dr hab. Gabriela Olchowa

Zajmuje się socjolingwistyką, pragmatyką językową i kulturą języka w ujęciu porównawczym. Wyniki badań opublikowała w Polsce, Czechach, Rumunii, na Ukrainie i Słowacji. Wydała monografie „System adresatywny języka polskiego i słowackiego na początku XXI wieku”; „Przejawy perswazji w strukturze siedemnastowiecznych kazań Szymona Starowolskiego“ (2007) oraz jest współautorką publikacji „Słowiański dialog kulturowy. Studia leksykalne i gramatyczne” (2014) i podręcznika „Dwujęzyczny podręcznik komunikacji językowej dla służb ratowniczych pogranicza polsko-słowackiego“ (2016). Redaktor tomów: „Výučba slovanských jazykov ako cudzích v slovanskom prostredí - súčasnosť a perspektívy” (2008); „Język Polski i Kultura 1. Język, literatura i kultura w dydaktyce języka polskiego jako obcego” (2010), „Język Polski i Kultura 2. Między dawnymi a nowymi czasy. Język – Literatura – Kultura – Media” (2012) i współredaktor pozycji „Języki słowiańskie w procesie przemian“ (2015). 

Uczestniczyła w projektach: „Nauczanie języków słowiańskich jako obcych w środowisku słowiańskim – stan obecny a perspektywy”; „Slovanské literatúry 20. Storočia – dialog kultúr, jazykov a areálu”; „Slovanský romantizmus v európskych a svetových súvislostiach”;   „Národný program vzdelávania IZS vo väzbe na podporu človeka v tiesni a úlohy v oblasti bezpečnosti štátu. Aktivita 2. 3. Jazykové vzdelávanie – „Poľský jazyk“; „Dwujęzyczne narzędzia językowe dla służb ratowniczych pogranicza polsko-słowackiego”; „Vplyv nových lingvistických smerov na jazykovednú terminológiu”; „Slovanské spisovné jazyky v synchrónii a diachrónii: západoslovanský a východoslovanský context”.

Szczegółowe informacje dot. projektów:

1. VEGA 1/4736/07 – "Literatury słowiańskie XX wieku. Dialog kultur, języków i areałów". Członek zespołu badawczego. Okres realizacji 2008 ‒ 2010 r.;

2.  VEGA 1/0180/17 – "Wpływ aktualnych kierunków badań językoznawczych na terminologię językoznawczą (w planie słowacko-polsko-rosyjskim)". Członek zespołu badawczego. Okres realizacji: 2017 - 2019 r.

Celem projektu było opisanie, wyjaśnienie i porównanie terminologii lingwistycznej trzech języków jako odzwierciedlenie rozwoju językoznawstwa, pojawienia się nowych kierunków badań lingwistycznych, z naciskiem na terminologię poszczególnych płaszczyzn językowych i specyficzne aspekty terminów. Główne procedury metodologiczne: komplementarne wykorzystanie podejścia semazjologicznego i onomazjologicznego oraz porównanie zarówno na poziomie intralingwalnym, jak i interlingwalnym. Materiał źródłowy: terminy językowe zaczerpnięte ze źródeł książkowych i elektronicznych z wykorzystaniem internetowych baz danych, z naciskiem na nowe źródła.

3. VEGA 1/0118/17 "Słowiańskie języki pisane w synchronii i diachronii: kontekst zachodniosłowiański i wschodniosłowiański". Członek zespołu badawczego. Okres realizacji 2017-2019 r.

Projekt został poświęcony opracowaniu teorii pisanych języków słowiańskich na podstawie ich obecnego stanu i specyfiki historycznego rozwoju poszczególnych badanych języków narodowych. Jako ramy wybrano parametry diachronii i synchronii, ponieważ są one nie tylko kategoriami językowymi, literackimi, kulturowymi, ale także filozoficznymi i pomagają w konceptualizacji i usystematyzowaniu obszernego materiału faktograficznego i badań naukowych ekspertów ze Słowacji, Polski, Czech, Rosji, Białorusi i Ukrainy. Rozwiązanie zostało oparte na typologii języków pisanych, zgodnie z którą istnieją wzajemne powiązania między językami wyżej wymienionych krajów, które można opisać według kilku kryteriów, przy czym rosyjski, czeski i polski są uważane za typologicznie bliskie z jednej strony, a słowacki, białoruski i częściowo ukraiński z drugiej strony są zaliczane do tego samego typu języków pisanych. Aspekt porównawczy był ważny w projekcie, zarówno na poziomie kodyfikacji, jak i w relacji pisarza i tłumacza do kodyfikacji.

4. Vyšehradský projekt č. 11520017 ‒ "Dwujęzyczne narzędzia językowe dla służb ratowniczych pogranicza polsko-słowackiego (część 1)/Dvojjazyčné lingvistické nástroje pre integrovaný záchranný systém v poľsko-slovenskom pohraničí (1. časť)", koordynatorka projektu za FF UMB. Koordynatorka projektu: dr Magdalena Smoleń-Wawrzusiszyn, Katolicki Uniwersytet Jana Pawła II w Lubinie. Okres realizacji: 2015 ‒ 2016 r.

5. Vyšehradský projekt č. 21910111 ‒ Perspectives of V4 Translation Studies, členka riešiteľského kolektívu. Koordinátorka projektu: doc. Simona Kolmanová, PhD., Katedra středoevropských studií, Filozofická fakulta, Univerzita Karlova, Praha. Członek zespołu badawczego. Okres realizacji: 2019 ‒ 2020 r.

6. Vyšehradský projekt č. 22020071 – The V4 Humanities Education for the Climate. Diagnoses – Best Practices – Recommendations, Członek zespołu badawczego. Koordinátor: Uniwersytet Śląski w Katowicach. Okres realizacji: 2020 – 2023 r.

Prowadzi Centurm Języka i Kultury Polskiej na Uniwersytecie Mateja Bela, które powstało w 2012 r. przy wsparciu Ambasady RP i Instytutu Polskiego w Bratysławie. Ma ono na celu popularyzację języka i kultury polskiej, wspieranie słowacko-polskiego dialogu międzykulturowego oraz pogłębianie współpracy między słowackimi i polskimi instytucjami edukacyjnymi, naukowymi i kulturalnymi. Nawiązano współpracę z instytucjami polskimi i ośrodkami akademickimi w Polsce, które wspierają działania Polaków za granicą np. Instytut Książki. Wydarzenia organizowane przez Centrum realizowane są na UMB, ale także w instytucjach takich jak: Państwowa Biblioteka Naukowa, Centrum Kultury Niezależnej „Záhrada”, Urząd Miasta, Klub jazzowy Hogo Fogo, Muzeum Słowackiego Powstania Narodowego itp. Koncerty, projekcje filmowe, wystawy, spotkania autorskie, wykłady, seminaria naukowe i konferencje, czy cykliczna impreza „Bliżej Polski” mogą świadczyć o prężnej działalności Centrum.

Wykładała na uniwersytetach w Polsce, Czechach, Serbii, Słowenii i na Ukrainie. Członek kilku towarzystw naukowych i międzynarodowych stowarzyszeń. Współzałożycielka Centrum Języka i Kultury Polskiej działającego na Uniwersytecie Mateja Bela w Bańskiej Bystrzycy.

Zob. także hasło osobowe w Światowej encyklopedii polonistów: https://swiatowaencyklopediapolonistow.pl/gabriela-olchowa/.