Polish Studies Newsletter

Event

Date of the event: 25.04.2022 - 26.04.2022
Added on: 04.07.2021

Literackie ujęcia polskich modernizacji w XX i XXI wieku

Type of the event:
Conference

Zakład Literatury XX i XXI wieku Instytutu Literatury Polskiej Wydziału Polonistyki UW zaprasza na konferencję naukową Literackie ujęcia polskich modernizacji w XX i XXI wieku, która odbędzie się 25-26 kwietnia 2022 roku na Uniwersytecie Warszawskim.

Reinhart Koselleck nazwał epokę trwającą od ancien régime’u do Restauracji terminem Sattelzeit, który oznacza „okres przełomu”. Absolutystyczny system społeczno-polityczny został wówczas zanegowany i zastąpiony nową formą suwerenności i legalności, opartą na idei ludu i narodu. Okresy przełomowe można potraktować jako wielkie zmiany, które wprowadzają novum uznawane za lepsze od dotychczasowego stanu rzeczy. Ewokują one takie koncepty, jak rozwój, progresywność, emancypacja, postęp, unowocześnienie, które w sposób ogólny proponujemy określić mianem modernizacji.

Modernizacje chcemy uczynić głównym tematem planowanej konferencji naukowej, która będzie poświęcona literackim ujęciom ich polskich realizacji w bieżącym i minionym stuleciu.

Zapisując centralną dla sesji kategorię w liczbie mnogiej, zwracamy uwagę na wielość jej wcieleń. Modernizacja łączy się zarówno ze sferą praktyki, jak i idei oraz wizji artystycznych; odnosi się tak do życia grup ludzkich, jak jednostek. Można na nią spojrzeć z punktu widzenia synchronii i diachronii. W pierwszej perspektywie modernizacja jawi się jako zjawisko niejednorodne, pełne ambiwalencji i naznaczone niepokojem. Procesy modernizacyjne bywają zarezerwowane dla centrów lub enklaw albo mają charakter wszechogarniający. Obiecują rozwój, siłę, radość, przygodę, przemianę nas samych i świata, lecz równocześnie grożą zniszczeniem tego, co wiemy i mamy; tego, czym jesteśmy. Wciągają w fascynującą akcelerację, w euforię ponownych narodzin, ale i w wir rozpadu, w chaos i nieznane. W perspektywie drugiej, diachronicznej, fenomeny modernizacji są rozpięte między dwoma biegunami czasowymi, które Enzo Traverso przypisał każdemu okresowi przełomowemu. Wychodzą od projekcji wychylonej w przyszłość, czyli „horyzontu oczekiwań”, ku któremu kierują się myśli i działania. Kończą natomiast jako element przeszłości, przykuwający spojrzenie zwrócone wstecz i nierzadko wywołujący postawę zrezygnowaną, sceptyczną, wypływającą z pola doświadczenia minionego czasu. Dwubiegunowy obraz okresów przełomowych lub wielkich zmian „na lepsze” byłby jednak zbyt uproszczony. Między skrajnościami utopii i pamięci, jak proponuje je nazwać Traverso, prądy modernizacyjne nie zawsze płyną prostą drogą. Niekiedy generują prądy boczne, alternatywne w stosunku do novum, które niesie progresja, a niekiedy również prądy wsteczne, mające stanowić remedium na niepewność i grozę nowego. Co więcej, pamięć, która ocala od zapomnienia minione modernizacje, nie odwołuje się jedynie do fenomenów historycznych, ale jest również zależna od swojej historii.

W ramach planowanej konferencji naukowej pragniemy zaprosić Państwa do dyskusji nad paradoksami i zawiłymi drogami rozmaitych modernizacji. Zgodnie z tytułem sesji, nasza uwaga jest zogniskowana na literackich obrazach polskich modernizacji – politycznych, społecznych, kulturalnych, indywidualnych. Nie wykluczamy jednak z pola namysłu i innych projektów modernizacyjnych, wypracowanych przez mniejszości narodowe i etniczne, a zaprezentowanych w literaturze polskojęzycznej, na polskim tle polityczno-społeczno-kulturowym.

