Polish Studies Newsletter

Journal issue no.

Added on: 12.02.2021
Literature studies

Errare humanum est. Błędy w badaniach humanistycznych, ich rodzaje i konsekwencje

XXVI numer „Napisu” gromadzi teksty z różnych dziedzin, począwszy od filozofów i historyków nauki, poprzez literaturoznawców, po edytorów, tekstologów i redaktorów, czerpiących przykłady z własnej praktyki. Artykuły poświęcone są takim tematom, jak pojmowanie istoty błędu i typologia omyłek naukowych, uproszczenia i przekłamania w badaniach biograficznych, rozmaite aspekty edytorstwa, rozumianego przede wszystkim jako szacunek dla źródeł i żmudna praca nad tekstem. Bogato reprezentowany jest również dział recenzji – specyficznego gatunku, którego zadanie wiąże się z oceną wartości i prawdziwości cudzej pracy: pochwałą osiągnięć autora książki i wskazaniem jego niedociągnięć.

Błądzenie jest wpisane w ludzką kondycję – zamiast więc postrzegać omyłki jako godną ukrycia część pracy naukowej, pragniemy pochylić się nad nimi z uwagą i dostrzec ich szczególną wartość. Popełnione błędy mają często ogromne konsekwencje w takich dziedzinach, jak edytorstwo naukowe (mylne odczytania rękopisu, błędy druku, omyłki autora, problem wyboru najlepszej podstawy wydania, sporne lekcje w różnych przekazach autentycznych, sygnalizowanie koniektur i emendacji itp.), badania nad biografią twórców lub interpretacja tekstów kultury (np. nadinterpretacje). Mylne tropy często wydają się bardzo kuszące i odkrywcze, dlatego też warto przeanalizować najczęstsze mechanizmy ich powstawania (i powtarzania) oraz sposoby na ich mozolne prostowanie (skrupulatna analiza bazy materiałowej – „powrót do źródeł”). Porządek sformułowanych już w starożytności zasad pracy nad tekstem utworu literackiego do dzisiaj właściwie pozostaje niezmienny: począwszy od lectio (prawidłowe odczytanie tekstu) i emendatio (poprawienie zniekształconych miejsc tekstu, uzasadnione skorygowanie dostrzeżonych w przekazie błędów), przez enarratio (omówienie tematu, wątków i motywów oraz sposobu ich ujęcia – analiza i interpretacja), aż po wieńczące pracę iudicium (sąd o dziele – wartościowanie).

Wartą poruszenia kwestią jest również sama świadomość historycznej zmienności przyjętych norm – refleksja badawcza nad sytuacjami, w których powszechnie powtarzany błąd w końcu staje się zalecanym wzorcem. Szczególnie intrygującym przypadkiem wydaje się też „fortunny błąd”: omyłka spowodowana przyjęciem zbyt pochopnych założeń, która jednak staje się punktem wyjścia dla nowych kierunków badań i niezwykłych odkryć.

XXVI numer „Napisu” gromadzi teksty z różnych dziedzin, począwszy od filozofów i historyków nauki, poprzez literaturoznawców, po edytorów, tekstologów i redaktorów, czerpiących przykłady z własnej praktyki.

Zapraszamy do lektury najnowszego numeru – zapoznania się zarówno z rodzajami, jak i skutkami popełnianych przez humanistów błędów, ale także metodami zapobiegania im, uczenia się na nich, a wreszcie ze sposobami korygowania niedoskonałości oraz zachętą do wyciągania wniosków z podobnych doświadczeń na przyszłość.

List of contents

Errare humanum est – o niebezpieczeństwach błędów i pożytkach z omylności (Agnieszka Bąbel)  Artykuł w RCIN (PDF)

I. Rozprawy i materiały

Edward M. ŚWIDERSKI: Just where is the error? Or: epistemology as the history of error?  Artykuł w RCIN (PDF)

Константин БАРШТ: Об ошибках в научном поиске, и в текстологии в частности  Artykuł w RCIN (PDF)

Tadeusz BUDREWICZ: „Długie trwanie” pomyłek (Maria Konopnicka, Maria Bartusówna, Napoleon Ekielski, Florentyna Niewiarowska)  Artykuł w RCIN (PDF)

Marlena SĘCZEK: Ślady zapomnianej tożsamości. O roli źródeł w biografii Janusza Korczaka  Artykuł w RCIN (PDF)

Grażyna PAWLAK: Epizod wojennej biografii Jana Parandowskiego. Majątek Planta pod Opatowem  Artykuł w RCIN (PDF)

Izabela PONIATOWSKA: Doktor Murek zredukowany, doktor Murek zrehabilitowany. Recepcja twórczości Tadeusza Dołęgi-Mostowicza wobec postrzegania literatury popularnej w polskich badaniach historycznoliterackich i refleksji krytycznej  Artykuł w RCIN (PDF)

