Jan Kochanowski i śmierć w renesansie

Osoby zainteresowane udziałem w konferencji (poza prelegentami i członkami komitetu naukowego) prosimy o przesłanie zgłoszenia na adres muzeum@muzeum.zwolen.pl do 3 czerwca (poniedziałek) do godz. 16:00.

PROGRAM KONFERENCJI

DZIEŃ I: 6 czerwca

8:15-9:00 Rejestracja uczestników

9:00-9:20 OTWARCIE KONFERENCJI
mgr Iwona Sałek, Prezes Lokalnej Grupy Działania „Dziedzictwo i Rozwój” w Zwoleniu
dr Katarzyna Madejska, Dyrektor Muzeum Regionalnego w Zwoleniu

PANEL I: Śmierć w renesansie (w kręgu inspiracji Poety)
Moderator: prof. dr hab. Waldemar Kowalski, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach 

9:20-9:40 Śmierć dziecka w rodzinie królewskiej w Polsce w czasach jagiellońskich
dr hab. Agnieszka Januszek-Sieradzka, prof. Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II

9:40-10:00 Fleeing Death in Venice: Niccolò Buccella and the Radical’s Confrontation with Mortality during Jan Kochanowski’s era
prof. Dainora Pociūtė, Vilnius University

10:00:10:20 O śmierci bohaterskiej i śmierci zwyczajnej. Kształtowanie się legendy rodzinnej w oparciu o utwór Jana Kochanowskiego na przykładzie rodziny Czernych herbu Nowina
dr Joanna Brzegowy, Instytut Historii PAN

10:20-10:40 Princely funerals in Transylvania: political transition, religious tensions and family mourning (1570s–1580s)
dr Péter Erdősi, Eötvös Loránd University, Budapest

10:40-10:50 przerwa

10:50-11:10 Jana Kochanowskiego spotkania ze sztuką i śmiercią
dr hab. Przemysław Mrozowski, em. prof. Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego

11:10-11:50 Renesansowe nagrobki dziecięce w Rzeczpospolitej – obraz i tekst
dr Olga M. Hajduk, Instytut Filozofii i Socjologii PAN
dr hab. Paweł Madejski, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

11:50-12:10 Próba identyfikacji pochówków renesansowych w materiale archeologicznym Lubelszczyzny
dr Rafał Niedźwiadek, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

12:10-12:50 dyskusja

12:50-14:00 przerwa

PANEL II: Jan Kochanowski o śmierci
Moderator: prof. dr hab. Dariusz Chemperek, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

14:00-14:20 "Necessitas et Mors". Temat śmierci w retoryce poetyckiej Jana Kochanowskiego
prof. dr hab. Alina Nowicka-Jeżowa, Uniwersytet Warszawski

14:20-14:40 Poeta i śmierć: konstruowanie języka
dr hab. Kwiryna Ziemba, em. prof. Uniwersytetu Gdańskiego

14:40-15:00 Elegia IV 2 Jana Kochanowskiego. Od spuścizny literackiej do rozważania filozoficznego nad śmiercią
dr Francesco Cabras, Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

15:00-15:20 O związkach foriceniów 119 (In columnam) oraz 120 (In eandem) Jana Kochanowskiego z cyklem jego "Trenów"
dr hab. Radosław Rusnak, Uniwersytet Warszawski

15:20-16:00 dyskusja

16.00-16.30 Zwiedzanie kościoła Podwyższenia Krzyża Św. w Zwoleniu – Nekropolii Rodu Kochanowskich

DZIEŃ II: 7 czerwca

PANEL II (cz. 2): Jan Kochanowski o śmierci
Moderator: prof. dr hab. Dariusz Chemperek, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

10:20-10:40 „Bo kto śmierci mógł zniknąć?” Śmierć w "Psałterzu Dawidowym" Jana Kochanowskiego – rekonesans
dr Agata Starownik, Uniwersytet Warszawski

10:40-11:00 Anatomia żałoby – Treny Jana Kochanowskiego w perspektywie psychologicznej
dr Magdalena Kuran, Uniwersytet Łódzki 

11:00-11:20 Śmierć na szachownicy – o aspekcie tanatycznym poematu "Szachy" Jana Kochanowskiego
dr Wiesław Małecki, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

11:20-12:00 dyskusja

12:00-12:10 przerwa

PANEL III: Kochanowski i śmierć – w dialogu epok
Moderator: dr hab. Marek A. Janicki, Uniwersytet Warszawski

12:10-12:30 Postawy rodziców wobec śmierci córek w tragedii greckiej okresu klasycznego
ks. dr Mariusz Szmajdziński, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

12:30-12:50 Późnobarokowy dialog z twórczością Jana Kochanowskiego. "Treny żałobne" (1709) Wojciecha Stanisława Chrościńskiego
mgr Krzysztof Prabucki, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

12:50-13:10 Ilustracje Zofii Stryjeńskiej a treść "Trenów" Jana Kochanowskiego
dr Agata Łuka, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

13:10-13:50 dyskusja

13:50-14:10 Podsumowanie i zamknięcie konferencji

Przypadająca w 2024 r. 440. rocznica śmierci Jana Kochanowskiego stanowi doskonałą okazję do nowego spojrzenia na wątki egzystencjalne związane z przemijaniem i śmiercią w biografii i twórczości Poety. Muzeum Regionalne w Zwoleniu, sprawujące opiekę nad odwiedzającymi Nekropolię Kochanowskich w kaplicy św. Franciszka przy miejscowym kościele pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, gdzie – według tradycji – spoczywają prochy Mistrza, pragnie zaprosić badaczy zajmujących się epoką renesansu na interdyscyplinarną konferencję naukową poświęconą doświadczeniu śmierci i świadomości przemijania przez Jana Kochanowskiego i w jego czasach, organizowaną w dniach 6-7 czerwca 2024 r.

