Rozprawa doktorska

Data dodania: 25.06.2019

Eleonory Kalkowskiej (1883-1937) polsko-niemiecka twórczość i jej recepcja

Autor:

Anna Dżabagina

Dziedzina:

Literaturoznawstwo

Instytucja:

Wydział Polonistyki UW

Miejscowość:

Warszawa

Promotorzy:

Lena Magnone

Recenzenci:

Joanna Krakowska-Narożniak, Schamma Schahadat

Rozprawa jest pierwszą monografią poświęconą całokształtowi twórczości i recepcji Eleonory Kalkowskiej: polsko-niemieckiej pisarki, istotnej, choć zapoznanej agentki sieci transnarodowego modernizmu.

W dotychczasowych badaniach historycznoliterackich Kalkowska funkcjonowała przede wszystkim jako autorka paru sztuk (głównie napisanych w latach 1929-1932 „Sprawy Jakubowskiego” i „Doniesień drobnych”), które przyporządkowały jej dorobek do nurtu politycznego Zeittheater okresu Republiki Weimarskiej. Niniejsza rozprawa dowodzi, że był to jeden z powodów marginalizacji Kalkowskiej zarówno w niemieckiej, jak i polskiej historii literatury. Nie bez znaczenia była też kwestia niejednoznacznej, wielopozycyjnej przynależności narodowej pisarki, która na różnych płaszczyznach interferowała z recepcją jej twórczości i wpłynęła na wymazanie autorki z unarodowionych kanonów literackich. Do najważniejszych zadań niniejszej rozprawy należało zatem – z jednej strony – zaprezentowanie przypadku Kalkowskiej jako autorki tekstów znacznie wykraczających poza wąskie ramy kategorii Zeittheater (takich jak m.in. młodopolski zbiór opowiadań „Głód życia" z 1904, feministyczno-pacyfistyczny tom poezji „Der Rauch des Opfers" z 1916, „herstoryczna" sztuka poświęcona carycy Katarzynie [„Katharina", ok. 1926] czy „L’Arc de Triomphe", który zaświadcza o zainteresowaniu pisarki tematyką egzystencjalną). Zaś z drugiej strony, opisanie mechanizmów interferencji pomiędzy kategoriami przynależności narodowej, narzucanymi Kalkowskiej (która określała siebie jako „ucieleśniony skrawek Paneuropy"), a recepcją jej twórczości (i ostatecznie: marginalizacją jej dorobku w obrębie unarodowionych historii literatury).

Główne metodologiczne inspiracje, patronujące rozprawie, są zaczerpnięte ze studiów rozwijanych w ramach tak zwanego "zwrotu przestrzennego". Autorka wykorzystuje koncepcje z takich nurtów jak geopoetyka, studia nad modernizmem transnarodowym i uchodźczym (exile studies), a także z zakresu feminizmu umiejscawiania. Istotną dla rozprawy jest również idea „światowej republiki literatury" Pascale Casanovy, która opisała m.in. mechanizmy rządzące transnarodowym polem literackim oraz wymagania, stawiane pisarzom języków o „niższej" pozycji w hierarchii „światowego" literackiego prestiżu.

Rozprawa jest podzielona na trzy części, których granice podyktowane zostały przez biograficzno-chronologiczne ramy. Część pierwsza ("Migracje") obejmuje lata 1883-1918 i etap nomadycznych poszukiwań Kalkowskiej (zarówno artystycznych, jak i geograficznych). W drugiej ("Zamek i poetka") zrekonstruowana została działalność pisarki w modernistycznym, kosmopolitycznym Berlinie okresu weimarskiego (1919-1933): jej starania o trafienie na scenę oraz punkt szczytowy kariery, gwałtownie przerwany przez dojście NSDAP do władzy. Część trzecia ("Exodus") dotyczy uchodźczych lat Kalkowskiej (1933-1937), spędzonych w Paryżu i Londynie pomiędzy tysiącami innych wygnańców, którzy w późniejszej historii literatury nazwani zostali formacją "modernizmu uchodźczego". W tym świetle przypadek Kalkowskiej jawi się jako ważne ogniwo w historii różnych „geomodernizmów".

