Biuletyn Polonistyczny

Artykuł / wywiad

01.03.2020

Bądźmy FAIR! ALLEA przedstawia rekomendacje dotyczące danych badawczych w humanistyce

Nowy raport ALLEA zawiera kluczowe rekomendacje pozwalające wdrożyć w naukach humanistycznych zasady FAIR, zgodnie z którymi cyfrowe dane badawcze powinny być możliwe do znalezienia (Findable), dostępne (Accessible), interoperacyjne (Interoperable) i nadające się do ponownego wykorzystania (Reusable). Dokument ten został opracowany jako praktyczny przewodnik, który ma pomóc naukowcom, instytucjom finansującym badania, oraz osobom odpowiedzialnym za politykę naukową w procesie przechodzenia do zrównoważonej kultury udostępniania danych. Celem raportu jest przystępne przedstawienie w kontekście nauk humanistycznych głównych zagadnień z zakresu zarządzania danymi, jak np. Plan Zarządzania Danymi, formaty i typy danych, metadane, licencje, deponowanie w zaufanych repozytoriach czy trwałe identyfikatory.

Obfitość danych w cyfrowym świecie stwarza nowe możliwości dla wszystkich dziedzin nauki, w tym humanistyki, w której digitalizacja i poprawne udostępnienie tekstów, obrazów, dźwięków, nagrań wideo i innych typów danych może znacząco przyczynić się do nie tylko do rozwoju badań, lecz także do transformacji metodologii czy komunikacji naukowej.

Danymi jednakże trzeba zarządzać, a to wymaga stosowania ogólnie przyjętych standardów. W ostatnich latach zasady FAIR zostały powszechnie uznane za zbiór najlepszych praktyk w zarządzaniu danymi, zarówno w badaniach naukowych, jak i na innych polach aktywności. Na przykład, standardy te szybko zyskują na popularności w galeriach, bibliotekach, archiwach i muzeach, które posiadają kluczowe zasoby dla naukowców w dziedzinie nauk humanistycznych.

Dostrzegając wagę tych przemian, raport ALLEA Sustainable and FAIR Data Sharing in the Humanities pomaga przełożyć te zasady na codzienną praktykę badawczą. Zawiera on propozycje technicznych, prawnych i etycznych rozwiązań z zakresu zbierania, przechowywania, ochrony, rozpowszechniania i publikowania danych w taki sposób, by umożliwić ich wyszukiwanie, dostęp do nich, ponowne wykorzystywanie i interoperacyjność.

„Pełne wykorzystanie potencjału badań humanistycznych oraz wymiana i łączenie danych z różnych dyscyplin w celu sprostania wielkim wyzwaniom, wymaga zrozumienia zasad FAIR oraz niuansów ich wdrażania. Współczesne dyskusje o komunikacji naukowej oraz rozwój i szybkie rozprzestrzenianie się paradygmatu otwartej nauki jasno dowodzą, że zasady FAIR mają trwały wpływ na praktykę badawczą. Aby wesprzeć naukowców i instytucje dążące do opracowania danych FAIR, niniejszy raport zawiera praktyczne wskazówki dotyczące stosowania się do tych zasad, ze szczególnym uwzględnieniem perspektywy nauk humanistycznych. Mamy nadzieję, że okażą się pomocne w naszych wspólnych wysiłkach na rzecz bardziej otwartego krajobrazu badawczego", stwierdza dr Natalie Harrower, przewodnicząca grupy roboczej ALLEA E-Humanities.

Cykl zarządzania danymi

Struktura raportu wzorowana jest na pięciu etapach cyklu zarządzania danymi: (1) identyfikacja, (2) planowanie, (3) zbieranie/wytwarzanie, strukturowanie i przechowywanie, (4) deponowanie, cytowanie i udostępnianie oraz (5) rozpowszechnianie. Dla każdego etapu przedstawiono zestaw praktycznych zaleceń i dalsze lektury. Autorzy biorą pod uwagę różnice pomiędzy kulturami udostępniania danych w różnych dyscyplinach nauk humanistycznych, zachęcając przy tym do rozwijania interdyscyplinarnych praktyk w zakresie danych badawczych.

Publikacja i konsultacje publiczne

Publikacja została przygotowana przez grupę roboczą ALLEA E-Humanities i wykorzystuje najnowsze ustalenia w zakresie polityki badawczej UE i FAIR. Nad tekstem raportu pracował zespół pod kierunkiem Natalie Harrower (Royal Irish Academy) w składzie: Beat Immenhauser (Swiss Academy of Humanities and Social Sciences), Maciej Maryl (Instytut Badań Literackich PAN), Timea Biro (Royal Irish Academy).

Bardzo istotnym elementem całego procesu była ewaluacja rekomendacji w toku konsultacji publicznych z naukowcami i praktykami. Konsultacje rozpoczęto w maju 2019 r., podczas dorocznego posiedzenia zgromadzenia ogólnego ALLEA. Komentarze zbierano zarówno online jak i podczas warsztatów zorganizowanych w Warszawie podczas DARIAH Annual Event. Grupa robocza otrzymała ponad 200 sugestii, które zostały starannie rozważone i uwzględnione. Autorzy komentarzy zostali wymienieni na końcu dokumentu.

Raport można pobrać tutaj.

Informacje

Data dodania:
1 marca 2020; 15:15 (Mariola Wilczak)
Data edycji:
1 marca 2020; 17:06 (Mariola Wilczak)

Zobacz także

01.05.2020

DARIAH Working Group on Research Data Management

W kwietniu 2020 r. oficjalnie ruszyły prace nowej grupy roboczej DARIAH: DARIAH Working Group on Research Data Management. Jej członkowie skupiają się na kwestiach związanym z szeroko pojętym zarządzaniem danymi w humanistyce i naukach społecznych (SSH).

25.05.2020

TRIPLE User Research Survey - zaproszenie do wypełnienia ankiety na temat praktyk badawczych związanych z użyciem technologii cyfrowych

Zapraszamy do wzięcia udziału w ankiecie, która jest częścią badań użytkowników prowadzonych w ramach europejskiego projektu H2020 TRIPLE (https://www.gotriple.eu/). Ankieta skierowana jest w szczególności do europejskich badaczy i pracowników naukowych z dziedziny nauk humanistycznych i społecznych (HS) na wszystkich etapach kariery zawodowej.

05.03.2021

Ankieta OPERAS dla wydawnictw na temat książek w otwartym dostępie (open access)

Uprzejmie informujemy, że termin nadsyłania ankiet przedłużono do 14 kwietnia. Bardzo liczymy na głos polskich wydawców i dziękujemy za poświęcony czas! Gorąco zachęcamy wydawców do wypełnienia ankiety OPERAS (w języku angielskim): https://jisc.onlinesurveys.ac.uk/operas-business-models-survey-on-open-access-books.

16.04.2019

O współpracy badaczy nauk humanistycznych z instytucjami dziedzictwa kulturowego w raporcie "How to Facilitate Cooperation between Humanities Researchers and Cultural Heritage Institutions"

IBL PAN, Trinity College Dublin i Creative Commons Polska wraz z ekspertami z Digital Repository of Ireland i Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe opracowali wytyczne "How to Facilitate Cooperation between Humanities Researchers and Cultural Heritage Institutions" [Jak ułatwić współpracę badaczy nauk humanistycznych z instytucjami dziedzictwa kulturowego].

Używamy plików cookies, by ułatwić korzystanie z naszych serwisów. Jeśli nie chcesz, by pliki cookies były zapisywanena Twoim dysku, zmień ustawienia swojej przeglądarki. Sprawdź informacje o plikach cookies.