II. Pasje i potyczki edytorskie i tekstologiczne

Magdalena BOBER-JANKOWSKA: Błąd czy wariant? O technikach redakcyjnych Adama Naruszewicza  Artykuł w RCIN (PDF)

Bożena MAZURKOWA: Potknięcia impresorów i wypowiedzi w sprawie omyłek druku w książce drugiej połowy XVIII wieku. Rekonesans  Artykuł w RCIN (PDF)

Igor BARKOWSKI: Śledzenie Juliana Ursyna Niemcewicza. O historiografii i misji powierzonej autorowi Śpiewów historycznych – próba rewizji  Artykuł w RCIN (PDF)

Jacek GŁAŻEWSKI: Walory i niedostatki edycji tekstów staropolskich w XIX wieku. Przypadek poezji Jana Gawińskiego  Artykuł w RCIN (PDF)

Wiktor GARDOCKI: Trzy inedita, errata do tomu *** Antoniego Pawlaka  Artykuł w RCIN (PDF)

III. Varia

Iwona MACIEJEWSKA: Nie tylko pochwała rodu – o znaczeniu ramy wydawniczej Komedyj i tragedyj Franciszki Urszuli Radziwiłłowej w upamiętnieniu pierwszej polskiej dramatopisarki  Artykuł w RCIN (PDF) 

Beata DOROSZ: Skamandryckie listy na emigracji – garść informacji o korespondencji Jana Lechonia, Kazimierza Wierzyńskiego i Mieczysława Grydzewskiego  Artykuł w RCIN (PDF)

Barbara TYSZKIEWICZ: Błąd centrali – bunt w terenie. Humorystyczny obraz początków Instytutu Badań Literackich w „NaKuBi” oraz Etiudzie rewolucyjnej Krystyny Tokarz i Teresy Tyszkiewicz  Artykuł w RCIN (PDF) 

Anna REGLIŃSKA-JEMIOŁ: O warstwie treściowej spektakli baletowych – wokół problemu recepcji i transformacji kulturowych tematów libretta  Artykuł w RCIN (PDF)

Errare humanum est. Prace studentów Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie  Ilustracje

Komentarze autorów do fotografii  Komentarze (PDF)

IV. Recenzje

Siergiej NIKOŁAJEW, Przygody polskiej szesnastowiecznej legendy w Rosji XVII–XXI wieku (E. Małek, Легенда об астрологе Мустаеддыне Кшиштофа Дзержека в древнерусском переводе и ее позднейшие обработки (исследование и издание текстов), Seria „Biblioteka Przekładów Rosyjskich XVII–XVIII Wieku z Literatury Staropolskiej”, BEL Studio, Warszawa 2019)  Recenzja (PDF)

Irena KADULSKA, Tomy edytorskie jako poszerzanie obrazu oświecenia (Wincenty Ignacy Marewicz, Zbiory poetyckie, oprac. i wstęp Anna Petlak, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2018)  Recenzja (PDF)

Barbara WOLSKA, Kwestie memoratywne w literaturze oświecenia i ich perspektywy badawcze (Teresa Kostkiewiczowa, Mnemozyne i córki. Pamięć w literaturze polskiej drugiej połowy XVIII wieku, Wydawnictwo UMK, Toruń 2019)  Recenzja (PDF)

Barbara WĄSIK, O polskim romantycznym pisarstwie kobiecym (Maria Berkan-Jabłońska, Weredyczki, sawantki, marzycielki, damy… W kręgu kobiecego romantyzmu. Studia i szkice z kultury literackiej kobiet okresu międzypowstaniowego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2019)  Recenzja (PDF)

Marek PĄKCIŃSKI, Petroniusz i jego tyran: „sprawa” Henryka Berezy w oczach Donata Kirscha (Donat Kirsch, Eliminacja episteme. Pisma krytyczne, oprac. Andrzej Śnioszek, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2019; Donat Kirsch, Prounowa eksmisja Henryka Berezy, [bez wydawcy], Katowice 2020)  Recenzja (PDF)

Anna PETLAK, Łódzka „Series Ceranea” – edycje i nowe odczytania zabytków wielu kultur („Series Ceranea”, t. 1–6, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2015–2020)  Recenzja (PDF)

Noty o autorach artykułów  Artykuł (PDF)

Information

Published on:
31.12.2020
Pages:
416
Added on:
12 February 2021; 17:51 (Mariola Wilczak)
Edited on:
25 February 2021; 13:04 (Piotr Bordzoł)

Recently added issues


See also

We use cookie files to make the use of our website more convenient for our users. If you do not wish cookie files to be saved on your hard drive, please change the settings of your browser. Read about our cookie policy.