Numer czasopisma
Nie tylko wiersz, nie tolko roman. Literatura polska i rosyjska w kontekście gatunków literackich
Najnowszy numer rocznika ma charakter publikacji dwujęzycznej. Jego tytuł: Nie tylko wiersz, nie tolko roman. Literatura polska i rosyjska w kontekście gatunków literackich oddaje zamierzenia Redakcji – chcieliśmy odejść w nim od tradycyjnego badania relacji literackich i kulturowych przez pryzmat „obrazów” i „stereotypów”, koncentrując się zamiast tego na wzajemnych inspiracjach (dawnych i aktualnych) oraz wspólnie realizowanych przez polonistów, slawistów i rusycystów projektach o charakterze naukowym – literaturoznawczych, tekstologicznych, translatorskich, edytorskich i kulturoznawczych.
Teksty, opublikowane w XXIV serii „Napisu”, często prezentują ujęcie komparatystyczne – tak jest w artykule o relacjach Samuela Bogumiła Lindego i Faddieja (właśc. Tadeusza) Bułharyna, w pracy poświęconej twórczości rosyjskiego pisarza polskiego pochodzenia Zygmunta Krzyżanowskiego (która ukazuje paralele z pisarstwem Franza Kafki jako przedstawiciela „literatur mniejszych”) czy w publikacji na temat antycznych i rosyjskich inspiracji w późnej poezji Mickiewicza (poematowi [Królewna Lala] patronują bowiem zarówno antyczny pisarz rzymski Apulejusz, jak i osiemnastowieczny poeta i dramaturg Ippolit Bogdanowicz). Nad tomem niewątpliwie unosi się wielki cień Fiodora Dostojewskiego, którego twórczości poświęcono trzy artykuły, poruszające bardzo zróżnicowaną tematykę (miejsce pisarza w polskiej powojennej humanistyce; kaligraficzne pismo Dostojewskiego w rękopisach utworów jako źródło wiedzy o mechanizmach pracy twórcy i powstawaniu złożonych znaczeń powieści; małe formy folklorystyczne w narracji tekstów tego autora).
Zaprojektowany w tytule tego numeru wątek genologiczny znajduje wyraz także w publikacjach dotyczących literatury łagrowej, w których szczególne miejsce zajmują Opowiadania kołymskie Warłama Szałamowa. W części edytorskiej proponujemy nie tylko interesujące omówienie nowych narzędzi i cyfrowych projektów publikacji (Tekstograf i edycja powieści Lwa Tołstoja), ale też m.in. teksty przedstawiające problematykę cenzury, ciągle żywą w recepcji rozmaitych tekstów na pograniczu kultur polskiej i rosyjskiej (począwszy od oświeceniowej dramy Polusia… zapomnianego dziś „chudego literata” Wincentego Marewicza i jej rosyjskiego przekładu; poprzez ingerencje carskich urzędników w teatralną adaptację Quo vadis Henryka Sienkiewicza; przygody z cenzurą Witolda Woroszylskiego w czasie jego długoletniej pracy tłumacza; po porównanie dwóch polskich wersji przekładu powieści science-fiction braci Strugackich). Czytelnik może znaleźć również publikacje poruszające szersze wątki kulturowe, jak choćby recepcję osiągnięć teatru radzieckiego w Polsce okresu międzywojennego czy pochodzący z tego samego okresu obraz Związku Sowieckiego i jego mieszkańców, postrzegany przez polskich podróżników przez bardzo specyficzny pryzmat stroju. Warto zaznaczyć, że prezentowane w tomie rozprawy wykorzystują jako materiał badawczy teksty źródłowe oraz gatunki, przynależne do literatury okolicznościowej i użytkowej – takie jak reportaż, list czy recenzja teatralna.
W dziale recenzji i sprawozdań znajdują się aktualne omówienia i komentarze, dotyczące tak ważnych wydarzeń, jak konferencja poświęcona 250 rocznicy konfederacji barskiej oraz podsumowania ostatnich lat działalności (niestety, już nieistniejącej) Stacji PAN w Moskwie.
Zamiarem twórców najnowszego tomu „Napisu” było ukazanie – choćby wycinkowe – różnorodności metod i tradycji badawczych, wzajemnych inspiracji dotyczących literatury obu kultur i języków, a także wspólnych wyzwań i szans, jakie stawia przed humanistami polsko-rosyjska współpraca.
Spis treści
Wstęp: Szukając dialogu (Marek Pąkciński)
I. ROZPRAWY I MATERIAŁY
Magdalena DĄBROWSKA Samuel Bogumił Linde i Tadeusz Bułharyn – wokół polskiego przekładu „Rysu historycznego literatury rosyjskiej” Nikołaja Grecza
Ewa SZCZEGLACKA-PAWŁOWSKA Barwa komiczna [„Królewny Lali”] Adama Mickiewicza. Od baśni Apulejusza z Madaury o Amorze i Psyche do „Duszeńki” Ippolita F. Bogdanowicza
Анастасия ВЕКШИНА Между книжностью и разговорностью: малые фольклорные жанры в структуре метариторической рефлексии Достоевского
Tadeusz SUCHARSKI Dostojewski w polskiej powojennej refleksji humanistycznej
Paweł ŁANIEWSKI Zygmunt Krzyżanowski w kontekście literatury mniejszej – zarys problematyki badawczej
Wiktoria MOCZAŁOWA Ilja Erenburg i Dmitrij Fiłosofow: dwa spojrzenia na Polskę okresu międzywojennego
Ольга ДЕМИДОВА Диалог Варшавы и Парижа об аксиологии эмиграции (на материале писем Д. Философова к З. Гиппиус и газеты «За свободу!»)
