystyki, teorii i krytyki literackiej, problemy historii i historiografii, a także ageing studies (studia nad starzeniem się) i humanistyki medycznej. Jest autorką m.in. książki Co z tą starością? O starości i chorobie w europejskiej literaturze i filmie (2018) oraz współredaktorką numeru „Tekstów Drugich” (1/2021) poświęconego medycynie narracyjnej. Jej najnowszy dorobek to projekty i publikacje poświęcone żałobie, eutanazji, a także depresji i jej obrazom w kulturze współczesnej; depresji dotyczy m.in. artykuł Nie daję łajbie żadnych szans. Depresja: choroba czy rozczarowanie? w „Ruchu Literackim” (2023). Obecnie Hanna Serkowska pracuje nad książką Godzina “D” – języki depresji. Opracowuje też tom zbiorowy o narracjach lekarskich.
Publikacje wymienione w rozmowie:
- Rita Charon, Narrative Medicine: Honoring the Stories of Illness, Oxford, 2006.
- Elinor Cleghorn, Wybrakowane. Jak leczono kobiety w świecie stworzonym przez mężczyzn, przeł. Adrian Stachowski i Paulina Surniak, Poznań 2024.
- MK Czerwiec, Ian Williams, Susan Merrill Squier, Michael J. Green, Kimberly R. Myers, and Scott T. Smith, Graphic Medicine Manifesto, University Park, PA, 2015.
- Przemysław Czapliński, Narracje i medycyna, „Teksty Drugie” 2021, nr 1.
- Hanna Serkowska, Co z tą starością? O starości i chorobie w europejskiej literaturze i filmie, Toruń 2018.
- Hanna Serkowska, Nie daję łajbie żadnych szans. Depresja: choroba czy rozczarowanie?, „Ruch Literacki” 2023, nr 4 (379), s. 497-513.
Wspomniane zostały ponadto:
- „syndrom Yentl”, czyli błędne diagnozowanie kobiet w sytuacji, gdy występujące u nich objawy nie są charakterystyczne dla mężczyzn. Zjawisko to opisała w 1991 roku kardiolożka Bernadine Healy (The Yentl Syndrome, New England Journal of Medicine, 325, s. 274–276).
- Alzheimer Café Amsterdam West | Alzheimer Nederland
- Poesia Presente Lab - Poetry Therapy Italia. Rivista di poesiaterapia a cura di millegru
- Onvergetelijk Museum
- projekty prof. Stefano Calabrese
- studia w Modenie: Master in Medical Humanities :: Unimore Academics
- Master's Degrees Narrative Medicine | Columbia University School of Professional Studies
O medycynie narracyjnej rozmawiamy już po raz trzeci w naszym cyklu o „polonistyce zaangażowanej”. Zachęcamy do wysłuchania pozostałych dwóch odcinków na ten temat:
- Między językiem a medycyną. Marta Chojnacka-Kuraś o medycynie narracyjnej i humanistyce medycznej
- Spotkanie jako przywilej. Adrianna Beczek o medycynie narracyjnej w praktyce klinicznej
Zapraszamy również do wysłuchania dalszej części rozmowy z profesor Hanną Serkowską – tym razem na temat dyskryminacji ze względu na wiek, starości i współwystępujących z nią często chorób, a także o roli metafory w mówieniu i myśleniu o chorobie:
Kiedy jutro nie jest projektem, tylko nadzieją (cz. 2 rozmowy z Prof. Hanną Serkowską).
Seria podcastu "Spotkania Biuletynu", zatytułowana “Polonistyka zaangażowana”, realizowana jest w ramach projektu "Polonistyka wobec wyzwań współczesnego świata". Dofinansowano ze środków budżetu państwa w ramach programu Ministra Edukacji i Nauki pod nazwą „Nauka dla Społeczeństwa II” (numer projektu: NdS-II/SP/0264/2024/01).
Strona projektu: https://biuletynpolonistyczny.pl/pl/projects/polonistyka-wobec-wyzwan-wspolczesnego-swiata,1851/details
* * *
Intro i outro
Muzyka Piotr Lakwaj, czyta: Aldona Brycka-Jaskierska
Producent: Torba reportera i podcastera
Identyfikacja wizualna i projekt okładki: Klaudia Węgrzyn
* * *
Zachęcamy do zadawania pytań i dzielenia się przemyśleniami na temat naszego podcastu: biuletyn.polonistyczny@ibl.waw.pl.
* * *
Media społecznościowe "Biuletynu Polonistycznego":
Information
Członkini i sekretarz Zespołu Języka w Medycynie Rady Języka Polskiego PAN oraz Polskiego Towarzystwa Komunikacji Medycznej. Należy do Polskiego Towarzystwa Językoznawstwa Kognitywnego. Od 2019 r. współpracuje z Fundacją Języka Polskiego (robi audyty i prowadzi szkolenia z zakresu prostego języka i efektywnej komunikacji), od 2022 r. jest członkinią zarządu FJP.
Udział w projektach:
- od 2024 – Polonistyka wobec wyzwań współczesnego świata
- 2023-2024 – Seed 4EU+ Naming for Othering in a Diversified Europe across Selected European Languages
- 2021-2022 – Choroba w ujęciu semantyki ramowej
- 2016-2018 – SYNAMET – mikrokorpus metafor synestezyjnych. Formalizacja opisu i wypracowanie efektywnych metod analizy metafor w dyskursie
Wybrane publikacje:
- Semantyka bólu we współczesnej polszczyźnie, Wydawnictwa Wydziału Polonistyki UW, Warszawa 2016.