Śmierć w sposób szczególny naznaczyła autora Trenów. Tragiczna śmierć dziadka, zamordowanego na długo przed narodzinami Poety, sędziego grodzkiego radomskiego Jana Kochanowskiego (1507), po którym dostał imię; przypuszczalna śmierć części rodzeństwa w wieku dziecięcym (siostra Anna i przyrodni brat Stanisław); śmierć ojca, sędziego ziemskiego sandomierskiego Piotra (1547), w okresie studiów krakowskich Poety i matki, Anny Białaczowskiej (1557), w czasie jego włoskich peregrynacji; śmierć Erazma Kretkowskiego (1558), z którą wiąże się debiut literacki Poety; uwiecznione we Fraszkach zgony przyjaciół, dworzan i dostojników „okresu dworskiego”; śmierć króla (1572) kończąca pewien etap kariery; śmierć brata, pisarza ziemskiego sandomierskiego Kaspra (1576), któremu Poeta tak wiele zawdzięczał („straciliśmy nie tak brata, jako właśniej ojca”); wreszcie śmierć ukochanej córki Urszulki (1579), kolejnej, Anny (1580); i mord na szwagrze Jakubie Podlodowskim (1583), przyspieszający zgon samego Poety (1584).

Mnogość zagadnień wynikających z kontaktów Kochanowskiego ze śmiercią zachęca do szerszego ujęcia problemu. Dlatego zaproszenie do udziału w konferencji kierujemy nie tylko do literaturoznawców i historyków, ale też historyków sztuki, antropologów, archeologów, muzykologów czy teologów. Pragniemy, aby czerwcowe spotkanie w Zwoleniu było okazją do wymiany doświadczeń szerokiego kręgu badaczy zajmujących się epoką renesansu i przyczyniło się do otwarcia nowych kierunków dociekań nad życiem i twórczością Jana Kochanowskiego.

Rytm obrad wyznaczać będą zagadnienia:

– cierpienia, przemijania i śmierci oraz upamiętniania zmarłych. W sposób szczególny zachęcamy do podejmowania w referatach zagadnień:
– wpływu osobistych przeżyć (utrata najbliższych, przyjaciół, mecenasów) i obserwacji (ceremonie i zwyczaje chłopskie, mieszczańskie, szlacheckie i dworskie z terenu Małopolski, Litwy i Włoch) oraz doświadczeń masowych (epidemie, zarazy, wojny) na postrzeganie cierpienia, śmierci i przemijania przez Jana Kochanowskiego;
– literackich (antycznych, średniowiecznych, renesansowych) i pozaliterackich (rzeźba, malarstwo, muzyka, teatr) artystycznych inspiracji Poety tematem śmierci oraz oddziaływania jego twórczości na szeroko pojmowaną kulturę funeralną renesansu i epok późniejszych, np. w epitafiach, mowach pogrzebowych;
– rytuałów pogrzebowych i zwyczajów związanych z pochówkami w XVI w. (dzieci, współmałżonków, rodziców, elity politycznej, władców) oraz ich odbicia w twórczości Jana Kochanowskiego;
– trwania pamięci i upamiętniania zmarłych, w twórczości Jana Kochanowskiego, rzeźbie i epigrafice renesansowej oraz wzajemnych interakcji.

Konferencja będzie miała charakter stacjonarny (w siedzibie Muzeum Regionalnego w Zwoleniu). Organizatorzy nie pobierają opłaty konferencyjnej, zapewniają prelegentom wyżywienie oraz dwa noclegi w trakcie konferencji, ze względu na ograniczoną liczbę miejsc zastrzegają sobie jednak prawo do wyboru zgłoszonych referatów (na podstawie oceny komitetu naukowego konferencji). Preferujemy wystąpienia w językach polskim i angielskim. Propozycje tematów referatów (czas wystąpienia – do 20 min.) prosimy przesyłać wraz ze streszczeniem na wypełnionym formularzu na adres e-mail: muzeum@muzeum.zwolen.pl w terminie do 15 marca 2024 r. Informacje w sprawie zakwalifikowania referatu zostaną rozesłane na przełomie marca i kwietnia 2024 r. W 2025 r. planowany jest druk tomu pokonferencyjnego.

Komitet organizacyjny:
dr Mariusz Kozdrach (Muzeum Regionalne w Zwoleniu)
dr Katarzyna Madejska (Muzeum Regionalne w Zwoleniu)

Komitet naukowy:
prof. dr hab. Elwira Buszewicz (Uniwersytet Jagielloński)
prof. dr hab. Dariusz Chemperek (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie)
dr hab. Marek Janicki (Uniwersytet Warszawski)
prof. dr hab. Waldemar Kowalski (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach)
prof. dr hab. Dariusz Kupisz (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie)
dr hab. Paweł Madejski (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie)
prof. Luigi Marinelli (Università degli Studi di Roma „La Sapienza”)
prof. Dainora Pociūtė-Abukevičienė (Vilniaus universitetas)
prof. Jörg Schulte (Universität zu Köln)
dr hab. Marta Wojtkowska-Maksymik (Uniwersytet Warszawski)