Jan Kochanowski i śmierć w renesansie

Przypadająca w 2024 r. 440. rocznica śmierci Jana Kochanowskiego stanowi doskonałą okazję do nowego spojrzenia na wątki egzystencjalne związane z przemijaniem i śmiercią w biografii i twórczości Poety. Muzeum Regionalne w Zwoleniu, sprawujące opiekę nad odwiedzającymi Nekropolię Kochanowskich w kaplicy św. Franciszka przy miejscowym kościele pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, gdzie – według tradycji – spoczywają prochy Mistrza, pragnie zaprosić badaczy zajmujących się epoką renesansu na interdyscyplinarną konferencję naukową poświęconą doświadczeniu śmierci i świadomości przemijania przez Jana Kochanowskiego i w jego czasach, organizowaną w dniach 6-7 czerwca 2024 r.

Śmierć w sposób szczególny naznaczyła autora Trenów. Tragiczna śmierć dziadka, zamordowanego na długo przed narodzinami Poety, sędziego grodzkiego radomskiego Jana Kochanowskiego (1507), po którym dostał imię; przypuszczalna śmierć części rodzeństwa w wieku dziecięcym (siostra Anna i przyrodni brat Stanisław); śmierć ojca, sędziego ziemskiego sandomierskiego Piotra (1547), w okresie studiów krakowskich Poety i matki, Anny Białaczowskiej (1557), w czasie jego włoskich peregrynacji; śmierć Erazma Kretkowskiego (1558), z którą wiąże się debiut literacki Poety; uwiecznione we Fraszkach zgony przyjaciół, dworzan i dostojników „okresu dworskiego”; śmierć króla (1572) kończąca pewien etap kariery; śmierć brata, pisarza ziemskiego sandomierskiego Kaspra (1576), któremu Poeta tak wiele zawdzięczał („straciliśmy nie tak brata, jako właśniej ojca”); wreszcie śmierć ukochanej córki Urszulki (1579), kolejnej, Anny (1580); i mord na szwagrze Jakubie Podlodowskim (1583), przyspieszający zgon samego Poety (1584).

Mnogość zagadnień wynikających z kontaktów Kochanowskiego ze śmiercią zachęca do szerszego ujęcia problemu. Dlatego zaproszenie do udziału w konferencji kierujemy nie tylko do literaturoznawców i historyków, ale też historyków sztuki, antropologów, archeologów, muzykologów czy teologów. Pragniemy, aby czerwcowe spotkanie w Zwoleniu było okazją do wymiany doświadczeń szerokiego kręgu badaczy zajmujących się epoką renesansu i przyczyniło się do otwarcia nowych kierunków dociekań nad życiem i twórczością Jana Kochanowskiego.

Rytm obrad wyznaczać będą zagadnienia:

– cierpienia, przemijania i śmierci oraz upamiętniania zmarłych. W sposób szczególny zachęcamy do podejmowania w referatach zagadnień:
– wpływu osobistych przeżyć (utrata najbliższych, przyjaciół, mecenasów) i obserwacji (ceremonie i zwyczaje chłopskie, mieszczańskie, szlacheckie i dworskie z terenu Małopolski, Litwy i Włoch) oraz doświadczeń masowych (epidemie, zarazy, wojny) na postrzeganie cierpienia, śmierci i przemijania przez Jana Kochanowskiego;
– literackich (antycznych, średniowiecznych, renesansowych) i pozaliterackich (rzeźba, malarstwo, muzyka, teatr) artystycznych inspiracji Poety tematem śmierci oraz oddziaływania jego twórczości na szeroko pojmowaną kulturę funeralną renesansu i epok późniejszych, np. w epitafiach, mowach pogrzebowych;
– rytuałów pogrzebowych i zwyczajów związanych z pochówkami w XVI w. (dzieci, współmałżonków, rodziców, elity politycznej, władców) oraz ich odbicia w twórczości Jana Kochanowskiego;
– trwania pamięci i upamiętniania zmarłych, w twórczości Jana Kochanowskiego, rzeźbie i epigrafice renesansowej oraz wzajemnych interakcji.

Konferencja będzie miała charakter stacjonarny (w siedzibie Muzeum Regionalnego w Zwoleniu). Organizatorzy nie pobierają opłaty konferencyjnej, zapewniają prelegentom wyżywienie oraz dwa noclegi w trakcie konferencji, ze względu na ograniczoną liczbę miejsc zastrzegają sobie jednak prawo do wyboru zgłoszonych referatów (na podstawie oceny komitetu naukowego konferencji). Preferujemy wystąpienia w językach polskim i angielskim. Propozycje tematów referatów (czas wystąpienia – do 20 min.) prosimy przesyłać wraz ze streszczeniem na wypełnionym formularzu na adres e-mail: muzeum@muzeum.zwolen.pl w terminie do 15 marca 2024 r. Informacje w sprawie zakwalifikowania referatu zostaną rozesłane na przełomie marca i kwietnia 2024 r. W 2025 r. planowany jest druk tomu pokonferencyjnego.

Komitet organizacyjny:
dr Mariusz Kozdrach (Muzeum Regionalne w Zwoleniu)
dr Katarzyna Madejska (Muzeum Regionalne w Zwoleniu)

Komitet naukowy:
prof. dr hab. Elwira Buszewicz (Uniwersytet Jagielloński)
prof. dr hab. Dariusz Chemperek (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie)
dr hab. Marek Janicki (Uniwersytet Warszawski)
prof. dr hab. Waldemar Kowalski (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach)
prof. dr hab. Dariusz Kupisz (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie)
dr hab. Paweł Madejski (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie)
prof. Luigi Marinelli (Università degli Studi di Roma „La Sapienza”)
prof. Dainora Pociūtė-Abukevičienė (Vilniaus universitetas)
prof. Jörg Schulte (Universität zu Köln)
dr hab. Marta Wojtkowska-Maksymik (Uniwersytet Warszawski)

(Informacja pochodzi ze strony konferencji: Jan Kochanowski i śmierć w renesansie - call for papers - Muzeum Regionalne w Zwoleniu)