Wydarzenie
"Bogurodzica" – rękopis. Pokaz w Pałacu Rzeczypospolitej z cyklu Pierwsze/Najstarsze
Kolejny pokaz z organizowanego przez Bibliotekę Narodową cyklu Pierwsze/Najstarsze poświęcony jest "Bogurodzicy". Pieśń ta, tradycyjnie uważana za nasz pierwszy hymn narodowy, otwiera jednocześnie historię polskiej literatury. To najstarszy zachowany w całości spójny tekst w języku polskim. Jednodniowemu pokazowi rękopisu, który odbędzie się w sobotę 19 listopada, towarzyszą dwa wykłady i krótki koncert.
"Bogurodzica" określana była przez Jana Długosza mianem "carmen patrium" (pieśń ojczysta). Śpiewana w ważnych dla wspólnoty narodowej momentach – przed najważniejszymi bitwami, w trakcie obrzędów koronacyjnych czy podczas podniosłych uroczystości kościelnych, pełniła przez wieki funkcję hymnu narodowego. W takiej postaci wprowadzona została także do kultury popularnej – najpierw przez Henryka Sienkiewicza w Krzyżakach, gdzie rycerstwo polskie śpiewa ją przed bitwą pod Grunwaldem, a następnie w ekranizacji powieści w reżyserii Aleksandra Forda.
Pierwotna, tzw. archaiczna część pieśni to dwie pierwsze strofy, których autorstwo w średniowieczu przypisywane było św. Wojciechowi. Współczesne badania wskazują jednak, że pochodzą one raczej z XIII w., a kolejne są jeszcze późniejsze. "Bogurodzica" zachowała się w wielu wersjach, zwanych redakcjami. Na wystawie prezentowany będzie trzeci spośród najstarszych – rękopis redakcji warszawskiej ze zbiorów BN – znajdujący się w kodeksie "Miscellanea theologica" (sygnatura BN 3016 II) zawierającym także inne modlitwy i traktaty teologiczne. Zastosowane tam formy językowe wskazują, że ta właśnie wersja tekstu mogła inspirować Sienkiewicza piszącego "Krzyżaków".
Zobaczyć będzie można także trzy inne najciekawsze wersje pieśni ze zbiorów BN: rękopis cyrylicą ze Statutu Litewskiego pierwszego, pierwsze wydanie "Bogurodzicy" drukiem oraz "Statuta y przywileje koronne" Jana Herbuta, w którym "Bogurodzica" została zatytułowana jako pieśń ułożona przez św. Wojciecha.
"Bogurodzica" – pokaz z cyklu Pierwsze/Najstarsze
Pałac Rzeczypospolitej, Warszawa, pl. Krasińskich 3/5
sobota, 19 listopada w godz. 11-19
wstęp wolny
W trakcie pokazu odbędą się wykłady oraz krótki koncert:
- 15.00 - Prof. dr hab. Paweł Stępień: Pieśń-zagadka. O przeniknionych i nieprzeniknionych sekretach „Bogurodzicy”.
- 16.30 - Dr hab. Paweł Gancarczyk, prof. IS PAN: Spory wokół melodii „Bogurodzicy” – pieśń rycerska czy modlitwa?
- 17.00 - Krótki koncert muzyki dawnej w wykonaniu zespołu Il Canto: "Bogurodzica" oraz inne średniowieczne pieśni maryjne.
____________________________________________________________________________________________________
PIERWSZE/NAJSTARSZE to cykl pokazów z okazji 1050. rocznicy chrztu Polski. Co miesiąc Biblioteka Narodowa prezentuje w Pałacu Rzeczypospolitej pierwsze teksty i najstarsze zabytki kultury i historii, dokumentujące początki państwa polskiego.
Kontakt dla mediów:
Biblioteka Narodowa, Grzegorz Mazurowski, tel. 604 266 290, g.mazurowski@bn.org.pl
Informacje
Zobacz także
Pokaz "Mszału" Erazma Ciołka – Pierwsze/Najstarsze
Kolejny pokaz z cyklu Pierwsze/Najstarsze to niepowtarzalna okazja, żeby zobaczyć na własne oczy "Mszał" Erazma Ciołka – bezcenna, bogato zdobiona księga opuści na jeden dzień skarbiec Biblioteki Narodowej, a zamknięte na co dzień wnętrza Pałacu Rzeczypospolitej zostaną udostępnione zwiedzającym. Erazm Ciołek, biskup i królewski dyplomata, był nie tylko niezwykle sprawnym politykiem, ale również znanym w Europie mecenasem sztuki. Znajdujący się w zbiorach Biblioteki Narodowej "Mszał" został przygotowany właśnie na jego zlecenie i pod wieloma względami wyprzedzał swoją epokę. Chociaż przyjmuje się, że gdy powstawał (1514-1518) w Polsce panowało jeszcze średniowiecze, to jego zdobienia są typowe dla włoskiego renesansu. Wykonało je przynajmniej trzech różnych iluminatorów, wśród których znajdował się prawdopodobnie Stanisław Samostrzelnik – jeden z najwybitniejszych polskich malarzy książkowych.
