New release
(Nie)przygotowani. Metafora szkoły w polskiej poezji współczesnej
Książka podejmuje temat wykorzystania w poezji wielkiej metafory ŻYCIE TO SZKOŁA. W celu możliwie szerokiego ujęcia tytułowego problemu w publikacji przywołano kilkaset wierszy i tekstów piosenek autorstwa kilkudziesięciu twórców — od utworów z dwudziestolecia międzywojennego, stanowiących istotną tradycję dla późniejszych ujęć, po tomiki reprezentantów roczników dziewięćdziesiątych. Pierwsza część, Etapy, poświęcona została sposobom użycia metafory szkoły w poezji dwóch okresów: lat 1945-1989 i po roku 1989. Chronologiczne ujęcie pozwala ukazać międzypokoleniowe podobieństwa i różnice w wykorzystaniu szkolnych elementów w funkcji metaforyzującej. W części drugiej (Tematy) zaprezentowano elementy szkolnej rzeczywistości (przybory, typy szkół i etapy edukacji, nauczycieli i uczniów, rozkład zajęć, sposoby kontroli osiągnięć), które budują metafory, umożliwiając zwerbalizowanie w poezji wielu doświadczeń egzystencjalnych (miłości i śmierci, przeszłości, teraźniejszości i przyszłości, poznania samego siebie czy Innego). Zarówno ponadczasowość szkoły jako wielkiej metafory, jak i zmieniające się z czasem strategie metaforyzacji składają się na wielofunkcyjność tego rodzaju twórczych praktyk, które pozwalają uchwycić liczne aspekty życia.
Książka podejmuje temat wykorzystania w poezji wielkiej metafory ŻYCIE TO SZKOŁA. W celu możliwie szerokiego ujęcia tytułowego problemu w publikacji przywołano kilkaset wierszy i tekstów piosenek autorstwa kilkudziesięciu twórców — od utworów z dwudziestolecia międzywojennego, stanowiących istotną tradycję dla późniejszych ujęć, po tomiki reprezentantów roczników dziewięćdziesiątych. Pierwsza część, Etapy, poświęcona została sposobom użycia metafory szkoły w poezji dwóch okresów: lat 1945-1989 i po roku 1989. Chronologiczne ujęcie pozwala ukazać międzypokoleniowe podobieństwa i różnice w wykorzystaniu szkolnych elementów w funkcji metaforyzującej. W części drugiej (Tematy) zaprezentowano elementy szkolnej rzeczywistości (przybory, typy szkół i etapy edukacji, nauczycieli i uczniów, rozkład zajęć, sposoby kontroli osiągnięć), które budują metafory, umożliwiając zwerbalizowanie w poezji wielu doświadczeń egzystencjalnych (miłości i śmierci, przeszłości, teraźniejszości i przyszłości, poznania samego siebie czy Innego). Zarówno ponadczasowość szkoły jako wielkiej metafory, jak i zmieniające się z czasem strategie metaforyzacji składają się na wielofunkcyjność tego rodzaju twórczych praktyk, które pozwalają uchwycić liczne aspekty życia.
List of contents
SPIS TREŚCI
Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Wstęp(ny kurs) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9
Metafora szkoły . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11
W polskiej poezji współczesnej . . . . . . . . . . . . . .18
CZĘŚĆ I. ETAPY
ROZDZIAŁ 1. Wychowanie do życia w reżimie: „wagarowicze” i „buntownicy”
(1945–1989)
Praca domowa z wojny . . . . . . . . . . . . . . . .37
PRL – Państwo Regulujące Lekcje . . . . . . . . . . . . .46
Apolityczne wiersze epoki politycznej . . . . . . . . . . . .49
Lekcje (nie tylko) religii . . . . . . . . . . . . . . . .58
Noblistka „w szkole świata” i w świecie szkoły . . . . . . . .62
Absolwenci – rocznik 1968 . . . . . . . . . . . . . . .65
Buntownik z lekcji śpiewu . . . . . . . . . . . . . . .79
Rok szkolny 1988/1989 . . . . . . . . . . . . . . . .82
Jak przeżyć szkołę: strategie . . . . . . . . . . . . . . .83
ROZDZIAŁ 2. (Po)nowoczesny system edukacji: „starszaki” i „nowi” (po
roku 1989)
„Oblewanie” wolności . . . . . . . . . . . . . . . . .87
„Starszaki”, czyli (dys)kontynuacje . . . . . . . . . . . . .91
Wieczny początkujący . . . . . . . . . . . . . . . . .99
„Zawieszeni”, czyli „z kim się bawić?” . . . . . . . . . . .103
„Nowi”, czyli „przeciw, a nawet za” . . . . . . . . . . . .109
„Poety‑belfra” lekcje sabotażu . . . . . . . . . . . . . .115
(De)scholaryzatorzy . . . . . . . . . . . . . . . . . .119
CZĘŚĆ II. TEMATY
ROZDZIAŁ 3. Przedmioty do przedmiotów, czyli wyprawka szkolna
Wyprawka przed wyprawą . . . . . . . . . . . . . . .127
Poeci w mundurkach, z tornistrem przez świat . . . . . . . .127
Długopisy wierszopisów . . . . . . . . . . . . . . . .134
„Humor” zeszytów . . . . . . . . . . . . . . . . . .142
Ala ma kota i wzięcie . . . . . . . . . . . . . . . . .147
Pakować się rozważnie . . . . . . . . . . . . . . . .164
ROZDZIAŁ 4. Informator kandydata, czyli typy szkół i etapy edukacji