- Medycyna narracyjna. Opowieści o doświadczeniu choroby w perspektywie medycznej i humanistycznej, red. M. Chojnacka-Kuraś, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2019. https://www.wuw.pl/product-pol-11547-Medycyna-narracyjna-Opowiesci-o-doswiadczeniu-choroby-w-perspektywie-medycznej-i-humanistycznej-EBOOK.html
- Językowe, prawne i dydaktyczne aspekty porozumiewania się z pacjentem, red. M. Kulus, A. Doroszewska, M. Chojnacka-Kuraś, Wydawnictwo PAN, Warszawa 2019. https://publikacje.pan.pl/dlibra/journal/136632
- Komunikacja medyczna – wyzwania i źródła inspiracji, red. A. Doroszewska, M. Chojnacka-Kuraś, A.K. Jankowska, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2023. https://www.wuw.pl/product-pol-18462-Komunikacja-medyczna-wyzwania-i-zrodla-inspiracji-PDF.html
- Cele i metody kształcenia kompetencji narracyjnej w ujęciu Rity Charon (na przykładzie opowiadania Alice Munro „Wiszący most”), „Teksty Drugie” 1/2021, s. 81-100.
- Wyrażenie „Certyfikat Super HoSpa” i jego rola w kształtowaniu obrazu opieki paliatywnej we współczesnym dyskursie medycznym, „Poradnik Językowy” 8/2021, s. 69-83.
- Kiedy WALKA staje się PODRÓŻĄ. O przeobrażeniach metafor opisujących doświadczenie chorowania z uwzględnieniem typu i fazy choroby, „Prace Filologiczne” LXXIII, 2019, s. 33-48.
Jest autorką m.in. książki Co z tą starością? O starości i chorobie w europejskiej literaturze i filmie (2018) oraz współredaktorką numeru „Tekstów Drugich” (1/2021) poświęconego medycynie narracyjnej.
Jej najnowszy dorobek to projekty i publikacje poświęcone żałobie, eutanazji, a także depresji i jej obrazom w kulturze współczesnej; depresji dotyczy m.in. artykuł Nie daję łajbie żadnych szans. Depresja: choroba czy rozczarowanie? w „Ruchu Literackim” (2023). Obecnie Hanna Serkowska pracuje nad książką Godzina “D” – języki depresji. Opracowuje też tom zbiorowy o narracjach lekarskich.
See also
Kiedy jutro nie jest projektem, tylko nadzieją. Rozmowa z prof. Hanną Serkowską (część 2)
W drugiej części rozmowy Marty Chojnackiej-Kuraś z Profesor Hanną Serkowską, literaturoznawczynią i italianistką, autorką m.in. książki Co z tą starością? O starości i chorobie w europejskiej literaturze i filmie (2018), pytamy o to, czym są ageing studies (studia nad starzeniem się), dlaczego stygmatyzuje się ludzi starych, czy demencja zawsze musi być postrzegana jako strata i dlaczego potrzebujemy metafor, żeby mówić o chorobie.
Spotkanie jako przywilej. Adrianna Beczek o medycynie narracyjnej w praktyce klinicznej
Spotkanie z pacjentem to przywilej. Rozmowa z człowiekiem, który jest w kryzysowej sytuacji, w trudnym, może najważniejszym momencie życia, jest wyjątkowym doświadczeniem.
Między językiem a medycyną. Marta Chojnacka-Kuraś o medycynie narracyjnej i humanistyce medycznej
W opowieści pacjenta kryje się diagnoza. Czyj głos przez niego przemawia? Jakie jest miejsce narracji w komunikacji między lekarzem i personelem medycznym a pacjentem i jego rodziną? Medycyna narracyjna to podejście, które pomaga w uzyskaniu odpowiedzi na te pytania i doskonaleniu naszych kompetencji komunikacyjnych. Odgrywa coraz większą rolę w systemach ochrony zdrowia na całym świecie (na Uniwersytecie Columbia stanowi już odrębny kierunek studiów, zob. Academics | Master's Degrees Narrative Medicine | Columbia University School of Professional Studies). Ma ona ogromny potencjał już dzięki temu, że uczy podmiotowego podejścia do pacjenta, zakładającego postawę uważności i szacunku do jego narracji o bólu, cierpieniu, o osobistym doświadczeniu.
"Bibliografia Źródeł dla Nauki i Społeczeństwa" - zaproszenie do wypełnienia ankiety
Szanowni Państwo, W latach 2024-2027 Zespół projektu "Polonistyka wobec wyzwań współczesnego świata" przeprowadza w sposób skoordynowany prace bibliograficzne, które utworzą ekspercką "Bibliografię Źródeł dla Nauki i Społeczeństwa". Korzystanie z zasobów humanistyki (i polonistyki) skłoniło nas do przybliżenia społeczeństwu zagadnień związanych ze studiami o niepełnosprawności, medycyną narracyjną, humanistyką medyczną i literaturoznawstwem architektonicznym. Kolekcje tematyczne, które tworzymy, by zagadnienia te przybliżyć, powstają we współpracy bibliografów z ekspertami dziedzinowymi, sprawującymi pieczę merytoryczną nad wynikami projektu i odpowiedzialnymi za merytoryczną jakość kolekcji bibliograficznych i gromadzonych danych.