Event
Podwójnie wolne – 102 lata temu kobiety w Polsce zdobyły prawa wyborcze!
Wydany 28 listopada 1918 roku dekret Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego przyznał kobietom w Polsce czynne i bierne prawa wyborcze. Podobne prawa przysługiwały wówczas obywatelkom zaledwie kilku krajów na świecie. Instytut Pileckiego przypomina o tej ważnej rocznicy premierą animowanego filmu i wirtualną wystawą o tamtych wydarzeniach.
„Podwójnie wolne” – to słowa jednej z sufrażystek, komentującej ukazanie się dekretu z 28 listopada. Fraza ta najtrafniej opisuje ówczesne doświadczenie Polek: wolnych dzięki odzyskaniu niepodległości i wolnych w prawach obywatelskich.
Od rana w sobotę 28 listopada na stronie www.instytutpileckiego.pl można będzie oglądać wirtualną wystawę Podwójnie wolne. Prawa polityczne kobiet 1918 – adaptację wystawy prezentowanej dotychczas w kilkunastu miastach Polski oraz w Paryżu i Wilnie.
W sobotę 28 listopada o godz. 14.05 na antenie TVP Historia będzie mieć również swoją premierę film animowany Podwójnie wolne. Prawa polityczne kobiet 1918 (produkcja: Instytut Pileckiego/Zespół Wespół), który będzie dostępny w Internecie na Facebooku i YouTube Instytutu Pileckiego.
– Film i wystawa opowiadają o ruchu sufrażystek w Polsce. Odnajdziemy tam znane, mniej znane bądź zapomniane kobiety, których życiorysy stanowią integralną część historii Polski – mówi dr Agnieszka Konik, naukowiec z Instytutu Pileckiego, współtwórczyni wystawy i filmu. – Sam tytuł: „Podwójnie wolne”, zwraca uwagę na splatanie się walki Polek o równouprawnienie z walką o niepodległość kraju. Polki przedstawione są tam w dwojaki sposób: jako obywatelki, które po 123 latach odzyskały swoje państwo, i jako kobiety, które w odzyskanej ojczyźnie wywalczyły pełnię praw wyborczych – dodaje badaczka.
Pod zaborami – sufrażystki
Choć do końca I wojny światowej sytuacja polityczna polskich kobiet była całkowicie uzależniona od woli władz zaborczych, proces emancypacji przebiegał podobnie jak w innych krajach. Mimo ograniczeń Polki nie tylko odgrywały główną rolę w wychowaniu patriotycznym dzieci i młodzieży, lecz także włączały się aktywnie w życie publiczne. W latach 90. XIX w. powstawały środowiska sufrażystek, o trójzaborowym, ogólnopolskim charakterze. Popularyzowały one hasła równych praw kobiet oraz prawa głosu. Najważniejsze z nich to chrześcijańskie Zjednoczone Koło Ziemianek (ZKZ) oraz postępowy Związek Równouprawnienia Kobiet Polskich (ZRKP). Na początku XX. wieku w otoczeniu Józefa Piłsudskiego pojawiła się grupa socjalistycznych działaczek niepodległościowych, tworzących Organizację Bojową Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS). Wszystkie trzy środowiska spotkały się później na froncie I wojny światowej, w walce o wolną, niepodległą Polskę.
Ku niepodległości i równouprawnieniu
We wrześniu i listopadzie 1918 roku aktywistki i działaczki polityczne zorganizowały wiele trójzaborowych wieców i zjazdów kobiet pod hasłami równouprawnienia w wolnym państwie polskim. Brały w nich udział różne organizacje kobiece, reprezentujące ziemiaństwo, inteligencję, środowiska chrześcijańskie czy socjalistki. ZRKP wydał wówczas pocztówki agitacyjne z hasłem: „Głosowanie powszechne jest dopiero wówczas, gdy i kobiety zagłosują!”. Nastąpiła mobilizacja wszystkich aktywnych środowisk kobiecych, które docierały do pierwszoplanowych polityków, szukając poparcia dla równouprawnienia.
Listopad 1918 – Podwójnie wolne!
11 listopada 1918 roku Polska odzyskała niepodległość, a już 28 listopada Naczelnik Państwa Józef Piłsudski wydał Dekret o ordynacji do Sejmu Ustawodawczego. Wyborcami w odrodzonej Polsce zostały wszystkie jej obywatelki i obywatele, którzy ukończyli 21. rok życia. W artykule 7 stwierdzano: „Wyborcami do Sejmu są wszyscy obywatele(ki) państwa, posiadający czynne prawo wyborcze”. W środku zimy 1919 roku kobiety po raz pierwszy udały się do urn wyborczych jako pełnoprawne obywatelki II Rzeczypospolitej. Pierwszymi posłankami w historii polskiego parlamentaryzmu zostały: Jadwiga Dziubińska, Irena Kosmowska, Gabriela Balicka, Zofia Sokolnicka, Maria Moczydłowska, Franciszka Wilczkowiakowa, Zofia Moraczewska i Anna Piasecka – reprezentowały wszystkie najważniejsze nurty polityczne, od socjalizmu, poprzez ruch ludowy, centrum - po ruch narodowy.
Podwójnie wolne. Prawa polityczne kobiet 1918 – wystawa i film
Dla przypomnienia tamtych wydarzeń w ich setną rocznicę Instytut Pileckiego przygotował w 2018 roku wystawę, zatytułowaną Podwójnie wolne. Prawa polityczne kobiet 1918. Po premierze na warszawskim Krakowskim Przedmieściu, wystawa pokazywana była w kilkunastu miastach Polski, a także w Paryżu i Wilnie.