Udostępnij:

Informacje

Data otwarcia przewodu:

20.02.2018

Termin zakończenia pracy:

19.02.2019

Do pobrania:

Słowa kluczowe:

literatura polsko-niemiecka Kalkowska Eleonora modernizm transnarodowy exile studies feminizm umiejscawiania

Data dodania:

25 czerwca 2019; 13:37 (Mariola Wilczak)

Data edycji:

29 czerwca 2019; 13:30 (Olga )

Powiązane z pracą

29.06.2019

Wydarzenie

Publiczna obrona rozprawy doktorskiej mgr Anny Dżabaginy

Dziekanat Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego w Warszawie zawiadamia, że w dniu 2 lipca 2019 roku o godz. 16.00 w sali nr 4 w Gmachu Polonistyki ul. Krakowskie Przedmieście 26/28 odbędzie się publiczna obrona rozprawy doktorskiej mgr Anny Dżabaginy.

Zobacz także

15.11.2015

Polskie pisarki w Izraelu. Z zagadnień autobiografizmu w literaturze

Rozprawa zatytułowana "Polskie pisarki w Izraelu. Z zagadnień autobiografizmu w literaturze" poświęcona jest twórczości pisarek, które łączy podobieństwo biografii oraz tematyki podejmowanej w utworach Idy Fink, Haliny Aszkenazy-Engelhard, Haliny Birenbaum, Miriam Akavii, Irit Amiel, Marii Lewińskiej, Renaty Jabłońskiej i Violi Wein.

25.10.2016

Arystokratka i biedermeier. Rzecz o Gabrieli z Güntherów Puzyninie (1815-1869), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2015

Książka jest pierwszą monografią wileńskiej pisarki 1. połowy XIX wieku, Gabrieli Puzyniny – autorki kojarzonej zazwyczaj z pamiętnikami "W Wilnie i w dworach litewskich". Praca przedstawia zarówno życie Puzyniny na tle przemian społeczno-kulturowych ówczesnej Litwy, jak również przynosi omówienie jej zaskakująco licznych utworów, reprezentujących przy tym rozmaite gatunki i style literackie. Ponadto ewolucja twórczości „Litwinki” rozpatrywana jest tu jako część dziewiętnastowiecznych narracji emancypacyjnych, w których rezultacie wileńska arystokratka, a zarazem reprezentantka nowo rodzącej się inteligencji polskiej, staje się też zawodową literatką. Książkę uzupełnia obszerny aneks zawierający wybrane poezje, listy i niepublikowany dotąd obrazek dramatyczny literatki.

20.02.2016

Intymne tematy wyobraźni w dramatach Juliusza Słowackiego

Rozprawa poświęcona jest twórczości Juliusza Słowackiego. Przedmiotem badania są w szczególności dramaty romantycznego poety, począwszy od pierwszego - "Mindowe", poprzez znane i popularne - "Kordian", "Balladyna" aż do jednego z ostatnich - "Zawiszy Czarnego".

13.03.2016

Julia Dickstein-Wieleżyńska (1881-1943). Monografia dokumentacyjna

Rozprawa o charakterze dokumentacyjnym powstała m.in. w oparciu o wyniki grantu badawczego Narodowego Centrum Nauki, zakończonego w grudniu 2015 roku (nr 2011/01/N/HS2/03305). Obejmuje: kronikę życia i twórczości Julii Dickstein-Wieleżyńskiej oraz szkice problemowe, oparte na jej pracach literackich, publicystycznych i translatorskich oraz działalności społecznej w kraju i na forach międzynarodowych, także na polu emancypacji.

Przeglądaj prace