Szkoły uczuć. Płeć w historycznych procesach kształtowania emocji

Podstawowym założeniem pojmowanej w kategoriach kulturowych historii emocji jest teza, że psychiczna i mentalna zdolność do odczuwania emocji jest uniwersalna, ale sposoby, za pomocą których emocje są wywoływane, odczuwane i wyrażane, zależą tak od skłonności indywidualnych jak norm kulturowych obowiązujących w danej epoce historycznej i danej grupie (Barbara Rosenwein, 2002). Jednocześnie w ostatnich latach badania nad emocjami w kontekście historii płci coraz częściej podważają stereotypowy pogląd jakoby emocje stanowiły w przeszłości jednoznaczny społeczno-kulturowy wyznacznik tego co męskie oraz tego co kobiece. Jak podkreślają Damien Boquet i Didier Lett, charakterystyczna dla kultury zachodniej antyteza: emocje kontra myślenie racjonalne, gdzie emocjonalność jest zwykle kojarzona z kobiecością, a myślenie racjonalne – konsekwentnie z męskością, wymaga zdecydowanie pogłębionych i szczegółowych badań historycznych (Emotions and the concept of gender, 2018).

Proponowana konferencja jest próbą odpowiedzi na tak sformułowane wyzwanie, w kontekście pytania o zróżnicowane historycznie procesy kształtowania pożądanych zachowań emocjonalnych w konkretnych grupach społecznych, religijnych czy politycznych. Dlatego też podstawowym punktem odniesienia dla nas będą pojęcia wspólnot oraz reżimów emocjonalnych. Wspólnotą emocjonalną określamy – za Barbarą Rosenwein – grupę, w których obowiązują podobne normy ekspresji emocjonalnej oraz w podobny sposób wartościuje się pewne emocje. Może to być – zależnie od epoki - szkoła, dwór, dom, wspólnota religijna, wspólnota interesów ekonomicznych, grupa przyjacielska czy też rodzina. Pod pojęciem reżimów emocjonalnych rozumiemy, za Wiliamem Reddy, zbiór emocji normatywnych oraz praktyk, rytuałów i wzorców zachowań emocjonalnych obowiązujących w danej społeczności, których odrzucenie pociąga za sobą wykluczenie jednostki. Zależy nam przede wszystkim na badaniach skupionych na konkretnych wspólnotach i propagowaniu określonych emocjonalności w grupie, ze szczególnym naciskiem na rolę jaką w „nauczaniu emocji” odgrywa płeć.

Pragniemy przyjrzeć się historii emocji przez pryzmat nowych odczytań tak źródeł znanych, jak i analizy nowych, niewykorzystywanych dotąd materiałów: ego-dokumentów, listów, dzienników, ale także kronik, miraculów, zbiorów kazań, podręczników, poradników, kodeksów obyczajowych, materiałów ikonograficznych, w tym fotografii i filmów, źródeł literackich, akt sądowych, tekstów publicystycznych i druków ulotnych o charakterze propagandowo- politycznym.

Interesować nas będą między innymi:

1. metody kształtowania reakcji emocjonalnych w konkretnych sytuacjach oraz – szerzej – pożądanych postaw emocjonalnych, tak na poziomie teoretycznym jak konkretnych praktyk edukacyjnych w danej wspólnocie;

2. emocje w tworzeniu wspólnot politycznych i religijnych oraz procesie wypracowywania jednostkowego poczucia przynależności do tejże wspólnoty;

3. wiedza ekspercka o emocjach i emocjonalności w kontekście płci (np. z zakresu psychologii, pedagogiki, seksuologii), w propagowaniu konkretnych wzorców emocjonalności;

4. wykorzystywanie przekazu emocjonalnego w agitacji, propagandzie i retoryce politycznej w kontekście płci;

5. restrykcje emocjonalne w odniesieniu do płci oraz przykłady transgresji.

Języki konferencji: polski i angielski

Na abstrakty proponowanych wystąpień (do 400 słów) wraz z krótkim cv oczekujemy do 20 lipca 2021 r. Prosimy o przesyłanie propozycji na adres: konferencja.historia.emocje.plec@gmail.com.

Informację o akceptacji propozycji prześlemy do 30 sierpnia 2021 r., zaś program konferencji zostanie ogłoszony w październiku b.r. Zakładamy, że konferencja odbędzie się stacjonarnie, jednak ostateczne decyzje w tej sprawie uzależnione będą od sytuacji epidemicznej w kraju. W wypadku jej pogorszenia konferencja odbędzie się w trybie online.

(informacja organizatorów)