Rozprawa habilitacyjna
Czynnościowy charakter derywatów rzeczownikowych w gwarach północnomałopolskich i przyległych. Studium morfologiczno-leksykalne
Przedmiotem rozważań podjętych w pracy jest wskazanie różnego typu powiązań derywatów nominalnych z definiującymi je znaczeniami czynności. Przyjęta w opisie słowotwórczym chronia pozwala na odsłanianie czynnościowego charakteru zarówno formacji o czytelnych, funkcjonalnych relacjach z czynnościami je motywującymi, jak i tych, w których powiązania te uległy już zatarciu. Wprowadzenie zaś zasad opisu gniazdowego umożliwia włączenie w krąg formacji o charakterze czynnościowym rzeczowników, które zgodnie z zasadami interpretacji funkcjonalnej parafrazowane są poza znaczeniami czynnościowymi.
Jako podstawę źródłową przyjęto „Słownictwo ludowe z terenu byłych województw kieleckiego i łódzkiego” Karola Dejny (Dejna, 1974-1985). Są to materiały gromadzone w latach 1954-1970 i tworzą korpus leksykalny ok. 30 tysięcy jednostek hasłowych opublikowanych w 12 tomach „Rozpraw Komisji Językowej ŁTN”.
Przeprowadzana na bogatym materiale gwarowym analiza słowotwórcza odsłania wachlarz możliwości interpretacyjnych form derywowanych. W stosunku do licznych derywatów wykazuje możliwość wariantywnego traktowania podstaw słowotwórczych: czasownikowo-imiesłowowych czy czasownikowo-rzeczownikowych przy jednoczesnym zachowaniu czynnościowego charakteru wyrazów pochodnych. Wskazuje także, w obszarach tych samych wartości kategorialnych, derywaty o wariantywnych wykładnikach formalnych. Znaczne ich zróżnicowanie świadczy o dużym potencjale słowotwórczym leksyki gwarowej. Dowodzą tego także często notowane struktury jednorodne, które ze względu na wskazane w „Słownictwie ludowym…” znaczenia leksykalne wprowadzane są w obszary adekwatnych wartości kategorialnosemantycznych, wykazując jednocześnie prawidłowości i mechanizmy tłumaczące obecność w leksyce gwarowej derywatów o paralelnych funkcjach kategorialnych. Interpretacja słowotwórcza wyselekcjonowanych formacji ujawnia ponadto bogactwo wykładników formalnych powołujących derywaty o charakterze czynnościowym. Pozwala na odkrycie prawidłowości w zakresie ich łączliwości z określonymi typami podstaw słowotwórczych, wielofunkcyjność kategorialną niektórych, produktywność w obrębie wskazanych wartości kategorialnych, bądź też ich incydentalny udział w powoływaniu derywatów naznaczonych czynnościowo.
Przyjęta w opisie systematyka materiału ma na celu przede wszystkim uporządkowanie go zgodnie z wytyczonym przez temat kryterium – czynnościowym charakterem formacji opisywanych. Na pierwszym planie zamieszcza się derywaty paradygmatyczne– odczasownikowe, prymarne czynnościowo, po nich omawiane są derywaty dwurodzajowe czasownikowo-rzeczownikowe, kolejno derywaty pozaparadygmatyczne – odrzeczownikowe (czynnościowo sekundarne) i rzeczowniki o pośredniej motywacji czasownikowej, odsłanianej w relacjach motywacyjnych kolejnych ogniw łańcucha derywacyjnego. Niższym poziomem systematyzacji uczyniono semantykę słowotwórczo-kategorialną jako argument weryfikujący czynnościowy charakter derywatów i wykładników formalnych w określonej kategorii semantycznej. Zastosowanie takiej właśnie formuły daje możliwość odniesienia poczynionych spostrzeżeń do innych opracowań z zakresu słowotwórstwa gwarowego i ogólnopolskiego na wszystkich wskazanych poziomach interpretacyjnych.
Informacje
Zobacz także
Pospolite nazwy osobowe w "Kronice…". Macieja Stryjkowskiego na tle słowiańskim (studium leksykalno-słowotwórcze)
Celem rozprawy była analiza semantyczna i formalno-słowotwórcza PNO (pospolitych nazw osobowych) w polskim zabytku XVI-wiecznym (Kronika Polska, Litewska, Żmudzka i Wszystkiej Rusi… M. Stryjkowskiego, 1582 r.) oraz porównanie niektórych z tych nazw pod względem cech leksykalnych i budowy słowotwórczej w wybranych językach słowiańskich. Klasyfikacji leksykologicznej PNO „Kroniki…” dokonano na podstawie teorii pól leksykalnych. Analiza słowotwórcza PNO wykazała bogactwo technik derywacyjnych w obrębie poszczególnych kategorii słowotwórczych. Najbogatszą kategorię słowotwórczą PNO zabytku stanowią nazwy wykonawców czynności. Ostatnia część pracy została poświęcona analizie porównawczej niektórych grup semantycznych PNO „Kroniki…” oraz najliczniejszych kategorii i typów słowotwórczych. W wyniku tak zaplanowanego opisu wskazano najistotniejsze cechy analizowanych polskich, XVI-wiecznych PNO w zakresie semantyki i budowy morfologicznej na tle słowiańskim.
"Dzieci" - ostatnia ukończona powieść Bolesława Prusa. Edycja krytyczna
Praca jest edycją krytyczną powieści Bolesława Prusa Dzieci, opublikowanej w formie książkowej w 1909 r. To pierwsze wydanie, które porządkuje kwestie związane z bogatą historią tekstu oraz jego różnymi, licznymi wersjami czy wręcz zmienionymi i uzupełnionymi wydaniami. Umożliwiła to głównie wnikliwa kwerenda i dotarcie do wszystkich przekazów, wydrukowanych za życia autora.
Przestrzeń w „Oziminie”, przestrzeń „Oziminy” Wacława Berenta
Aleksandra Wojtowicz w rozprawie doktorskiej Przestrzeń w „Oziminie”, przestrzeń „Oziminy” Wacława Berenta formułuje tezy dotyczące nowego spojrzenia na problem przestrzeni w twórczości Berenta. Praca jest polemiką z tezami badaczy, którzy wskazywali na niemożność odtworzenia przyległości miejsc, labiryntowość i brak logiki przestrzennej w powieści.
Wywiady Teresy Torańskiej w ujęciu genologicznym
[...] Celem dysertacji jest analiza genologiczna wywiadów Teresy Torańskiej opublikowanych w wydawnictwach zwartych w języku polskim, ze szczególnym uwzględnieniem technik/strategii interakcyjnych dziennikarki. Rozprawa ma charakter interdyscyplinarny. Łączenie perspektywy literaturoznawczej i medioznawczej pozwala na uwzględnienie w rozprawie odpowiedzi na pytania, które należy postawić wobec tekstów Teresy Torańskiej, a na które nie ma odpowiedzi w obrębie jednej dyscypliny. Są one wyrażone poprzez cele szczegółowe, podporządkowane realizacji celu głównego.