Кандидатская диссертация
Polski dramat ludowy (1945-1989)
Pojęcie dramatu ludowego, stanowiącego temat niniejszej rozprawy, jest zagadnieniem wymagającym już na wstępie dookreśleń terminologicznych. Ryszard Górski, autor pracy Dramat ludowy XIX wieku, skodyfikował trzy warianty terminu: w znaczeniu tekstów widowisk ludowych, utworów pisarzy wywodzących się z ludu, oraz dramatów
o tematyce ludowej, której autorami są twórcy zainteresowani życiem i kulturą ludu, z reguły nie związani z nim pochodzeniem czy przynależnością społeczną, adresujący swoją twórczość do ogółu odbiorców. W pracy przyjęto definicję dramatu ludowego według trzeciego znaczenia. Przedmiotem rozważań uczyniono zatem sztuki podejmujące temat wiejski, bez względu na proweniencję autorów, przeznaczone do szerokiej recepcji.
Ramy czasowe pracy obejmują lata 1945-1989. Dramat ludowy stanowi wąski wycinek dramatu polskiego, poświęcono mu zaledwie dwie monografie i stosunkowo niewiele tekstów krytycznych. Prace: Górskiego Dramat ludowy XIX wieku (1969) i Marii Jolanty Olszewskiej „Tragedia chłopska”. Od W.L. Anczyca do K.H. Rostworowskiego. Tematyka – Kompozycja – Idee (2001) oraz artykuł Józefa Ratajczaka Dramat chłopski: krotochwila i tragedia (1972) dotyczą głównie dramatu ludowego XIX i pierwszej połowy XX wieku. Olszewska sygnalizuje kierunki rozwoju dramatu ludowego po 1945 roku, Ratajczak zaś nakreśla okres socrealistyczny i omawia pokrótce sztuki Joanny Gorczyckiej oraz Teresy Lubkiewicz-Urbanowicz. Niniejsza praca zatem stanowi kontynuację badań Górskiego, Olszewskiej i Ratajczaka, uzupełniając okres 1945-1989 w całościowym opracowaniu polskiego dramatu ludowego. Ramy czasowe dysertacji wyznaczone zostały z dwojakiego powodu: okresu historycznego w dziejach Polski i specyfiki zmian dotyczących wsi w owym czasie, a także zasobu dramatów ludowych powstających od okresu socrealizmu, przez apogeum w latach siedemdziesiątych, po Drzewo Myśliwskiego z 1988 roku. Utwory te niejako towarzyszyły przemianom cywilizacyjnym i społeczno-ekonomicznym zachodzącym na wsi w okresie PRL-u, od kolektywizacji, przez masowy awans społeczny mieszkańców wsi, do zaniku tradycyjnej wsi. Celem rozprawy jest więc próba całościowego ujęcia zjawiska polskiego dramatu ludowego w okresie od 1945 do 1989 roku.
Koncepcja pracy stworzona została w oparciu o typologię dramatu ludowego zaproponowaną przez Marię Jolantę Olszewską. Autorka „Tragedii chłopskiej” wpisała sztuki Joanny Gorczyckiej w odmianę rodzinnej tragedii ludowej oraz określiła trzy odmiany gatunku: socrealistyczny dramat ludowy (np. sztuki JanuszaWarmińskiego), współczesną balladę ludową (dramaty Lubkiewicz-Urbanowicz) i misterium ludowe (Drzewo Myśliwskiego). Olszewska zasygnalizowała też odmianę satyryczną dramatu ludowego w twórczości Edwarda Redlińskiego. Wskazówki zawarte w „Tragedii chłopskiej”, a także, po części, w syntezie Ratajczaka, wyznaczyły główne kierunki rozważań nad dramatem ludowym po 1945 roku. Metoda badań w dysertacji przyjęta została w wyniku namysłu nad wpływem przemian historycznych zachodzących w środowisku wiejskim, co znalazło wyraz artystyczny w dramatach ludowych badanego okresu. Wiodąca zatem stała się perspektywa procesu historycznoliterackiego, z uwzględnieniem przemian gatunkowych dramatu ludowego. Układ pracy nie odzwierciedla jednak stricte linearnego czasu historycznego, lecz, przyjmując go jako oś podstawową, obrazuje tematykę zawartą w omawianych dramatach. Rozdział pierwszy, mówiący o dramacie ludowym w socrealizmie, stanowi ex definitione zobrazowanie konkretnego, umiejscowionego w ścisłych ramach czasowych, zjawiska literackiego. Kolejne trzy rozdziały traktują dramat ludowy zgodnie z kryterium tematycznym, wyróżniając: ludową tragedię rodzinną związaną z procesem walki o ziemię, awans społeczny oraz różne realizacje ludowości. Rozdział ostatni, z pozoru osobny, poświęcony jest twórczości dramatycznej Wiesława Myśliwskiego.
Информация
Смотреть также
Intymne tematy wyobraźni w dramatach Juliusza Słowackiego
Rozprawa poświęcona jest twórczości Juliusza Słowackiego. Przedmiotem badania są w szczególności dramaty romantycznego poety, począwszy od pierwszego - "Mindowe", poprzez znane i popularne - "Kordian", "Balladyna" aż do jednego z ostatnich - "Zawiszy Czarnego".
Dramaturgia Tadeusza Micińskiego: problematyka i poetyka
Cel pracy: określenie ideowo-artystycznego nowatorstwa dramaturgii T. Micińskiego, ukazanie jej jako ucieleśnienia ontologicznego punktu widzenia pisarza, jako całości, jako rozwijającego się systemu filozoficznego i artystycznego, wyprzedzającego poszukiwania i odkrycia literatury XX wieku.
Gabinet luster. Śmiech w twórczości Zbigniewa Herberta
Praca podejmuje temat humoru, satyry oraz groteski w twórczości Zbigniewa Herberta: ich genezy, odmian oraz funkcji. Analizowane są wiersze, proza, publicystyka oraz dramaty, które tematyzują lub implikują komizm. Elementem łączącym wszystkie wątki pracy jest śmiech rozumiany wieloaspektowo: jako fakt antropologiczny, programowana przez pisarza reakcja czytelnika, jednocześnie zaś jako reakcja samego pisarza na zjawiska świata realnego, manifestacja jego postawy wobec rzeczywistości. Śmiech jest tu pojmowany nie tylko w kategoriach wesołości lub rozbawienia - może być reakcją na smutek, odczucie grozy, tragizmu albo absurdu.
Ciężar (nie)pamięci. Dyskurs traumy w narracjach wojennych trzeciego pokolenia
Tematem dysertacji jest analiza i interpretacja wybranych książek prozatorskich opublikowanych po 1989 roku przez pryzmat traumy i wiążących się z nią bolesnych wspomnień.