„Chcę wrócić, jak emigrant, z podróży dalekiej / Z papieru, z martwych liter, żywy, do twych rąk" – konferencja
Nowe, nieznane oblicza Kazimierza Wierzyńskiego starali się odkryć uczestnicy międzynarodowej konferencji naukowej, która odbyła się 16 lutego 2019 r. w Sali Teatralnej Polskiego Ośrodka Społeczno-Kulturalnego w Londynie. Przyczynkiem do spotkania stała się 50. rocznica śmierci Wierzyńskiego – poety, prozaika, publicysty, ale i troskliwego animatora życia emigracyjnego. Konferencji towarzyszyła wystawa z unikalnymi – zdeponowanymi na co dzień w archiwum Biblioteki Polskiej w Londynie – rękopisami i pamiątkami związanymi z Poetą, a także recital poetycko-muzyczny w wykonaniu artystów Sceny Polskiej w Wielkiej Brytanii, przygotowany na podstawie poezji Wierzyńskiego.
Wstępem do debaty naukowej w Londynie stały się listy gratulacyjne kierowane do uczestników konferencji przez dyrektora Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk – prof. Mikołaja Sokołowskiego, prezesa Polskiego Instytutu Naukowego w Ameryce – prof. Tadeusza Gromady, a także rodzinę Wierzyńskiego: przybranego syna – Gregory’ego Wierzyńskiego i stryjecznego wnuka – Macieja Wierzyńskiego. Gregory Wierzyński, usynowiony bratanek Poety, opisywał barwne, mało znane fakty z biografii twórcy. Wspominał m.in. o jego przyjaźni z Johnem Steinbeckiem, ich malowniczych eskapadach sportowym samochodem noblisty wzdłuż Long Island czy o nieukończonej, egzotycznej powieści o polskich farmerach ziemniaków, którzy w poszukiwaniu lepszego bytu osiedlali się już od połowy XIX w. w okolicach Sag Harbor, gdzie Wierzyński spędził 10 lat swojego emigracyjnego życia w Ameryce.
Część naukowa wydarzenia miała prawdziwie interdyscyplinarny charakter. Referaty zaprezentowali prelegenci z 11 ośrodków naukowych, przedstawiając sylwetkę Wierzyńskiego w szerokiej perspektywie – literaturoznawczej, historycznej, politycznej, prasoznawczej, osobistej i edytorskiej.
Pierwsza sesja konferencji – z udziałem prof. Wojciecha Ligęzy (Uniwersytet Jagielloński), prof. Rafała Habielskiego (Uniwersytet Warszawski), prof. Jolanty Chwastyk-Kowalczyk (Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce) oraz Reginy Wasiak-Taylor (Związek Pisarzy Polskich na Obczyźnie, Londyn) – zogniskowała się wokół badań uwzględniających bogaty materiał prasoznawczy związany z Wierzyńskim. Prof. Habielski dodatkowo przedstawił życiorys Poety w niecodziennym kontekście jego sympatii i związków ze światem polityki, precyzyjnie ukazując ewolucję światopoglądu autora Czarnego poloneza od sympatyka obozu narodowego do środowiska piłsudczykowskiego, któremu pozostał wierny do końca swojego życia. Wierzyński, współpracownik Radia Wolna Europa i twórca znajdujący się na indeksie władz komunistycznych, wyrażał wedle prof. Habielskiego najpełniej etos emigracji.
W drugiej sesji – dzięki referatom dr Niny Taylor-Terleckiej (Oxford University), dr hab. Beaty Dorosz (IBL PAN) oraz dr Ewy Lewandowskiej-Tarasiuk (Akademia Pedagogiki Specjalnej, Warszawa, PUNO) – uczestnicy konferencji mieli możliwość poznać intymny obraz Poety. Człowieka, który łatwo nawiązywał relacje i szybko zjednywał sobie ludzi, a także był niezwykle koleżeński, niestrudzenie niosąc pomoc emigracyjnym kolegom po piórze. Prof. Dorosz zaprezentowała ciekawe, niepublikowane dotychczas materiały archiwalne z prywatnej korespondencji Wierzyńskich, ukazując oblicze poety-kochanka w relacjach z Jeliną Masłową, Zofią Berwidówną, Bronisławą Kołłajowiczówną, Janiną Konarską, a także drugą żoną – Haliną Wierzyńską.