Grażyna PAWLAK „Rossica” teatralne na łamach prasy Polski międzywojennej. Teatr radziecki i jego twórcy
Ewa POGONOWSKA Semiotyka ubioru mieszkańców czerwonej Rosji na podstawie polskich relacji podróżniczych z lat trzydziestych XX wieku
Franciszek APANOWICZ Problem gatunku „Opowiadań kołymskich” Warłama Szałamowa a ich edycje w języku polskim
Marek PĄKCIŃSKI Literatura łagrowa i lagrowa – ku interdyscyplinarnej definicji gatunku
II. PASJE I POTYCZKI EDYTORSKIE I TEKSTOLOGICZNE
Anna PETLAK Źródła z epoki jako świadectwa polskiej i rosyjskiej recepcji opery Wincentego Ignacego Marewicza „Polusia, córka kołodzieja, czyli Wolność oswobodzona”…
Константин БАРШТ Каллиграфическое письмо Ф. М. Достоевского в рукописях к роману „Преступление и наказание”
Agnieszka KUNICZUK-TRZCINOWICZ, Joanna ROMANOWICZ „Quo vadis” na scenie i… w cenzurze. Historia jednego zdania
Agata GRABOWSKA-KUNICZUK Bolesław Prus odzwierciedlony w swoich rzeczach. Spis pamiątek po pisarzu w przekazie Oktawii Głowackiej i Feliksa Araszkiewicza Pamiątki po Aleksandrze Głowackim (Bolesławie Prusie) przekazane przez żonę do Muzeum Narodowego w Warszawie (aneks; oprac. Agata Grabowska-Kuniczuk)
Beata PAWLETKO O literackich i translatorskich potyczkach Wiktora Woroszylskiego z cenzurą (z „Dziennikami” w tle)
Agnieszka BĄBEL Magia, parodia, cenzura. „Poniedziałek zaczyna się w sobotę” Arkadija i Borisa Strugackich – przekłady polskie wobec oryginału
Анастасия БОНЧ-ОСМОЛОВСКАЯ, Матвей КОЛБАСОВ, Борис ОРЕХОВ, Ирина ПАВЛОВА, Даниил СКОРИНКИН Семантическое издание текстов Л. Н. Толстого: от текста к онтологии
III. VARIA
Rosja – Polska. Prace studentów Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie Ilustracje Komentarze autorów do fotografii Komentarze
IV. RECENZJE I SPRAWOZDANIA
Maria WICHOWA, Odtwarzanie zaginionych tekstów (Eliza Małek, Marcina Stanisława Słowakowica „Nowyistarykalendarz świąt rocznych i biegów niebieskich na rok Pański MDCLXXXIX”. Próba rekonstrukcji, seria „Biblioteka Przekładów Rosyjskich XVII-XVIII Wieku z Literatury Staropolskiej”, Warszawa 2017, ss. 118 + 2 nlb.)
Wojciech KALISZEWSKI, Miły sercu przewodnik po Sarmacji (Jacek Kowalski, Sarmacja. Obalanie mitów. Podręcznik bojowy, Wydawnictwo Zona Zero, Warszawa 2016, ss. 398)
Teresa WINEK, O życiu prywatnym dzieci w XIX wieku (Świat dziecka, red. naukowa Jarosław Kita, Maria Korybut-Marciniak, seria „Życie Prywatne Polaków w XIX wieku”, t. V, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź-Olsztyn 2016, ss. 341)
Marek PĄKCIŃSKI, Dorobek i (stracona) szansa – garść refleksji po likwidacji Stacji Naukowej PAN w Moskwie
Barbara JUDKOWIAK, Sprawozdanie z poznańskiej konferencji naukowej w 250. rocznicę konfederacji barskiej „Za wiarę i wolność” (9-11 maja 2018 roku)
Noty o autorach artykułów
Informacje
Ostatnio dodane numery
Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej | XXIX | 2023
Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej | XXVIII | 2022
Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej | | 2022
Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej | XXVII | 2021
Zobacz także
Tematy i Konteksty | (8 (13)) | 2018
Tytuł numeru: Literatura Polska 1918-2018.Narracje, dyskursy, dzieła
Najnowszy numer czasopisma naukowego "Tematy i Konteskty" został poświęcony literaturze polskiej 1918–2018
Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej | XXVII | 2021
Tytuł numeru: Izolacja i komunikacja. Rozważania nad formami komunikacji literackiej i kulturowej
Artykuły zebrane w tym tomie „Napisu” są reakcją na nowe zjawiska kulturowe, związane z restrykcjami wymuszonymi izolacją w dobie pandemii Covid-19 (jak zdalna wymiana informacji, nowe formy pracy i rozrywki online).
Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej | (XXIII) | 2017
Tytuł numeru: List jako szczególny gatunek literacki
List jako gatunek literatury okolicznościowej i użytkowej cechuje się ogromną różnorodnością (listy fikcyjne, paraliterackie i literackie). Cenimy go jako dokument biograficzny i historyczny zarazem, wiedząc, że może, choć nie musi, posiadać znaczne walory literackie. Wartość artystyczna listu zależy od nadawcy, w mniejszym nawet stopniu od jego stanowiska w hierarchii społecznej i od treści przekazywanych przez niego wybranym osobom z jego kręgu), w tym informacji niekiedy tajemnych, nieznanych ogółowi, w większym stopniu zaś – od jego inwencji i sprawności pióra.