Centrum Języka Polskiego i Kultury Polskiej

Lata działalności, twórcy ośrodka, skład osobowy.

W r. 1961 w Wileńskim Państwowym Instytucie Pedagogicznym została założona pierwsza powojenna polonistyka w Wilnie. Założycielem był historyk, Polak pochodzący z Białorusi – prof. Włodzimierz Czeczot. Pierwsza grupa polonistów mury uczelni opuściła w 1964 r. Od tego czasu wykształcenie polonistyczne otrzymało tu prawie 2 tys. osób.
Katedra Języka i Literatury Polskiej (od 2009 r. – Katedra Filologii Polskiej i Dydaktyki, od 2011 r. – Centrum Języka Polskiego i Kultury Polskiej) funkcjonowała kolejno w składzie różnych wydziałów, m.in. Wydziału Języków Obcych, Wydziału Slawistyki, Wydziału Filologicznego. Zmieniała się też nazwa uczelni: od 1992 r. – Wileński Uniwersytet Pedagogiczny, od 2011 r. – Litewski Uniwersytet Edukologiczny, który w roku 2018 r. przestał istnieć i w ramach reformy szkolnictwa wyższego został filią Uniwersytetu Witolda Wielkiego. Funkcję kierownika katedry (a następnie centrum) pełnili w różnych okresach Anna Kaupuż, Genadiusz Rakitski, Maria Niedźwiecka, Halina Turkiewicz, Irena Masojć, Henryka Sokołowska.
Studia polonistyczne o profilu pedagogicznym są obecnie kontynuowane w Wilnie w Akademii Edukacji Uniwersytetu Witolda Wielkiego, gdzie w 2019 r. zostało reaktywowane Centrum Języka Polskiego i Kultury Polskiej. Studia polonistyczne realizują następujący pracownicy, głównie wychowankowie tejże polonistyki (w większości stopnie naukowe zdobyli na uniwersytetach w Polsce):
Prof. dr hab. Andrzej Baranow
Doc. dr Barbara Dwilewicz
Doc. dr Irena Masojć
Doc. dr Romuald Naruniec
Doc. dr Henryka Sokołowska
Doc. dr Krystyna Syrnicka
Doc. dr Halina Turkiewicz
Dr Józef Szostakowski (pracownik emerytowany, godziny na zlecenie).

Działalność dydaktyczna.

W pierwszym okresie istnienia realizowano programy studiów o dwu specjalnościach. Jako dodatkowy kierunek dla studentów polonistyki był w swoim czasie np. język rosyjski, historia, geografia, biologia, plastyka, informatyka, język litewski i in. Studia takie trwały pięć lat. Praktyka studiów dwukierunkowych przetrwała aż do reformy szkolnictwa wyższego w 1992 r. Od 1992 r. realizowano dwustopniowe studia polonistyczne: 4-letnie bakalarskie (tj. licencjackie) oraz 2-letnie magisterskie (jedyne na Litwie). W ciągu 20 lat powstało 113 prac magisterskich (87 z zakresu historii literatury, 26 - z językoznawstwa), które głównie dotyczyły tematyki specyficznych treści regionalnych oraz polsko-litewskich związków językowych, literackich i kulturowych. W 2014 r. zamknięto studia magisterskie z filologii polskiej. Obecnie realizowane są 4-letnie polonistyczne studia pierwszego stopnia, reprezentują one w zasadzie klasyczny model studiów polonistycznych, dodatkowo ze specjalizacją nauczycielską.

Działalność naukowa.

Zainteresowania naukowe polonistów wileńskich skupiają się wokół kilku problemów badawczych: literatura i kultura regionalna dawniej oraz dziś; polska literatura i kultura w aspekcie komparatystycznym; funkcjonowanie języka w środowisku wielojęzycznym i wielokulturowym; badania leksykalne w ujęciu kontrastywnym. Od 2007 r. katedra organizuje międzynarodowe konferencje naukowe o charakterze interdyscyplinarnym z cyklu „Tożsamość na styku kultur” (2007, 2010, 2014, 2019). Od 2015 r. we współpracy z Uniwersytetem w Białymstoku są organizowane międzynarodowe konferencje naukowe o polsko-litewskich związkach literackich i kulturowych „Z problemów bilingwizmu i wielokulturowości” (2015, 2018, 2019).