Polish Studies Newsletter

Doctoral thesis

Fot. Julii Dicksteinówny ze zbiorów Biblioteca Communale G.C. Croce - San Giovanni in Persiceto | Biblioteca Communale G.C. Croce - San Giovanni in Persiceto
Added on: 13.03.2016

Julia Dickstein-Wieleżyńska (1881-1943). Monografia dokumentacyjna

Author:
Field:
Historia literatury oraz krytyka i interpretacja literacka
City or town:
Warszawa

Rozprawa o charakterze dokumentacyjnym powstaje w oparciu o wyniki grantu badawczego Narodowego Centrum Nauki, zakończonego w grudniu 2015 roku (nr 2011/01/N/HS2/03305).  Obejmuje: kronikę życia i twórczości Julii Dickstein-Wieleżyńskiej oraz szkice problemowe, oparte na jej pracach literackich, publicystycznych i translatorskich oraz działalności społecznej w kraju i na forach międzynarodowych, także na polu emancypacji.

Julia Dickstein-Wieleżyńska, krytyk literacki, popularyzatorka literatur europejskich, tłumaczka i działaczka na polu kultury i nauki,

została niesłusznie zapomniana.  Twórczość krytycznoliteracką rozpoczęła jako badaczka literatury pozytywistycznej i romantycznej ("Słowo o Asnyku", "Jeremi Polski. Kornel Ujejski"). Jej pierwsze prace zostały wysoko ocenione przez jej współczesnych, podobnie jak opublikowana w 1927 roku rozprawa doktorska "Konopnicka. Dzieje natchnień i myśli". Wychodząc od lektur filozoficznych i badania twórczości kilku bliskich jej pisarzy polskich (Adam Asnyk, Maria Konopnicka, Mieczysław Romanowski) oraz zagranicznych (m.in. Giosue Carducci, Giacomo Leopardi, Louise Ackermann), zająwszy się romantyzmem i pozytywizmem, próbowała zredefiniować niektóre ustalenia i oceny historii literatury. Realizowała metodę badawczą, wykorzystując narzędzia komparatystyki. Tworzyła również portrety psychobiograficzne wybranych twórców (m.in. Jana Kasprowicza, Marii Konopnickiej, Adama Asnyka, Teofila Lenartowicza). Choć ostatecznie (z powodów, które zostaną omówione w rozprawie) nie udało się jej dokonać przełomu w historycznoliterackich ustaleniach i metodach badawczych, to jej działalność na różnorodnych polach aktywności jest świadectwem epoki i aspiracji środowiska inteligencji twórczej okresu, wyznaczonego cezurą lat poprzedzających I wojnę światową po lata okupacji po 1939 roku.

Bez wątpienia zasługują na pamięć jej praca na rzecz kontaktów polsko-włoskich, emancypacji kobiet i mniejszości narodowych. Godne przypomnienia są również: jej działalność w Kole Polsko-Włoskim im. Leonarda da Vinci i w Towarzystwie Przyjaciół Narodu Łużyckiego, współpraca z Istituto per l’Europa Orientale, działalność w komitetach rocznicowych (głównie w Komitecie Uczczenia Adama Asnyka) oraz znaczny – i wysoko oceniany do dziś – dorobek translatorski. Nagroda Departamentu Sztuki Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w 1918 roku za przekład "Jutrzenki" Giosue Carducciego, przyznanie w 1938 roku Srebrnego Wawrzynu PAL za zasługi dla polskiej sztuki i kultury, czy też wysokie oceny krytyków, są dowodem uznania dla jej twórczości przekładowej, przemawiającym za koniecznością przywrócenia należnego jej miejsca na mapie polskiego życia kulturalnego.

Fot. ze zbiorów Biblioteca Communale G.C. Croce - San Giovanni in Persiceto

Information

Start date of the doctoral assessment procedure:
23.02.2016
Key words:
Added on:
13 March 2016; 15:46 (Mariola Wilczak)
Edited on:
13 March 2016; 15:50 (Mariola Wilczak)

See also

14.05.2017

Polszczyzna kresowa przeniesiona z województwa tarnopolskiego na ziemię głubczycką

