Vincentiana I. Wincenty z Kielc. Epoka i dziedzictwo / panel naukowy w ramach: Mid-Europe Early Music Festival Kielce 2021

"Wybór tematu nie jest przypadkowy. We wrześniu 2020 roku nakładem Wydawnictwa UJK (w kooperacji Wydawnictwa Jedność) ukazał się reprint – fototypiczna edycja rękopisu Antyfonarza kieleckiego z ok. 1372 r. pod redakcją Krzysztofa Brachy, bezcennej księgi liturgicznej przechowywanej w Skarbcu Bazyliki Katedralnej w Kielcach pw. Wniebowzięcia NMP. Antyfonarz kielecki to rękopis liturgiczno-muzyczny, księga śpiewów zawierająca zbiór pieśni, antyfon z incipitami psalmów, responsoriów oraz hymnów ułożonych zgodnie z biegiem kościelnego kalendarza liturgicznego, który został przepisany ok. 1372 r. na zlecenie i z fundacji kanonika kieleckiego i kustosza krakowskiego Mikołaja syna Goworka z przeznaczeniem dla kolegiaty kieleckiej.

Antyfonarz kielecki utożsamiany jest przede wszystkim z prymarnym przekazem rękopiśmiennym Oficjum o św. Stanisławie, do którego należy słynny hymn Gaude, mater Polonia, wybitnym dziełem liturgicznym, hagiograficznym, literackim, muzycznym i historiograficznym, autorstwa krakowskiego dominikanina Wincentego z Kielc (wg niektórych badaczy z Kielczy). Hymn Gaude, mater Polonia do czasów bitwy pod Grunwaldem i popularyzacji Bogurodzicy, spełniał rolę pieśni ojczyźnianej (carmen patrium). Śpiewamy go do dziś m.in. podczas inauguracji roku akademickiego we wszystkich polskich uczelniach. Antyfonarz kielecki jest najstarszym w Polsce rękopisem datowanym z przekazem słynnego Oficjum wraz z pieśnią Gaude, mater Polonia. Wincenty to najważniejsza osobowość Polski XIII w. Jego koncepcja ideowo-polityczna i wyniesienie na ołtarze w 1253 r. biskupa krakowskiego Stanisława ze Szczepanowa jako patrona narodowego oraz symbolu zjednoczenia rozbitego na dzielnice państwa polskiego, odcisnęła trwałe piętno na kolejnych stuleciach i jest do dziś jednym z kamieni węgielnych wspólnotowego myślenia o państwie i narodzie. Wincenty to główny protagonista i współtwórca kultu wyniesionego na ołtarze biskupa krakowskiego, którego zasięg przekroczył granice i wprowadził Polskę do elitarnego grona jednej z najstarszych ojczyzn świętych patronów w chrześcijańskiej Europie. Wincenty wprowadził do świadomości współczesnych dwie wielkie idee: myśl o zjednoczeniu państwa w jedno silne Królestwo pod berłem rodzimej dynastii piastowskiej jako warunku przyszłej pomyślności oraz określenie Polski „matką”. Inwokacja do „matki Polski” pojawiła się pod piórem rodzimego autora bodaj po raz pierwszy w historii polskiego piśmiennictwa i nie była li tylko literacką metaforą, lecz aktem umiłowania Ojczyzny, troski o jej przyszłość, wyznaniem patriotyzmu. Wincenty to także pierwszy znany z imienia kompozytor polski.

Recepcja jego twórczości jest żywym zjawiskiem kulturowym do dziś, wartym promocji oraz pogłębionej debaty naukowej w perspektywie stuleci, czemu służyć ma wspomniana konferencja i jej cykliczny charakter. Twórczość Wincentego idealnie wpisuje się w rolę patrona festiwalu, personifikuje najstarszą fazę dziejów kultury muzycznej dawnej Polski oraz wnosi wartość promocyjną regionu na niwie turystyki kulturowej".

(Z zaproszenia Organizatorów)

PROGRAM

• 10.00-10.15: Otwarcie
• 10.15-10.45: dr Piotr Okniński (Wydział Historyczny Uniwersytet Warszawski), Wincenty z Kielc lub Kielczy. Stanowisko historiografii a wymowa źródeł
• 10.45-11.15: dr hab. prof. UJ Wojciech Drelicharz (Instytut Historii Uniwersytet Jagielloński), Koncepcje historiograficzne dominikanina Wincentego i ich recepcja w dziejopisarstwie małopolskim XIII-XV w.
• 11.15-11.45: prof. dr hab. Krzysztof Bracha (Uniwersytet Jana Kochanowskiego Kielce), O wincentiańskiej metaforze „mater Polonia” polemicznie
• 11.45-12.15: Przerwa kawowa
• 12.15-12.45: prof. dr hab. Mieczysław Mejor (Instytut Badań Literackich PAN Warszawa), Komentarz Michała Falkenera z Wrocławia do hymnu ‘Gaude mater Polonia’ na tle średniowiecznej praktyki komentatorskiej
• 12.45-13.15: dr Anna Ledzińska (Instytut Języka Polskiego PAN Kraków), Wincentiański portret św. Stanisława w świetle danych językowych
• 13.15-13.45: ks. dr Andrzej Kwaśniewski (Uniwersytet Kardynała Wyszyńskiego Warszawa), Teksty o św. Stanisławie w zbiorach dawnej Biblioteki Kapituły Kieleckiej
• 13.45-14.15: mgr Małgorzata Wilk-Grzywna (Regionalna Organizacja Turystyczna Województwa Świętokrzyskiego Kielce), Kreowanie produktu turystycznego w oparciu o średniowieczne dziedzictwo kulturowe regionu świętokrzyskiego
• 14.15-15.00: Zakończenie
• 15.00-15.30: Koncert: Schola Cantorum Kielcensis, dyrygentka s. Hanna Szmigielska OSB

Organizatorzy:
Instytut Historii UJK Kielce, Regionalna Organizacja Turystyczna Województwa Świętokrzyskiego Kielce.

Sekretariat:
prof. dr hab. Krzysztof Bracha (IHUJK Kielce),
ks. dr Andrzej Kwaśniewski (UKSW Warszawa).

Sponsor: Grant MKiDN, ROT WŚw. pt.: „Drugie świętokrzyskie Dni Muzyki Dawnej im. Wincentego z Kielc”.

Spotkanie odbędzie się w trybie stacjonarnym i online. Adres łącza na platformie ZOOM zostanie przesłany osobom zainteresowanym w terminie późniejszym.