Polish Studies Newsletter

Research project

Added on: 25.07.2023

Stulecie przekładu. Tłumacze i ich twórczość w literaturze polskiej po 1918 roku

Institutions:
Uniwersytet Jagielloński (Lead institution)
Participants:
Fields:
Literaturoznawstwo
Deadline:
15.11.2021-14.11.2025

Celem projektu jest napisanie historii przekładu literackiego w Polsce po 1918 roku, czyli po odzyskaniu niepodległości. Ostatni wiek naprawdę nazwać można stuleciem przekładu: skala i zakres literatury tłumaczonej są w tym czasie ogromne, a kulturowa rola przekładu w rozwoju polskiej nowoczesności, w literaturze, ale i w szerszym kontekście kultury – potężna. Z pewnością zasługuje ona na opisanie i analizę, tymczasem, co dziwne, nikt dotąd nie podjął się tego zadania. Celem naszych badań jest wypełnienie tej luki w panoramie polskiej kultury nowoczesnej.

Tłumacze to nierozpoznani autorzy literatury polskiej, a znaczenie ich pracy przekracza zadanie przybliżania czytelnikom obcego pisarstwa; tłumacze odgrywają istotną rolę w kształtowaniu dynamiki produkcji literackiej w Polce, wpływają na style i sposoby pisania, wprowadzają literackie mody, a czasami wręcz całkowicie przekształcają scenę literacką. Przyczyniają się również do włączenia literatury polskiej w literaturę światową.

Punktem wyjścia dla naszych badań będą biografie tłumaczy literatury pracujących w Polsce przez ostatnich sto lat. Ich rekonstrukcja, nierzadko bardzo trudna z powodu braku dokumentów, oparta będzie na poszukiwaniach archiwalnych i bibliotecznych. Badania w archiwach z pewnością pozwolą odkryć wiele fascynujących, nieznanych materiałów. Badając dzieło tłumaczy, a więc przekłady dzieł obcych, ale też ich własne utwory (zwłaszcza w przypadku tłumaczy-pisarzy), eseje, komentarze, krytykę literacką, papiery prywatne, listy oraz inne materiały archiwalne, chcemy zrekonstruować nieopisaną warstwę kultury literackiej XX i początku XXI wieku, szczególną uwagę kierując na jej różnorodne związki z oryginalną twórczością w języku polskim. Zamierzamy także przeanalizować sieć połączeń i kontaktów w kulturowych i literackich środowiskach, w których pracowali tłumacze, konstelacje instytucji z którymi współpracowali, jak również ich poza-przekładową działalność zawodową.

Książka, która powstanie w rezultacie badań, wypełni lukę w opisie historii kultury polskiej ostatniego wieku, zintegruje literaturę tłumaczoną z głównym nurtem pisarstwa polskiego i wprowadzi na scenę literacką nowych aktorów. W ten sposób nasze badania przyniosą zmianę w postrzeganiu historii polskiej literatury i kultury ostatniego stulecia. Książka będzie ustrukturyzowana chronologicznie, a jej punktami węzłowymi staną się sylwetki tłumaczy. Interpretacja ich twórczości, wraz z różnymi aspektami profesjonalnej działalności tłumaczy, ich społecznym i instytucjonalnym usytuowaniem, ideologicznymi i politycznymi przynależnościami, pozwoli stworzyć dynamiczną, wielowymiarowa mapę przekładu literackiego i literatury tłumaczonej w Polsce po roku 1918.

Historia przekładu to w ostatnich latach prężnie rozwijająca się gałąź międzynarodowego przekładoznawstwa. Niektóre z podjętych w jej ramach projektów przyniosły spektakularne rezultaty, jak na przykład pięciotomowa edycja The Oxford History of Literary Translation in English opracowana zbiorowo pod redakcją Petera France’a i Stuarta Gillespie (2005-2013). Książki poświęcone historii przekładu ukazały się m.in. w Niemczech, Francji czy Hiszpanii. Stanowią one bogate źródła wiedzy i tworzą platformę dla dyskusji o wzajemnych powiązaniach między literaturami, jak również o procesach rozwojowych wewnątrz każdej z nich. Najwyższy czas, by literatura Polska została opisana w tym kontekście i mogła zostać włączona w międzynarodową dyskusję na temat roli, jaką przekład literatury pełni w tworzeniu naszej cywilizacji.

(źródło informacji: 500867-pl.pdf (ncn.gov.pl)

2020/39/B/HS2/01715

Information

Funding:
Narodowe Centrum Nauki, Konkurs: OPUS 20
Added on:
25 July 2023; 10:55 (Mariola Wilczak)
Edited on:
25 July 2023; 10:55 (Mariola Wilczak)

See also

30.03.2019

Repozytorium polskich przekładów dramatów Williama Shakespeare'a w XIX wieku: zasoby, strategie tłumaczenia i recepcja

Celem przedsięwzięcia było stworzenie kolekcji, która z jednej strony oferowałaby elektroniczny dostęp do dziewiętnastowiecznych przekładów Shakespeare’a, z drugiej zaś służyła opracowaniami rekonstruującymi okoliczności powstania i recepcję zgromadzonych tekstów.

14.07.2024

Zapomniane pisarki polskie – odkrywanie utraconej historii

To projekt realizowany na Uniwersytecie w Siedlcach, który udostępnia zdigitalizowane zasoby kultury w internecie, projekt, którego celem jest upowszechnianie wiedzy oraz popularyzacja w społeczeństwie sylwetek zapomnianych pisarek polskich, ukazanie ich miejsca w literaturze, kulturze, społeczeństwie, a także w pamięci zbiorowej, również promowanie badań humanistycznych w otoczeniu zewnętrznym oraz wkładu polskich pisarek w dzieje regionu, kraju, w literaturę, kulturę, edukację, naukę, tradycję narodową, czy tożsamość.

18.10.2015

Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku

Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku to projekt badawczy realizowany w Instytucie Badań Literackich PAN przez zespół Pracowni Dokumentacji Literatury Współczesnej, a finansowany ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach „Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki”. Jest internetową wersją tomu pierwszego słownika biobibliograficznego o tym samym tytule, opublikowanego przez Wydawnictwo IBL PAN w 2011 roku. Celem projektu jest dostarczenie podstawowej wiedzy faktograficznej o nowym pokoleniu twórców – poetów, prozaików, dramatopisarzy, krytyków literackich, tłumaczy oraz literaturoznawców.

06.12.2020

Estetyka ucieleśniona w przekładzie opisów krajobrazu – wyjazd konsultacyjny

Dr Beata Piecychna z Uniwersytetu w Białymstoku (Wydział Filologiczny) badać będzie, w jaki sposób człowiek rozumie i przetwarza język na przykładzie tłumaczenia literackich opisów krajobrazów. Interesuje ją proces ucieleśnienia doświadczenia estetycznego, czyli to, jakie reakcje wywołuje ono w układzie sensomotorycznym i postrzeżeniowym odbiorcy przekładu. Najważniejszą częścią projektu jest wyjazd naukowy do prestiżowego Max Planck Institute for Empirical Aesthetics we Frankfurcie nad Menem i konsultaje z Prof. Winfriedem Menninghausem (The Department of Language and Literature) oraz Prof. Davidem Poeppelem (The Neuroscience Department), którzy prowadzą pionierskie studia z pogranicza kognitywistyki, neurolingwistyki, percepcji multisensorycznej i estetyki.

We use cookie files to make the use of our website more convenient for our users. If you do not wish cookie files to be saved on your hard drive, please change the settings of your browser. Read about our cookie policy.