Статья / интервью
Raport z badania potrzeb ukraińskich naukowców na emigracji
Maciej Maryl i Magdalena Wnuk z IBL PAN brali udział w pracach zespołu, który przeprowadził ankietę wśród ukraińskich naukowców i opublikował właśnie wnioski w raporcie Beyond Resilience: Professional Challenges, Preferences, and Plans of Ukrainian Researchers Abroad. Raport dostarcza informacji na temat wyzwań zawodowych i preferencji dotyczących wsparcia ukraińskich naukowców, którzy opuścili Ukrainę w następstwie rosyjskiej inwazji z 24 lutego 2022 roku. Wyniki badania mają służyć jako wskazówki do planowania programów wsparcia przez instytucje akademickie i finansujące. Przybliżają wiedzę o sytuacji ukraińskich naukowców, dostarczając informacji o ich profilu demograficznym, dyscyplinie i etapie kariery, a także o szczególnych wyzwaniach zawodowych i życiowych, z którymi się zmagają. W obliczu bardzo niepewnej sytuacji ukraińscy uczeni wykazują się dużą zaradnością i siłą tak w życiu osobistym, jak i zawodowym, jednocześnie troszcząc się o przyszłość swoich macierzystych instytucji i powojenną odbudowę ukraińskiego systemu nauki.
Badanie ma charakter eksploracyjny i opiera się na 619 odpowiedziach udzielonych przez przedstawicieli i przedstawicielki ukraińskiego środowiska naukowego na emigracji od końca czerwca do początku września 2022 roku.
Sytuacja zawodowa za granicą. Ponad jedna trzecia naszych respondentów pracuje zdalnie w instytucjach ukraińskich, natomiast ponad połowa jest obecnie związana z instytucją zagraniczną poprzez pobierane stypendium, zatrudnienie tymczasowe lub, bardzo rzadko, stałą posadę.
Związek z instytucją macierzystą. W czasie badania większość respondentów wykonywała pracę zdalną na rzecz instytucji macierzystej na takich samych warunkach jak przed inwazją (30,16%) lub przebywała na urlopie bezpłatnym (28,75%). Nieco ponad połowa badanych otrzymywała wynagrodzenie lub stypendium z instytucji macierzystej. Niezależnie od aktualnej sytuacji zawodowej w macierzystej instytucji, prawie 85% szukało ofert wsparcia poza Ukrainą.
Preferowane rodzaje wsparcia. Większość respondentów zaznaczyła, że preferuje te formy wsparcia, które wiążą się z silniejszymi związkami z instytucjami przyjmującymi, jak granty badawcze i staże. Ponad jedna trzecia optuje za stałym lub czasowym etatem, a tylko nieco ponad jedna czwarta za stypendiami. Większość preferuje wsparcie długoterminowe (tj. rok lub dłużej). Zapytani o znaczenie poszczególnych rodzajów wsparcia, respondenci najbardziej cenili sobie zakwaterowanie i wynagrodzenie, a następnie zasiłek rodzinny, możliwość pracy zdalnej i ubezpieczenie medyczne.
Główne przeszkody. Wśród najważniejszych przeszkód napotykanych przy ubieganiu się o wsparcie, respondenci wskazali niewystarczającą liczbę ofert w swoich dyscyplinach, a następnie brak doświadczenia w staraniu się o finansowanie zewnętrzne i bariery językowe.
Plany i pomysły. Gdyby wojna miała się zakończyć za kilka miesięcy, ponad jedna trzecia badanych wyraziła chęć powrotu na Ukrainę. Analiza otwartych pytań o plany na przyszłość pokazuje, że ukraińscy uczeni mają jasne i przemyślane opinie na temat powojennej odbudowy ukraińskiej nauki, postulując takie kroki jak natychmiastowe zmiany w systemie finansowania, ogólną reformę szkolnictwa wyższego i zarządzania nauką na poziomie państwowym oraz większą autonomię uczelni.
Dane demograficzne. Większość respondentów to kobiety w wieku 40-49 lat, mieszkające w Polsce lub Niemczech w dużych miastach. Ogółem respondenci mieszkali w 35 krajach Europy i Ameryki Północnej. Ponad dwóm trzecim respondentów towarzyszą członkowie rodziny, najczęściej dzieci (ponad 50%). Prawie dwie trzecie respondentów (62%) to starsi pracownicy naukowi. Większość respondentów reprezentuje nauki społeczne (29%) i humanistyczne (17%), a także nauki przyrodnicze (25%).
Badanie zostało przeprowadzone przez grupę badaczy i badaczek z #ScienceForUkraine, Instytutu Badań Literackich PAN (IBL PAN), Ośrodka Badań nad Migracjami Uniwersytetu Warszawskiego (CMR UW), Rady Młodych Naukowców przy Ministerstwie Edukacji i Nauki Ukrainy (YSC) i Szkoły Głównej Handlowej (SGH).
Link do raportu:
Maciej Maryl, Marta Jaroszewicz, Iryna Degtyarova, Yevheniia Polishchuk, Marta Pachocka. Magdalena Wnuk (2022), Beyond Resilience: Professional Challenges, Preferences, and Plans of Ukrainian Researchers Abroad, Warsaw, https://zenodo.org/record/7380509.
Информация
Смотреть также
Spotkanie polskiej diaspory naukowej w Oksfordzie
Kilkuset młodych naukowców – głównie z Wielkiej Brytanii, ale również z innych państw Starego Kontynentu, w tym z Polski – wzięło udział w 7. edycji konferencji Science: Polish Perspectives 2018 Oxford, która odbyła się w dniach 16-17 listopada w Oxfordzie. Spotkaniu, zorganizowanemu przez Polonium Foundation, przyświecała idea integrowania środowiska polskich naukowców za granicą oraz prognozowania potrzeb tej społeczności, jak również tworzenia skutecznego networkingu.
Kampania crowdfundingowa „Support to Ukrainian Editors” na rzecz redaktorów i redaktorek ukraińskich czasopism naukowych
W Ukrainie funkcjonuje ponad 1000 czasopism naukowych i 20 wydawnictw uniwersyteckich. Rosyjska inwazja dla wielu z nich oznacza konieczność ograniczenia lub zawieszenia działalności, a dla ich pracowników utratę środków do życia i aktywności zawodowej. Choć istnieje wiele inicjatyw wspierających ukraińskich naukowców i pracowników sektora akademickiego, oferty wsparcia zazwyczaj nie obejmują personelu czasopism i wydawnictw naukowych.
Bezpłatne kursy dla obywateli Ukrainy
Uniwersytet Rzeszowski zaprasza obywateli Ukrainy do udziału w projekcie umożliwiającym podniesienie poziomu kompetencji podstawowych, w tym posługiwania się językiem polskim.
Apel Komitetu Nauk o Literaturze PAN w związku z możliwymi skutkami rosyjskiej agresji wobec Ukrainy
Stanowczo i jednogłośnie potępiamy rosyjską napaść zbrojną na Ukrainę. Dla agresywnych działań Kremla wobec narodu i państwa ukraińskiego nie ma usprawiedliwienia. W miarę swoich możliwości angażujemy się w doraźną pomoc Ukraińcom – zarówno w Polsce, jak i na Ukrainie. Widzimy jednak potrzebę podejmowania również działań długofalowych. Z niepokojem i troską myślimy bowiem o możliwych skutkach rosyjskiej napaści na Ukrainę dla funkcjonowania ukraińskich uczelni i dla badaczy – zwłaszcza dla humanistów.