Trzecia sesja dała uczestnikom konferencji możliwość zagłębienia się w twórczość Wierzyńskiego. Dr Charles S. Kraszewski (King’s College, Wilkes-Barre, USA) – znamienity tłumacz literatury polskiej na język angielski – w referacie, wygłoszonym w formacie telekonferencyjnym, przedstawił ewolucję kunsztu poetyckiego Wierzyńskiego, z uwzględnieniem recepcji w świecie anglojęzycznym. Dzięki wystąpieniom dr. hab. Jana Zielińskiego (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa) i prof. dr hab. Teresy Dobrzyńskiej (IBL PAN) podjęty został wątek doświadczania czasu w twórczości Poety.
Ostatnia część londyńskiego spotkania poświęcona została w głównej mierze perspektywom edytorskim twórczości Wierzyńskiego. Zespół Instytutu Badań Literackich PAN (mgr Agnieszka Kochańska, mgr Paweł Rams, dr Bartłomiej Szleszyński) przedstawił premierowy pokaz cyfrowej edycji korespondencji Kazimierza Wierzyńskiego i Jana Lechonia, mówiąc także o trudnościach, jakie pojawiały się w trakcie opracowywania archiwum. Mgr Jakub Osiński (Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń) w swoim wystąpieniu wysunął postulaty dotyczące przyszłej edycji krytycznej dzieł Wierzyńskiego, wskazując rozwiązania przyjęte we wcześniejszych wydaniach poetyckich twórcy. Referat mgr. Wojciecha Klasa (PUNO), prezentujący londyńskie archiwa Wierzyńskiego, znalazł naturalną kontynuację w wystawie, która została zorganizowana na czas konferencji w Bibliotece Polskiej w Londynie.
Spotkanie zorganizowano dzięki wspólnemu wysiłkowi Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie w Londynie (PUNO) oraz Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk (IBL PAN). W drugiej połowie roku 2019 planowane jest wydanie publikacji pokonferencyjnej.
Sponsorami konferencji byli: The Hanna and Zdzisław Broncel Charitable Trust, The De Brzezie Lanckoroński Foundation, Polonia Aid Foundation Trust, M.B. Grabowski Fund oraz Polski Ośrodek Społeczno-Kulturalny.
Informacje
____________________________________
Antropolog kulturowy ze specjalnością literaturoznawczą, krytyk artystyczny; wicedyrektor Instytutu Kultury Europejskiej PUNO Londyn
Zobacz także
Referat prof. dr hab. Beaty Dorosz (IBL PAN): Kazimierz Wierzyński i Jan Lechoń. Emigracyjne archiwa poetów - zagadki i wyzwania edytorskie
Komisja Edytorska Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza zaprasza na spotkanie, które odbędzie się 2 grudnia 2019 (poniedziałek), o godz. 12.00 w Pałacu Staszica, s. 144 (Warszawa, ul. Nowy Świat 72).
Kazimierz Wierzyński – wielki artysta słowa
Miejsce obrad: Muzeum Fryderyka Chopina w Warszawie (II piętro).
Piotr Chmielowski. Dziewiętnastowieczność bez granic
Pracownia Literatury II Połowy XIX Wieku IBL PAN oraz Zakład Literatury i Kultury Drugiej Połowy XIX Wieku Insytutu Literatury Polskiej Wydziału Polonistyki UW zapraszają do udziału w konferencji, która odbędzie się w dniach 29–30 marca 2023 roku w trybie online. Link do obrad w Google Meet: https://meet.google.com/vbj-ttnu-wwc
Tożsamość nasza powszednia / Międzynarodowa Konferencja
Instytut Kultury Europejskiej oraz Wydział Nauk Społecznych Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie im. Ignacego Jana Paderewskiego w Londynie wraz z Instytutem Malarstwa i Edukacji Artystycznej Wydziału Sztuki Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie zapraszają na międzynarodową interdyscyplinarną konfrencję