„Chcę wrócić, jak emigrant, z podróży dalekiej / Z papieru, z martwych liter, żywy, do twych rąk" – konferencja

z

M. Rutczyński Dr hab. Beata Dorosz (IBL PAN)

z

M. Rutczyński Od lewej: dr Nina Taylor-Terlecka (Oxford University), prof. dr hab. Teresa Dobrzyńska (IBL PAN)

z

M. Rutczyński Prof. dr inż. Tomasz J. Kaźmierski, Rektor Polskiego Uniwersytetu Na Obczyźnie w Londynie, dr n. zdr. Grażyna Czubińska, Prorektor PUNO

z

M. Rutczyński Prof. dr hab. Halina Taborska (PUNO), prof. dr hab. Jan Łaszczyk (Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie)

z

M. Rutczyński Od lewej: mgr Monika Anna Noga (Universität Freiburg, Szwajcaria), dr hab. Jan Zieliński (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego), prof. dr hab. Teresa Dobrzyńska (IBL PAN), prof. dr hab. Wojciech Ligęza (Uniwersytet Jagielloński), dr Bartłomiej Szleszyński (IBL PAN). W tle: dr Charles S. Kraszewski (King's College, Wilkes-Barre, USA)

z

M. Rutczyński Prof. dr hab. Rafał Habielski (Uniwersytet Warszawski)

z

M. Rutczyński Od lewej: prof. dr hab. Wojciech Ligęza (UJ), prof. dr hab. Jan Łaszczyk (Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie), dr Ewa Lewandowska-Tarasiuk, prof. PUNO (APS Warszawa, PUNO)

z

M. Rutczyński mgr Wojciech Klas (PUNO)

Wstępem do debaty naukowej w Londynie stały się listy gratulacyjne kierowane do uczestników konferencji przez dyrektora Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk – prof. Mikołaja Sokołowskiego, prezesa Polskiego Instytutu Naukowego w Ameryce – prof. Tadeusza Gromady, a także rodzinę Wierzyńskiego: przybranego syna – Gregory’ego Wierzyńskiego i stryjecznego wnuka – Macieja Wierzyńskiego. Gregory Wierzyński, usynowiony bratanek Poety, opisywał barwne, mało znane fakty z biografii twórcy. Wspominał  m.in. o jego przyjaźni z Johnem Steinbeckiem, ich malowniczych eskapadach sportowym samochodem noblisty wzdłuż Long Island czy o nieukończonej, egzotycznej powieści o polskich farmerach ziemniaków, którzy w poszukiwaniu lepszego bytu osiedlali się już od połowy XIX w. w okolicach Sag Harbor, gdzie Wierzyński spędził 10 lat swojego emigracyjnego życia w Ameryce.

Część naukowa wydarzenia miała prawdziwie interdyscyplinarny charakter. Referaty zaprezentowali prelegenci z 11 ośrodków naukowych, przedstawiając sylwetkę Wierzyńskiego w szerokiej perspektywie – literaturoznawczej, historycznej, politycznej, prasoznawczej, osobistej i edytorskiej.

Pierwsza sesja konferencji – z udziałem prof. Wojciecha Ligęzy (Uniwersytet Jagielloński), prof. Rafała Habielskiego (Uniwersytet Warszawski), prof. Jolanty Chwastyk-Kowalczyk (Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce) oraz Reginy Wasiak-Taylor (Związek Pisarzy Polskich na Obczyźnie, Londyn) – zogniskowała się wokół badań uwzględniających bogaty materiał prasoznawczy związany z Wierzyńskim. Prof. Habielski dodatkowo przedstawił życiorys Poety w niecodziennym kontekście jego sympatii i związków ze światem polityki, precyzyjnie ukazując ewolucję światopoglądu autora Czarnego poloneza od sympatyka obozu narodowego do środowiska piłsudczykowskiego, któremu pozostał wierny do końca swojego życia. Wierzyński, współpracownik Radia Wolna Europa i twórca znajdujący się na indeksie władz komunistycznych, wyrażał wedle prof. Habielskiego najpełniej etos emigracji.

W drugiej sesji – dzięki referatom dr Niny Taylor-Terleckiej (Oxford University), dr hab. Beaty Dorosz (IBL PAN) oraz dr Ewy Lewandowskiej-Tarasiuk (Akademia Pedagogiki Specjalnej, Warszawa, PUNO) – uczestnicy konferencji mieli możliwość poznać intymny obraz Poety. Człowieka, który łatwo nawiązywał relacje i szybko zjednywał sobie ludzi, a także był niezwykle koleżeński, niestrudzenie niosąc pomoc emigracyjnym kolegom po piórze. Prof. Dorosz zaprezentowała ciekawe, niepublikowane dotychczas materiały archiwalne z prywatnej korespondencji Wierzyńskich, ukazując oblicze poety-kochanka w relacjach z Jeliną Masłową, Zofią Berwidówną, Bronisławą Kołłajowiczówną, Janiną Konarską, a także drugą żoną – Haliną Wierzyńską.

Trzecia sesja dała uczestnikom konferencji możliwość zagłębienia się w twórczość Wierzyńskiego. Dr Charles S. Kraszewski (King’s College, Wilkes-Barre, USA) – znamienity tłumacz literatury polskiej na język angielski – w referacie, wygłoszonym w formacie telekonferencyjnym, przedstawił ewolucję kunsztu poetyckiego Wierzyńskiego, z uwzględnieniem recepcji w świecie anglojęzycznym. Dzięki wystąpieniom dr. hab. Jana Zielińskiego (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa) i prof. dr hab. Teresy Dobrzyńskiej (IBL PAN) podjęty został wątek doświadczania czasu w twórczości Poety.

Ostatnia część londyńskiego spotkania poświęcona została w głównej mierze perspektywom edytorskim twórczości Wierzyńskiego. Zespół Instytutu Badań Literackich PAN (mgr Agnieszka Kochańska, mgr Paweł Rams, dr Bartłomiej Szleszyński) przedstawił premierowy pokaz cyfrowej edycji korespondencji Kazimierza Wierzyńskiego i Jana Lechonia, mówiąc także o trudnościach, jakie pojawiały się w trakcie opracowywania archiwum. Mgr Jakub Osiński (Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń) w swoim wystąpieniu wysunął postulaty dotyczące przyszłej edycji krytycznej dzieł Wierzyńskiego, wskazując rozwiązania przyjęte we wcześniejszych wydaniach poetyckich twórcy. Referat mgr. Wojciecha Klasa (PUNO), prezentujący londyńskie archiwa Wierzyńskiego, znalazł naturalną kontynuację w wystawie, która została zorganizowana na czas konferencji w Bibliotece Polskiej w Londynie.

Spotkanie zorganizowano dzięki wspólnemu wysiłkowi Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie w Londynie (PUNO) oraz Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk (IBL PAN). W drugiej połowie roku 2019 planowane jest wydanie publikacji pokonferencyjnej.

Sponsorami konferencji byli: The Hanna and Zdzisław Broncel Charitable Trust, The De Brzezie Lanckoroński Foundation, Polonia Aid Foundation Trust, M.B. Grabowski Fund oraz Polski Ośrodek Społeczno-Kulturalny.