Biuletyn Polonistyczny

Nowość wydawnicza

Data dodania: 27.10.2020
Językoznawstwo

Nazwy geograficzne w polskich przekładach Nowego Testamentu z XVI i XVII wieku

Autor/Redaktor:
ISBN:
978-83-8220-208-3

W monografii Rafała Zarębskiego "Nazwy geograficzne w polskich przekładach Nowego Testamentu z XVI i XVII wieku. Analiza i słownik" zgromadzono ekwiwalenty toponimów z dziewięciu średniopolskich tłumaczeń Nowego Testamentu, zróżnicowanych pod względem źródeł, strategii translatorskiej i przynależności konfesyjnej.

Ekwiwalenty zebrane w słowniku, stanowiącym integralną część opracowania, zostały omówione w zakresie rozmaitych sposobów przybliżania ich w tłumaczeniach na docelowy język polski oraz w kontekście wyboru danego odpowiednika w zależności od uwarunkowań pragmatycznych, wpływających na warstwę językowo-stylistyczną poszczególnych przekładów.

Spis treści

Wstęp 11
1. Cele badawcze — źródła — ustalenia terminologiczne 17
2. Zaplecze metodologiczne 22
3. Stan badań 30

Rozdział I. Charakterystyka toponimii nowotestamentowej 33
1. Uwagi na temat frekwencji i funkcji 35
2. Językowa struktura toponimów 40
2.1. Nazwy jednowyrazowe 40
2.2. Nazwy zestawione 41
2.3. Nominacje z formułami zwany, ktory jest 42
2.4. Nominacje z eksplicytnym wyrażeniem objaśniającym 46

Rozdział II. Językowe sposoby przyswajania toponimów nowotestamentowych 51
1. Translokacja 53
1.1. Translokacja obcych form nominatywnych 56
1.1.1. Translokacja form łacińskich 56
1.1.2. Translokacja form greckich 57
1.1.3. Translokacja form łacińskich i / lub greckich 57
1.2. Translokacja obcych form przypadków zależnych 59
2. Adaptacja 63
2.1. Adaptacja graficzna i fonetyczna 63
2.1.1. Przejmowanie obcych samogłosek i dyftongów 65
2.1.1.1. Pozycja nagłosowa 65
2.1.1.2. Pozycja śródgłosowa 66
2.1.2. Przejmowanie obcych spółgłosek i grup spółgłoskowych 72
2.1.2.1. Spółgłoski przedniojęzykowe 73
2.1.2.2. Spółgłoski wargowe 76
2.1.2.3. Spółgłoski tylnojęzykowe 77
2.1.3. Inne zjawiska 80
2.1.4. Obce zwyczaje graficzne 80
2.2. Adaptacja morfologiczna 86
2.2.1. Adaptacja fleksyjna 87
2.2.1.1. Nazwy zakończone w łacinie i grece na samogłoskę 90
2.2.1.2. Nazwy zakończone w łacinie i grece na spółgłoskę 100
2.2.1.3. Nazwy mające postać liczby mnogiej 110
2.2.2. Fleksja formacji pochodnych 113
2.2.2.1. Etnonimy i nazwy mieszkańców 114
2.2.2.2. Przymiotniki odmiejscowe (w tym od nazw plemion i mieszkańców) 115
2.2.2.3. Odantroponimiczne przymiotniki dzierżawcze 119
2.2.3. Słowotwórstwo formacji pochodnych 121
2.2.3.1. Etnonimy i nazwy mieszkańców 123
2.2.3.2. Przymiotniki odmiejscowe 124
2.2.3.3. Odantroponimiczne przymiotniki dzierżawcze 127
2.3. Adaptacja składniowa 130
2.3.1. Toponimy w strukturze wyrażeń przyimkowych 132
2.3.2. Toponimy w strukturze nazw mieszkańców i osób związanych z danym miejscem 134
2.3.3. Toponimy w strukturze nazw zestawionych i deskrypcji 136
2.3.4. Szyk członów zestawień i deskrypcji toponimicznych 138
3. Translacja i operowanie wariantami leksykalnymi 140
3.1. Rodzime ekwiwalenty leksykalne 142
3.2. Pomiędzy wariantem tradycyjnym a nowszym 147