Głównym celem pracy pt. "Polszczyzna kresowa przeniesiona z województwa tarnopolskiego na ziemię głubczycką" było przedstawienie aktualnego stanu zachowania polszczyzny kresowej, którą posługują się mieszkańcy wsi ziemi głubczyckiej na Opolszczyźnie, przesiedleni z terenów wiejskich i miasteczek dawnego województwa tarnopolskiego na Kresach Południowo-Wschodnich. Podstawą analizy były dane zgromadzone w latach 2010-2014 od 47 informatorów mieszkających w 7 miejscowościach powiatu głubczyckiego (Głubczyce, Nowa Wieś Głubczycka, Grobniki, Pomorzowiczki, Branice, Debrzyca, Zawiszyce), reprezentujących trzy pokolenia kresowian. Najliczniejszą grupę, zaliczoną do I pokolenia kresowian, stanowili najstarsi mieszkańcy – przesiedleńcy urodzeni na Kresach (31 osób) we wsiach i miasteczkach znajdujących się w granicach pięciu powiatów województwa tarnopolskiego: borszczowskiego (Głęboczek), kamioneckiego (Szlązaki), zbaraskiego (Dobrowody, Kapuścińce, Sieniawa, Sieniachówka, Tarasówka, Zarodeczko), złoczowskiego (Wicyń), tarnopolskiego (Czartoria, Łuczka, Nastasów, Konopkówka), miasteczka – Zbaraż, Busk. Były to osoby w wieku od 60 do 87 lat zachowujące w mowie właściwości polszczyzny kresowej. Ponieważ celem pracy było również sprawdzenie, czy i w jakim zakresie zachowują się one w mowie ich potomków, eksploracją zostali objęci także przedstawiciele średniego i najmłodszego pokolenia.  Trójpodział na grupy pokoleniowe pozwolił zaobserwować, które cechy gwarowe zachowały się w mowie informatorów do dziś. Umożliwiło to otrzymanie pełniejszego obrazu zmian językowych, jakie dokonały się  (i wciąż dokonują) na przestrzeni lat w środowisku językowym kresowian.

08.08.2016

Wykładniki spójności w tekstach pisanych przez obcokrajowców (na materiale egzaminów certyfikatowych z języka polskiego jako obcego)

Celem pracy jest analiza mechanizmów spójności językowej w tekstach pisanych przez obcokrajowców, którzy przystąpili do egzaminu certyfikatowego z języka polskiego jako obcego oraz klasyfikacja stosowanych przez cudzoziemców wykładników spójności tekstu. Założeniem rozprawy jest prześledzenie, w jaki sposób zmieniają się sposoby wiązania wyrażeń zdaniowych w zależności od poziomu znajomości języka oraz wskazanie najczęściej popełnianych przez cudzoziemców błędów powodujących naruszenie więzi spójnościowych.

14.12.2015

Poezja pochwalna i laudacyjna na łamach "Zabaw Przyjemnych i Pożytecznych". Edycja krytyczna ze wstępem

Podjęty temat badawczy to edycja krytyczna utworów panegirycznych zawartych w „Zabawach Przyjemnych i Pożytecznych”, pierwszym periodyku literackim wydawanym w latach 1770–1777. W rozprawie znalazło się 71 wierszy, podzielonych na trzy kategorie. Pierwszą z nich stanowią utwory poświęcone członkom znamienitego rodu Czartoryskich, w dalszej kolejności znalazły się teksty ofiarowane Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu, w kolejnej zaś wiersze dedykowane przedstawicielom oświeceniowych elit, czyli magnatom, poetom i innym ważnym osobistościom stołecznego życia społecznego i kulturalnego. Część opracowywanych wierszy nigdy później nie była publikowana. Warto również zaznaczyć, że do tej pory nie ma holistycznej antologii twórczości poświęconej nie tylko znanym politykom oświecenia stanisławowskiego, ale także mniej znanym działaczom społecznym i oświatowym, pracującym na rzecz tworzącego się dopiero społeczeństwa obywatelskiego. Oprócz opracowanych edytorsko utworów w publikacji znajdują się objaśnienia do tekstów, a także wyczerpujący wstęp historyczno- i krytycznoliteracki.

12.05.2016

Motyw odbicia w polskiej i francuskiej poezji symbolistycznej

Ukryte w zwierciadle. Motyw odbicia w polskiej i francuskiej poezji symbolicznej.

We use cookie files to make the use of our website more convenient for our users. If you do not wish cookie files to be saved on your hard drive, please change the settings of your browser. Read about our cookie policy.