Doctoral thesis
Ciało i ubiór człowieka w literaturze polskiego oświecenia
Celem rozprawy było ukazanie kategorii ludzkiego ciała, nagiego i ubranego, a także różnorodnych sposobów wyrażania cielesności w literaturze polskiego oświecenia na tle kultury Europy. Badanie cielesności ludzkiej w kulturze tej epoki obejmowało przede wszystkim literackie opisy sfery cielesnej człowieka, a także stój, erotykę, problematykę dbałości o ciało, zdrowie, higienę, postrzeganie brudu, czystości, ujmowanie kanonów piękna i brzydoty.
W rozprawie poruszone zostały kwestie poszukiwania „autentyczności” i „naturalności” człowieka, przekraczania granic tożsamości i zacierania granic kulturowych płci w świecie maski, maskarady i oświeceniowych balów. Konstrukcja pracy w wielu aspektach obejmowała opozycje: ciała nagiego a ubranego, ciała przeciwnych płci, młodości i wieku dojrzałego, obyczajowości środowisk miejskich i wiejskich, wolności i jej ograniczenia, sztuczności – naturalności, autentyczności – konwencjonalności, racjonalności – emocjonalności oraz równości i odmienności. Materiał egzemplifikacyjny dla rozważań zawartych w tej rozprawie stanowiły teksty literackie, w których znaczącym motywem stało się ciało i ubiór człowieka, w tym: pamiętniki (J. Kitowicza, J. U. Niemcewicza, K. Koźmiana ) listy (m.in. Stanisława Augusta Poniatowskiego, H. Kołłątaja), wspomnienia (I. Czartoryskiej, H. A. Massalskiej), utwory liryczne (między innymi F. Karpiński, F. D. Kniaźnin, J. Szymanowski, J. Ancuta, I. Marewicz), powieści edukacyjne (I. Krasickiego, M. D. Krajewskiego), powieści sentymentalne, utwory dramatyczne, traktaty filozoficzne i pedagogiczne. Utwory literackie polskich autorów zostały ukazane w perspektywie europejskiej twórczości literackiej. Obiektem badań były źródła pisane: hagiograficzne (żywoty świętych), normatywne (akta, dokumenty, inwentarze), epistolarne, biograficzne oraz źródła niepisane, w tym kolekcje muzealne strojów polskich z przełomu osiemnastego i dziewiętnastego wieku, ekspozycje biżuterii oraz dzieła sztuki.
Information
See also
"Są Poezyja z Muzyką rodzone (…)". Studium spotkania słów i dźwięków w wybranych madrygałach Claudia Monteverdiego i utworach poetyckich Jana Andrzeja Morsztyna
Poezja pochwalna i laudacyjna na łamach "Zabaw Przyjemnych i Pożytecznych". Edycja krytyczna ze wstępem
Podjęty temat badawczy to edycja krytyczna utworów panegirycznych zawartych w „Zabawach Przyjemnych i Pożytecznych”, pierwszym periodyku literackim wydawanym w latach 1770–1777. W rozprawie znalazło się 71 wierszy, podzielonych na trzy kategorie. Pierwszą z nich stanowią utwory poświęcone członkom znamienitego rodu Czartoryskich, w dalszej kolejności znalazły się teksty ofiarowane Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu, w kolejnej zaś wiersze dedykowane przedstawicielom oświeceniowych elit, czyli magnatom, poetom i innym ważnym osobistościom stołecznego życia społecznego i kulturalnego. Część opracowywanych wierszy nigdy później nie była publikowana. Warto również zaznaczyć, że do tej pory nie ma holistycznej antologii twórczości poświęconej nie tylko znanym politykom oświecenia stanisławowskiego, ale także mniej znanym działaczom społecznym i oświatowym, pracującym na rzecz tworzącego się dopiero społeczeństwa obywatelskiego. Oprócz opracowanych edytorsko utworów w publikacji znajdują się objaśnienia do tekstów, a także wyczerpujący wstęp historyczno- i krytycznoliteracki.
Językowo-kulturowy obraz wsi i jej mieszkańców utrwalony w mikrotoponimach (na przykładzie nazw terenowych gminy Wręczyca Wielka w powiecie kłobuckim)
Rozprawa doktorska została obroniona z wyróżnieniem 27 września 2017 r. na Wydziale Polonistyki UJ.
Tadeusz Czapczyński (1884-1958) – pedagog – literaturoznawca – literat
Książka Tadeusz Czapczyński (1884-1958) – pedagog – literaturoznawca – literat wyrasta z potrzeby podjęcia namysłu i utrwalenia doniosłych osiągnięć dziś nieco zapoznanego polonisty. Jego losy stanowią egzemplifikację dziejów polskiej inteligencji, żyjącej pod zaborami, działającej w wyzwolonej Polsce w okresie dwudziestolecia międzywojennego oraz doświadczającej zmian ustrojowych po 1945 roku.