Rozdział III. Toponimy jako czynnik indywidualizujący język i styl średniopolskich przekładów Nowego Testamentu 155
1. Wariantywność 157
1.1. Wariantywność wewnątrzleksemowa toponimów jednoskładnikowych 160
1.2. Wariantywność leksykalna toponimów jednoskładnikowych 163
1.3. Wariantywność w zakresie struktury toponimów zestawionych i deskrypcji toponimicznych 167
2. Wartość stylistyczna toponimów oraz ich udział w indywidualizacji języka i stylu średniopolskich przekładów Nowego Testamentu 171
2.1. Onimiczne postulaty tłumaczy 172
2.2. Rola glos i komentarzy marginesowych w kształtowaniu warstwy toponimicznej 174
2.3. Wybór spośród wariantów współfunkcyjnych 176
2.4. Działania na strukturze nazw złożonych jako czynnik stylistyczny 178

Zakończenie 181

Słownik nazw geograficznych i ich ekwiwalentów w polskich przekładach Nowego Testamentu z XVI i XVII wieku 197
Zasady redakcyjne 199
Słownik 207

Bibliografia i skróty 295
Źródła 297
Słowniki i źródła pomocnicze 298
Opracowania 300

Summary 317

Informacje

Data dodania:
27 października 2020; 23:09 (Katarzyna Burska)
Data edycji:
27 października 2020; 23:16 (Katarzyna Burska)

Zobacz także

21.05.2018
Językoznawstwo

Wariantywność współczesnej polszczyzny. Wybrane zagadnienia

Autor/Redaktor: Marek Ruszkowski

Wariantywność obejmuje prawie wszystkie obszary działalności językowej człowieka. Pewnym wyjątkiem są nazwy własne, których kanoniczną postać rejestrują wykazy urzędowe, dokumenty, spisy itp., choć i tu zdarzają się wyjątki. Nie sposób więc ogarnąć całości zagadnienia, stąd próba opisu tych form wariantywnych, które nie doczekały się analiz językoznawczych lub były badane marginalnie.

10.03.2021
Językoznawstwo

Słownik nazw miejscowości województwa świętokrzyskiego

Autor/Redaktor: Marek Ruszkowski

Domaszowice czy Domaszewice? Jadę do Tuczęp czy do Tuczępów (wieś Tuczępy)? Mieszkam we Włoszczowie czy we Włoszczowej? Przymiotnik od nazwy Oblęgorek to oblęgorski czy oblęgorecki? Jak brzmią przymiotniki od nazw Bejsce, Bizorędki? To niektóre z wielu pytań nurtujących nie tylko osoby odwiedzające województwo świętokrzyskie, ale też jego mieszkańców. Takich wątpliwości dotyczących nazw miejscowych jest wiele, a ich rozstrzygnięcie nie zawsze jest proste. Wynika to z kilku przyczyn: bogactwa form nazw miejscowości, ich odmiany odbiegającej często od wzorców deklinacyjnych, lokalnych zwyczajów językowych. Taka sama nazwa może mieć różną odmianę w zależności od tego, w którym regionie Polski leży miejscowość.  

10.10.2018
Językoznawstwo

Słownictwo z zakresu górnictwa solnego XVI–XVIII wieku na tle polszczyzny ogólnej

Autor/Redaktor: Ewa Katarzyna Horyń

Autorka zebrała i przeanalizowała polską leksykę z zakresu górnictwa solnego w XVI–XVIII w. Prezentacja i opis materiału leksykalnego skoncentrowane są na przedstawieniu słownictwa, które swoją tematyką obejmuje dwie sfery – eksploatację soli i handel nią. Materiał został zgrupowany wokół dwunastu kategorii znaczeniowych istotnych dla odtworzenia leksyki związanej z tą gałęzią przemysłu. 

14.03.2023
Literaturoznawstwo

Wizerunek wiedźmy w piśmiennictwie staropolskim XVI i XVII wieku

Autor/Redaktor:

Autorka monografii, Sabina Kowalczyk, pracuje w Katedrze Literatury Polskiej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Jej zainteresowania badawcze skupiają się na przejawach słowiańskich i chrześcijańskich wierzeń opisanych w dawnym piśmiennictwie, a także na staropolskich zielarstwie i przekazach dotyczących sytuacji ekstremalnych oraz dwudziestowiecznej autobiograficznej twórczości kobiet żyjących na terenie Warmii i Mazur.

Używamy plików cookies, by ułatwić korzystanie z naszych serwisów. Jeśli nie chcesz, by pliki cookies były zapisywanena Twoim dysku, zmień ustawienia swojej przeglądarki. Sprawdź informacje o plikach cookies.