Kronika polska Galla Anonima – pokaz z cyklu Pierwsze/Najstarsze
Pałac Rzeczypospolitej, Warszawa, pl. Krasińskich 3/5
Projekt PATRIMONIUM / Konferencja inaugurująca i koncert
Biblioteka Narodowa serdecznie zaprasza na konferencję i koncert inaugurujące projekt PATRIMONIUM – największy w historii kultury polskiej projekt digitalizacji i udostępnienia online ponad miliona najcenniejszych, często unikatowych obiektów ze zbiorów Biblioteki Narodowej i Biblioteki Jagiellońskiej. Konferencja z udziałem dyrektora BN dr. Tomasza Makowskiego i dyrektora BJ prof. Zdzisława Pietrzyka oraz koncert „Carmen patrium” zespołu Monodia Polska pod kierownictwem Adama Struga odbędą się w piątek 14 lipca o godz. 18 w Pałacu Rzeczypospolitej (Krasińskich) w Warszawie (pl. Krasińskich 3/5).
Pokaz "Psałterza floriańskiego" (z cyklu "PIERWSZE/NAJSTARSZE" z okazji 1050. rocznicy chrztu Polski)
Już 23 kwietnia w warszawskim Pałacu Rzeczypospolitej będzie można zobaczyć na własne oczy "Psałterz floriański" – jeden z najstarszych i najbardziej zagadkowych zabytków języka polskiego. Bezcenna księga opuści na jeden dzień skarbiec Biblioteki Narodowej, a pałacowe wnętrza, na co dzień zamknięte, zostaną udostępnione zwiedzającym. "Psałterz floriański" został odkryty w XIX wieku w austriackim opactwie Sankt Florian – od razu stał się naukową sensacją, a do dziś pozostaje wielką, nierozwikłaną zagadką polskiego średniowiecza. Sprowadzony do Polski w 1931 roku, następnie, w obliczu II wojny światowej, wywieziony do Kanady, powrócił do Warszawy dopiero po dwudziestu ośmiu latach. Od tego czasu jest jedną z najcenniejszych ksiąg w skarbcu Biblioteki Narodowej. Naukowcy nadal toczą spory o to, gdzie "Psałterz floriański" powstał, kto go używał i co oznaczają zdobiące go miniatury. Tekst "Psałterza" został spisany na przełomie XIV i XV wieku w trzech językach: łacinie, polskim i niemieckim. Bardzo możliwe, że księga miała być darem dla królowej Jadwigi, a po jej śmierci była używana przez kolejne polskie monarchinie. Poza trójjęzycznym przekładem tekstu "Psalmów", na kartach "Psałterza" namalowano tajemnicze miniatury, w których jedni chcą widzieć astrologiczne symbole, inni mnemotechniczne schematy ułatwiające zapamiętywanie tekstu, a zdaniem niektórych znajdują się tam… Mistrz Yoda, Nosferatu i Gandalf Szary. Podczas pokazu "Psałterza" jego treść, dzieje i tajemnice przybliżą wystąpienia specjalistów. O 15.00 dr Marcin Kuźmicki z Zakładu Historii Języka Polskiego UAM wygłosi wykład "Wywiad z Psałterzem floriańskim – czyli historia małomównego manuskryptu", a o 16.30 odbędzie się dyskusja" Yoda czy Nosferatu? Świat na marginesach Psałterza floriańskiego". Wraz z udziałem publiczności dyskutować będą dr Kamil Kopania z Zakładu Historii Sztuki Średniowiecznej Instytutu Historii Sztuki UW i Łukasz Kozak – redaktor Polony – Cyfrowej Biblioteki Narodowej i autor popularnego przeglądu średniowiecznej ikonografii "Discarding Images". Pokaz "Psałterza floriańskiego" to jednocześnie wyjątkowa okazja, żeby zwiedzić barokowe wnętrza Pałacu Rzeczypospolitej, po których oprowadzi warszawski przewodnik Jacek Karwat. PIERWSZE/NAJSTARSZE to cykl prezentacji z okazji 1050. rocznicy chrztu Polski. Co miesiąc Biblioteka Narodowa prezentuje w Pałacu Rzeczypospolitej pierwsze teksty i najstarsze zabytki kultury i historii, dokumentujące początki państwa polskiego. Udział we wszystkich wydarzeniach związanych z cyklem PIERWSZE/NAJSTARSZE jest bezpłatny. Na oprowadzanie po Pałacu Rzeczypospolitej z przewodnikiem obowiązuje rejestracja. Wydarzenie na Facebooku: www.facebook.com/events/1716025545334937/