Nowość wydawnicza
Przepraszam, ma pan może długopis? Prośba we współczesnej polszczyźnie. Cz.1: Prośba jako makroakt mowy
Niniejsza publikacja zawiera opis strategii komunikacyjnych stosowanych przez nadawców próśb w celu osiągnięcia wpływu na postępowanie adresatów tych aktów mowy.
Autorka udowadnia, że współczesna prośba jest makroaktem mowy, złożonym z takich mikroaktów, jak prośba właściwa, uzasadnienie sformułowania prośby czy przeproszenie. Przeprowadza wnikliwą analizę tych składników makroaktu prośby, które mają wpłynąć na jej skuteczność. W swoich badaniach Autorka posługuje się narzędziami wypracowanymi nie tylko przez językoznawstwo (w tym teorię aktów mowy czy genologię lingwistyczną), ale także przez inne nauki, między innymi: psychologię społeczną, socjologię, antropologię kulturową czy filozofię. Publikacja ta zainteresuje osoby zajmujące się pragmatycznymi aspektami komunikacji, genologią lingwistyczną czy grzecznością językową, między innymi językoznawców, studentów kierunków humanistycznych i społecznych, nauczycieli polonistów. Przedstawione w niej wnioski mogą być wykorzystane również w kształceniu interdyscyplinarnym i w badaniach międzykulturowych.
Spis treści
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
1. Podstawy teoretyczne badań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
1.1. Psychologia społeczna. Techniki wpływu społecznego . . . . . . . . . . . 25
1.2. Etykieta ogólna i językowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
1.3. Teoria aktów mowy. Teoria gatunków mowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
2. Charakterystyka semantyczna i pragmatyczna prośby. Definicja i skład
makroaktu prośby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
2.1. Charakterystyka semantyczna i pragmatyczna prośby . . . . . . . . . . . 75
2.2. Prośba jako makroakt mowy. Składniki makroaktu prośby . . . . . . . . 86
3. Mikroakty mowy o funkcji wspomagania prośby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
3.1. Uzasadnienia prośby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
3.1.1. Charakterystyka semantyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
3.1.2. Opis formalnojęzykowy i pozycja w obrębie makroaktu prośby . . . . . . .110
3.1.3. Charakterystyka pragmatyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
3.2. Pytania o możliwość spełnienia prośby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
3.2.1. Pytania warunkujące sformułowanie prośby . . . . . . . . . . . . . . 133
3.2.1.1. Charakterystyka semantyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
3.2.1.2. Opis formalnojęzykowy i pozycja w obrębie makroaktu prośby . . . . . .147
3.2.1.3. Charakterystyka pragmatyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
3.2.2. Pytania o potencjalnej funkcji prośby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
3.2.2.1. Charakterystyka semantyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
3.2.2.2. Opis formalnojęzykowy i pozycja w obrębie makroaktu prośby . . . . . . 171
3.2.2.3. Charakterystyka pragmatyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174
3.3. Akty mówiące o tym, że spełnienie prośby nie jest (zbyt) kosztowne . . . . .177
3.3.1. Charakterystyka semantyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
8 SPIS TREŚCI
3.3.2. Opis formalnojęzykowy i pozycja w obrębie makroaktu prośby . . . . . . . . 197
3.3.3. Charakterystyka pragmatyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206
3.4. Przeproszenia wchodzące w skład makroaktu prośby . . . . . . . . . . . . 220
3.4.1. Przeproszenia usprawniające komunikację . . . . . . . . . . . . . . . . 222
3.4.1.1. Charakterystyka semantyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222
3.4.1.2. Opis formalnojęzykowy i pozycja w obrębie makroaktu prośby . . . . . . 235
3.4.1.3. Charakterystyka pragmatyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239
3.4.2. Przeproszenia za nadużycie grzecznościowe ze strony nadawcy . . . . . 247
3.4.2.1. Charakterystyka semantyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247
3.4.2.2. Opis formalnojęzykowy i pozycja w obrębie makroaktu prośby . . . . . . 257
3.4.2.3. Charakterystyka pragmatyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
3.5. Akty zapowiadające prośbę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270
3.5.1. Charakterystyka semantyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270
3.5.2. Opis formalnojęzykowy i pozycja w obrębie makroaktu prośby . . . . . . 292
3.5.3. Charakterystyka pragmatyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298
3.6. Akty mowy o funkcji skupiania uwagi na komunikacie . . . . . . . . . . . 313
3.6.1. Charakterystyka semantyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313
3.6.2. Opis formalnojęzykowy i pozycja w obrębie makroaktu prośby . . . . . . .324
3.6.3. Charakterystyka pragmatyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328
3.7. Podziękowania antycypujące replikę prośby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338
3.7.1. Charakterystyka semantyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338
3.7.2. Opis formalnojęzykowy i pozycja w obrębie makroaktu prośby . . . . .. 349
3.7.3. Charakterystyka pragmatyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353
4. Wypowiedzi naprowadzające . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .361
4.1. Definicja i budowa wypowiedzi naprowadzających . . . . . . . . . . . . . . 361
4.2. Status i funkcje wypowiedzi naprowadzających . . . . . . . . . . . . . . . . . 366
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375
Objaśnienia używanych oznaczeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381
Rozwiązanie stosowanych skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387
Informacje
Zobacz także
Przepraszam, ma Pan może długopis? Prośba we współczesnej polszczyźnie. Cz. 2 Jak proszą osoby star(sz)e i młod(sz)e
Autor/Redaktor: Agnieszka Katarzyna Rosińska-Mamej
Książka stanowi uzupełnienie wydanej w 2019 roku publikacji Przepraszam, ma pan może długopis? Prośba we współczesnej polszczyźnie. Cz. 1 Prośba jako makroakt mowy. Obie części książki dotyczą prośby, która postrzegana jest w nich jako gatunek mowy realizowany w praktyce komunikacyjnej współczesnych Polaków w postaci – mniej lub bardziej rozbudowanych – makroaktów mowy. Monografia z 2019 r. zawiera szczegółową charakterystykę (semantyczną, formalnojęzykową i pragmatyczną) mikroaktów mowy używanych w obrębie makroaktów próśb, między innymi uzasadnień prośby, przeproszeń, aktów skupiających uwagę na komunikacie czy pytań o możliwość spełnienia prośby.
Pasaże kaszubskie
Autor/Redaktor: Daniel Kalinowski
Zapraszamy do zapoznania się z nowością wydawniczą zatytułowaną "Pasaże kaszubskie", które składają się z recenzji, omówień i charakterystyk dotyczących współczesnej literatury kaszubskojęzycznej i polskojęzycznej z lat 2014-2019.
Obraz ludzi Podhala i Tatr w inskrypcjach ze starego cmentarza na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem
Autor/Redaktor: Agnieszka Szczaus
W pracy odtworzono złożony, wieloaspektowy, niezwykle interesujący językowo i poznawczo obraz ludzi utrwalony w zakopiańskich inskrypcjach.
Północne miniatury krytyczne. Odcienie kultury literackiej na Warmii i Mazurach
Autor/Redaktor: Zbigniew Chojnowski
Książka prof. Zbigniewa Chojnowskiego jest opisem, dokumentacją oraz wstępną interpretacją wybranych zjawisk literackich, związanych z Polską północno-wschodnią po 1980 roku.