Zachęcamy do rozważenia w referatach i dyskusjach konferencyjnych zagadnień, które mieściłyby się w następujących obszarach tematycznych, acz niekoniecznie do nich ograniczały:

1. Literackie obrazy, świadectwa i próby zdefiniowania modernizacji jako nośników tego, co nowe, nieznane, obce, groźne, a także ich zaprzeczeń jako zjawisk o cechach wspólnych i odrębnych.

2. Literackie refleksje na temat czynników animujących ruchy modernizacyjne i przeciwdziałających im; okoliczności sprzyjających i barier; procesów progresywnych i retardacyjnych.

3. Literackie portrety głównych bohaterów i animatorów modernizacji, a także innych i obcych, wykluczonych z projektów modernizacyjnych; służące ich przedstawieniu tropy, figury, fantazmaty, schematy wyobrażeniowe.

4. Literackie ujęcia modernizacji na polu podmiotowym (progresje społeczno-obyczajowe, kulturowe, tożsamościowe, projekty emancypacji, rozwoju zbiorowego i indywidualnego, automodernizacje); podmiotowo-przedmiotowym (nowe modele sprawowania władzy i rozwoju gospodarczego, nowe formy polityki edukacyjnej i historycznej); oraz instytucjonalnym (rola różnych instytucji w interpretacji i wartościowaniu procesów modernizacyjnych).

5. Wyrastające z przedstawień literackich refleksje na temat specyfiki polskich procesów modernizacyjnych oraz roli, jaką odgrywały i odgrywają w nich czynniki: przemocy naśladownictwa, kompleksów, kompensacji, poczucia wstydu i dumy, potrzeby odróżnienia się, oryginalności albo obrony tego, co swojskie.

6. Literackie (świadome) reprezentacje i (mimowolne) ujawnienia związków modernizacji z ideologią, zwłaszcza radykalną; polityczność modernizacji.

7. Literacka aktywność modernizacyjna: awangarda, neowangarda, postawangarda; przeprowadzane w polu literatury bunty, rewolucje, kontrrewolucje, rewolucje konserwatywne.

8. Równoległości i punkty styku modernizacji politycznej, społecznej oraz artystycznej, a zwłaszcza literackiej.

Prosimy o przesłanie tematów wystąpień wraz ze streszczeniami (nieprzekraczającymi 1800 znaków) na adres: modernizacje2022@gmail.com do 30 września 2021 roku. Do 30 listopada 2021 roku poinformujemy, które referaty znajdą się w programie sesji. W późniejszym terminie przekażemy referentom szczegóły organizacyjne. Planujemy konferencję w formie tradycyjnej, ale nie wykluczamy formy hybrydowej w razie pogorszenia się sytuacji epidemicznej w kraju.

Opłata konferencyjna, przeznaczona na wydatki związane z organizacją sesji, wynosi 400 zł.

Prosimy o nadsyłanie tekstów pokonferencyjnych do 30 czerwca 2022 roku na podany adres mailowy. Po uzyskaniu pozytywnych recenzji ukażą się one w numerze specjalnym czasopisma naukowego lub recenzowanej monografii zbiorowej.

Serdecznie zapraszamy do udziału w spotkaniu.

W imieniu Zakładu Literatury XX i XXI wieku

Dr Karol Hryniewicz

Dr Jagoda Wierzejska

Prof. Tomasz Wójcik

Patronat: "Przegląd Humanistyczny"

Information

Application deadline for speakers:
30.09.2021
Fee:
400 zł
Added on:
4 July 2021; 13:16 (Mariola Wilczak)
Edited on:
14 September 2021; 11:18 (Mariola Wilczak)
We use cookie files to make the use of our website more convenient for our users. If you do not wish cookie files to be saved on your hard drive, please change the settings of your browser. Read about our cookie policy.