Biuletyn Polonistyczny

Nowość wydawnicza

Data dodania: 05.10.2020
Językoznawstwo

Studia nad językiem Józefa Weyssenhoffa, cz. 1. Język młodzieńczej korespondencji do Konstantego Marii Górskiego

Autor/Redaktor:
ISBN:
978-83-7133-788-8

Spuścizna epistolarna Józefa Weyssenhoffa nie należy do wyjątkowo obfitych, ale spośród zachowanych tego typu tekstów największy zbiór stanowi młodzieńcza korespondencja prowadzona z Konstantym Marią Górskim, obejmująca 55 listów z lat 1874-1885. Młodzieńcze teksty przyszłego autora Sobola i panny stanowią cenne źródło informacji na temat dopiero kształtującego się w oparciu o zasady poprawnościowe drugiej połowy XIX w. osobniczego języka autora. Analiza tego wczesnego materiału epistolarnego pozwala scharakteryzować rozwijający się język przyszłego pisarza, ocenić stopień opanowania reguł normatywnych polszczyzny ogólnej oraz zweryfikować, czy jest on wolny od naleciałości kresowych.

Przedmiotem opisu w niniejszej publikacji są przede wszystkim charakterystyczne cechy języka młodzieńczych listów przyszłego autora poczytnych powieści o Litwie Kowieńskiej na tle języka II połowy XIX wieku. Omówione zostały najbardziej interesujące zjawiska, budzące zaciekawienie z punktu widzenia współczesnego użytkownika polszczyzny, ale mieszczące się w normie ówczesnego języka ogólnego. Ponieważ jakąś część swojej młodości spędził Weyssenhoff na Kowieńszczyźnie, gdzie kultura polska i polski język posiadały pewne zabarwienie regionalne, analizowane listy umożliwiają zaobserwowanie, czy ich autor przejawiał już w  wieku chłopięcym pewną językową intuicję i w jaki sposób się ona ewentualnie ujawniała. W stosunku do niektórych zjawisk pojawić się może problem z klasyfikacją (oceniane są jako kresowe we współczesnej polszczyźnie używanej na dawnych ziemiach północnokresowych, ale na przełomie XIX i XX w. obecne były jeszcze w języku ogólnym). Stąd osobno omówiono właściwości mieszczące się w zwyczaju językowym XIX-wiecznej polszczyzny ogólnej, wykazujące już jednak wówczas tendencje do zaniku, posiadające natomiast szerszą dokumentację na Kresach północo-wschodnich.

Spis treści

Wprowadzenie

Uwagi wstępne

O potrzebie badań nad językiem Józefa Weyssenhoffa

Zawartość pracy

Dobór materiału i metody badawczej

Nota biograficzna – związek Józefa Weyssenhoffa z Litwą Kowieńską

Co wiemy o odbiorcy listów Weyssenhoffa – Konstantym Marii Górskim?

 

I. Charakterystyczne właściwości języka młodzienczych listów Józefa Weyssenhoffa zgodne z norną językową polszczyzny XIX w.

Zjawiska z zakresu ortografii

Pochylone é

Wahania pomiędzy u, ó i o

Inne zjawiska samogłoskowe

Mianownik i biernik l.mn. rzeczowników nieżywotnych zapożyczonych z końcówką -a

Narzędnik l.mn. rzeczowników z końcówką -y(-i)

Pozostałe interesujące zjawiska z zakresu fleksji rzeczowników

Zakończenia N. i Msc. l.p. oraz N. l.mn. przymiotników i zaimków

Czas zaprzeszły

Charakterystyczne czasowniki odrzeczownikowe

 

II.    Właściwości językowe spotykane w XIX-wiecznym języku ogólnym, mające jednocześnie bogatą dokumentację w polszczyźnie północnokresowej 

Odmienny rozkład pochylonego ó i jasnego o

Chwiejność w szeregach š, ś i s

Grupy -ij-, -yj- w wyrazach zapożyczonych

Mianownik l.mn. rzeczowników męskoosobowych

Krótkie formy zaimka 1. osoby w B. l.p. (przy czasowniku)

Inne przyrostki czasowników wielokrotnych

Inne przedrostki czasownikowe

Przysłówkowe i przymiotnikowe formacje z przyrostkiem -owato, -owaty

Orzecznik rzeczowny w mianowniku

Orzecznik przymiotny w narzędniku

Związki z dopełnieniem

Rywalizacja dopełniacza i biernika

Narzędnik miary czasu

Czasownik zwrotny w funkcji strony biernej

 

III.   Północnokresowe elementy języka

Zaimek osobowy przy osobowej formie czasownika

Zaimek męskoosobowy ich zamiast żeńskorzeczowego je w B. l.mn.

Charakterystyczne konstrukcje dla + D.

Poczasownikowy szyk się

Spójnik żeby ‘gdyby’

Partykuła wzmacniająca ot

 

Podsumowanie

Streszczenie

Bibliografia

Wykaz skrótów

Indeks

 

Informacje

Rok publikacji:
2019
Strony:
128
Data dodania:
5 października 2020; 23:32 (Magdalena Płusa)
Data edycji:
5 października 2020; 23:32 (Magdalena Płusa)

Zobacz także

06.05.2021
Językoznawstwo

Frazeologiczne innowacje uzupełniające współczesnej polszczyzny. Studia

Autor/Redaktor: Jolanta Ignatowicz-Skowrońska

Opisane w książce zjawiska przekonują, że zasób frazeologiczny polszczyzny podlega dziś licznym przeobrażeniom.

28.10.2021
Językoznawstwo

Język polski – między tradycją a współczesnością: księga jubileuszowa z okazji stulecia Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego

Autor/Redaktor: Ewa Katarzyna Horyń, Ewa Barbara Młynarczyk, Piotr Żmigrodzki

Tom zawiera kilkadziesiąt tekstów autorstwa językoznawców z różnych stron Polski, o tematyce bardzo zróżnicowanej, skupiającej się wokół problemów badawczych polszczyzny współczesnej i dawnej. Powstały one z myślą o uświetnieniu jubileuszu stulecia Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego.

13.08.2019
Językoznawstwo

Historia języka, dialektologia i onomastyka w nowych kontekstach interpretacyjnych

Autor/Redaktor: Agata Joanna Kwaśnicka-Janowicz, Renata Genowefa Przybylska, Maciej Rak

Niniejszy tom powstał dla uczczenia przypadającej w 2017 roku 40. rocznicy śmierci Profesora Mieczysława Karasia (1924–1977), wybitnego uczonego, językoznawcy polonisty, który wniósł istotny wkład w rozwój takich dyscyplin, jak: dialektologia, historia języka polskiego, onomastyka i wiedza o współczesnej polszczyźnie.

28.05.2020
Językoznawstwo

Nowe, nowsze, najnowsze. O zmianach we współczesnej polszczyźnie

Autor/Redaktor: Ewa Kołodziejek

Książka zawiera teksty autorstwa Ewy Kołodziejek opublikowane w latach 2008–2016 w rożnych czasopismach i tomach zbiorowych. 

Używamy plików cookies, by ułatwić korzystanie z naszych serwisów. Jeśli nie chcesz, by pliki cookies były zapisywanena Twoim dysku, zmień ustawienia swojej przeglądarki. Sprawdź informacje o plikach cookies.