Przestrzenie grozy w polskich powieściach gotyckich przełomu XVIII i XIX wieku

Praca poświęcona jest problematyce kryzysu tradycyjnej władzy wzroku w polskiej literaturze i polskim malarstwie na przełomie XIX i XX wieku. Chodzi o usytuowanie rodzimej sztuki słowa i obrazu w zupełnie nowym kontekście: przełomu antywzrokocentrycznego, zaproponowanego przez amerykańskiego badacza Martina Jaya sposobu rozumienia zmian paradygmatu kultury europejskiej w drugiej połowie dziewiętnastego stulecia.

Celem rozprawy było ukazanie kategorii ludzkiego ciała, nagiego i ubranego, a także różnorodnych sposobów wyrażania cielesności w literaturze polskiego oświecenia na tle kultury Europy. Badanie cielesności ludzkiej w kulturze tej epoki obejmowało przede wszystkim literackie opisy sfery cielesnej człowieka, a także stój, erotykę, problematykę dbałości o ciało, zdrowie, higienę, postrzeganie brudu, czystości, ujmowanie kanonów piękna i brzydoty.

Głównym celem rozprawy jest odnalezienie i zebranie tekstów literackich, których tematem jest Paryż, oraz ich analiza. Ze względu na obszerność materiału wyczerpująca analiza tematu nie była możliwa, tak więc pewien wybór omawianych zagadnień był niezbędny. Zbadano tylko najważniejsze motywy i powieści. Pierwsza część rozprawy zawiera rozważania na temat historii Paryża i jego roli kulturowej. Znajomość historii miasta i relacji polsko-francuskich jest konieczna do zrozumienia sensu powieści, których akcja odbywa się w Paryżu. Ponadto zaprezentowano i omówiono stan badań: francuskie studia historyczne z XIX wieku, słowniki, encyklopedie, przewodniki, gazety i współczesne badania interdyscyplinarne dotyczące Paryża w ogóle (literatura, kultura, historia). Następnie ukazano krótki przegląd motywu Paryża w literaturze francuskiej. Zwraca się uwagę na najbardziej wyróżniające się tematy, typ tekstów i ich strukturę. Następnie omówiono motyw Paryża w dziejach literatury polskiej, od XVI wieku do początku wieku XX (proza, poezja, dramat). Główną częścią rozprawy jest opracowanie najważniejszych powieści, których akcja toczy się w XIX-wiecznym Paryżu. Opisano najpopularniejsze motywy (paryżanka, flânerie, samotna kobieta w Paryżu, artyści i sztuka, miasto-potwór, imigranci polscy, syndrom paryski itp.). Analizę tekstów przeprowadzono przy użyciu konwencjonalnych narzędzi interpretacyjnych oraz najnowszych dyscyplin i metod badawczych związanych z badaniami urbanistycznymi, takimi jak: filozofia miasta, geografia kulturowa, antropologia miasta, geokrytyzm, geopoetyka. Obraz Paryża w opowiadaniach i powieściach historycznych został omówiony osobno. Niniejsza rozprawa zawiera suplement w postaci tabeli przedstawiającej powieści o Paryżu odnalezione podczas badań. Zostały podzielone na grupy i krótko scharakteryzowane.

-