W oparciu o treść wystawy, wzbogaconą nowymi materiałami, w 2020 roku Instytut Pileckiego wraz z artystami z firmy Zespół Wespół przygotował animowany film, w którym do przedstawienia postaci i wydarzeń sprzed lat wykorzystano fotografie, pocztówki i inne materiały archiwalne, pochodzące ze zbiorów Cyfrowej Biblioteki Narodowej POLONA, Narodowego Archiwum Cyfrowego, Muzeum Niepodległości oraz Studium Polski Podziemnej w Londynie. Materiały te zostały pokolorowane i zaanimowane. W filmie wykorzystano techniki animacji 2D, a ruch przemawiających postaci oparto o rzeczywisty ruch aktora. Dzięki nowoczesnej technice możemy przywrócić pamięć o Polkach, które nie tylko stały się podwójnie wolne, odzyskując niepodległą Ojczyznę i zdobywając prawa wyborcze, ale także same aktywnie o ową niepodległość i równouprawnienie walczyły.
W 2018 roku wystawa otrzymała wyróżnienie w konkursie Polish Graphic Design Awards, a w 2020 roku film i wystawa zostały nominowane do nagrody w konkursie „Projekt Roku” Stowarzyszenia Twórców Grafiki Użytkowej. Ogłoszenie wyników konkursu nastąpi w sobotę 28 listopada.
Kontakt dla mediów:
Lukrecja Jaszewska
Biuro Prasowe Instytutu Pileckiego
tel. 539 537 645
e-mail: press@instytutpileckiego.pl
Information
See also
Stulecie niepodległości kobiet
Panel naukowy i dyskusyjny poświęcony literackim echom odzyskania przez Polskę niepodległości.
III Konkurs retoryczny dla studentów prawa
Szanowni Państwo, już po raz trzeci mamy zaszczyt zaprosić studentów prawa Uniwersytetu Zielonogórskiego i miłośników pięknego mówienia na konkurs retoryczny.
Kobiece drogi do niezależności
Interdyscyplinarna Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Kobiece drogi do niezależności” organizowana jest przez doktorantów literaturoznawstwa Akademii Pomorskiej w Słupsku 21 września 2018 w Darłowie.
Kultura wykluczenia? V odsłona: Kobiety
Pojęcie wykluczenia towarzyszy niemalże wszystkim refleksjom na temat współczesnej kultury. Wywołuje niejasności, prowokuje do dyskusji, rodzi pytania. Pojawia się w różnych kontekstach i rozważane jest na wielu płaszczyznach. Wydaje się być cechą integralną każdej kultury, pojawiając się niczym antyteza każdego systemu i porządku budowanego w kulturowych kategoriach. Funkcjonuje w refleksji nad językiem, myśleniem, poznaniem. W piątej już odsłonie naszego cyklu proponujemy przyjrzeć się sytuacji kobiet. Z jednej strony w kulturze Zachodu kobiety wywalczyły sobie równouprawnienie, pojawia się jednak pytanie o realność uzyskanych przez nie praw. Czy rola kobiety jest rzeczywiście równoprawna do roli mężczyzny,czy kobieta tyle samo zarabia, czy nie musi wybierać między zawodową karierą a domem, czy wolna jest od seksistowskich uwag i czy szanowana jest jej seksualność i cielesność? Z drugiej strony pozycja kobiety w wielu rejonach świata całkowicie ją uprzedmiatawia i czyni poddaną mężczyźnie. Czy jednak nie ma w świecie muzułmańskim feministek? Czy prawa człowieka są dla wszystkich? Połowa ludzkości to kobiety, często niezauważane, marginalizowane, wyśmiewane, „za stare”, „za grube”, „za głupie”, „zbyt emocjonalne”. Nasze debata o wykluczeniu będzie analizować nie tylko stereotypy, przyzwolenie na przemoc wobec kobiety, brak realnego równouprawnienia, wykluczenie, ale również będzie chciała pokazać możliwości kobiet, ich siłę i wkład, obecny pomimo umniejszania ich roli, w kształtowanie się kultur. Dlatego proponujemy przyjrzeć się takim zagadnieniom jak: 1. Równouprawnienia – fakty czy jedynie puste deklaracje, 2. Ciało kobiety, 3. Niepełnosprawność kobiet, 4. Przypisane kobietom role – stereotypowe i współcześnie formułowane, 5. Emigracja kobiet, 6. Starość kobiet, 7. Społeczne zaangażowanie kobiet i ich możliwości polityczne, 8. Kobieta w przestrzeni publicznej, 9. Miejsce kobiety na rynku pracy, 10. Seksizm – ukryty i jawny, 11. Mobbing wobec kobiet, 12. Feminizm i jego współczesne znaczenie , 13. Ideologizacje kobiety, 14. Mity kobiecości, 15. Kobieta w popkulturze (gry wideo, gry RPG, komiks, serial, film). Czekamy na Państwa abstrakty do końca października (max. 200 słów, prosimy przesłać na adres: kulturawykluczenia.konferencja@gmail.com). Przewidziane jest wydanie drukiem najciekawszych artykułów w książce monograficznej z cyklu „Perspektywy ponowoczesności”. Zapraszamy wszystkich zainteresowanych, a ponieważ nikogo nie wykluczamy, zaproszenie nasze skierowane jest zarówno do szacownego grona naukowców z tytułem profesorskim, jak i do zaczynających swą ścieżkę nauki studentów. Liczy się myślenie i nauka.