„A życia ile się trzeba uczyć?” . . . . . . . . . . . . . .169
Przedszkolne „zabawy” . . . . . . . . . . . . . . . . .170
Katalog szkół . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .179
Niewygodna pierwsza klasa (i kolejne) . . . . . . . . . . .186
Studia o poezji – poezja o studiach . . . . . . . . . . . .194
Kształcenie ustawiczne: blaski i cienie (z przewagą cieni) . . . . .213
Od przedszkola do doktora (i dalej) . . . . . . . . . . .218
ROZDZIAŁ 5. Studiowanie tableau, czyli nauczyciele i uczniowie
(Nie)zbadany nauczyciel . . . . . . . . . . . . . . . .221
Panowie (i panie) od umierania . . . . . . . . . . . . . .223
Nauczyciele (nie do) życia . . . . . . . . . . . . . . . .236
Kadra poza szkołą . . . . . . . . . . . . . . . . . .246
Z Innym w ławce . . . . . . . . . . . . . . . . . .250
„Nasze klasy” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .258
W uczniowskim stroju . . . . . . . . . . . . . . . . .265
„Panody” i inne wiersze . . . . . . . . . . . . . . . .274
ROZDZIAŁ 6. Wszystko zgodnie z planem, czyli harmonogram zajęć
Rozpoczęcie (roku szkolnego). (Se)lekcje . . . . . . . . . . .279
Lekcja 1: język polski . . . . . . . . . . . . . . . . .284
Lekcja 2: historia . . . . . . . . . . . . . . . . . . .300
Lekcja 3: religia . . . . . . . . . . . . . . . . . . .307
Lekcja 4: języki obce . . . . . . . . . . . . . . . . .310
Blok matematyczno‑przyrodniczy. . . . . . . . . . . . .316
Po lekcjach. Zajęcia dodatkowe . . . . . . . . . . . . . .320
Czas na przerwę . . . . . . . . . . . . . . . . . . .335
Dzień Wagarowicza, czyli (nie)usprawiedliwieni . . . . . . . .338
(Wieczne) wakacje . . . . . . . . . . . . . . . . . .343
Lekcja na całe życie . . . . . . . . . . . . . . . . .347
ROZDZIAŁ 7. Sesja zwana życiem, czyli sposoby kontroli osiągnięć
„Klasówka z metafory” . . . . . . . . . . . . . . . . .351
Kartki o kartkówkach (i wypracowaniach) . . . . . . . . . .352
Dyktat dyktand . . . . . . . . . . . . . . . . . . .357
Pytanie o odpytywanie . . . . . . . . . . . . . . . . .360
Egzegeza egzaminu . . . . . . . . . . . . . . . . . .369
Z dzienniczka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .390
„Śmierć na pięć?” . . . . . . . . . . . . . . . . . . .394
Zakończenie. Powtórzenie wiadomości (dobrych i złych) . . . . . .399
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .405
Indeks utworów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .431
Indeks nazwisk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .445
Streszczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .457
Résume . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .459
Summary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .461
Information
See also
Przełomowe dwudziestolecie. Lata 1918–1939 w dziejach języka polskiego
Author/Editor: Ewa Woźniak
Książka stanowi głos w dyskusji nad periodyzacją dziejów polszczyzny, zwłaszcza nad umiejscowieniem w niej lat 1918-1939.
Historia języka polskiego jako doświadczenia wspólnotowego, tom 2
Author/Editor: Stanisław Borawski, Marzanna Uździcka
Historia języka polskiego jako doświadczenia wspólnotowego to dwutomowe dzieło, które powstało w ramach mecenatu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, tj. Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki, jako projekt nr 0063/FNiTP/H11/80/2012 pod nazwą: Historia języka i wspólnot komunikatywnych polskich w 50. wykładach.
Od Galicji po Amerykę. Literackim tropem XIX-wiecznych podróży
Author/Editor: Tadeusz Budrewicz, Magdalena Katarzyna Sadlik
Niniejsza monografia ukazała sie w 2018 r. Jest to interesująca opowieść o XIX-wiecznych peregrynacjach. Autorzy odkrywają przed Czytelnikiem barwny, wieloaspektowy obraz polskiej kultury końca XIX stulecia.
Tadeusz Czapczyński (1884-1958) Pedagog - literaturoznawca - literat
Author/Editor: Małgorzata Gajak-Toczek
W publikacji zaprezentowano sylwetkę Tadeusza Czapczyńskiego, jednego z wybitnych polonistów międzywojnia, działacza oświatowego, autora podręczników i książek dla nauczycieli, badacza literatury i literata. Szczególnie ważna – zarówno w refleksji nad historią dydaktyki, jak i dla projektowania zmian we współczesnej oświacie – jest jego antropocentryczno-kulturowa wizja kształcenia polonistycznego (literackiego i językowego), która w sposób zasadniczy przyczyniła się do odejścia od dydaktyki bazującej na pamięciowym reprodukowaniu treści w kierunku nauczania angażującego młodych ludzi w proces kształcenia. Ponadto jego studia literaturoznawcze są dowodem na to, że umiejętnie łączył pracę badawczą z warsztatem nauczyciela.