Biuletyn Polonistyczny

Nowość wydawnicza

Data dodania: 17.03.2021
Literaturoznawstwo

Cztery szlachetne prawdy: Motywy buddyjskie w literaturze polskiej do czasów pozytywizmu

Autor/Redaktor:
Wydawnictwo::
ISBN:
ISBN 978-83-8138-299-1

Prezentowana praca jest pomyślana jako jeden z aktów budowania wypowiedzi literaturoznawczej i polonistycznej. Przez termin „motyw buddyjski” rozumie się tutaj analizę podstawowej cząstki świata przedstawionego utworu literackiego, taką jak zdarzenie, przedmiot, cecha, sytuacja lub przeżycie, które wynikają ze światopoglądu buddyjskiego. Przy czym należy podkreślić, że w przywoływanych w pracy utworach większość autorów nie wiedziała o istnieniu buddyzmu lub miała o nim bardzo mgliste wyobrażenie. To zrozumiałe, jeśli przypomnieć, że wnikliwa recepcja buddyzmu w Europie to kwestia dopiero drugiej połowy XIX w.

W publikowanej tutaj pracy pojawiają się analizy bardzo różnych tekstów polskojęzycznych, tak dojrzałych artystycznie (bajki, poematy, dramaty, proza, kompilacje naukowe) jak i zgoła niewyrafinowanych (relacje z podróży, wspomnienia czy pamiętniki), tak wśród klasyków literatury polskiej (np. Piotr Skarga, Ignacy Krasicki, Juliusz Słowacki), jak u literatów znanych raczej fachowcom (np. Sebastian Piskorski, Stanisław Kostka Potocki, Agaton Giller). Stało się tak, aby dostrzec fakt jak bardzo różnymi kanałami komunikacyjnymi motywy buddyjskie trafiały do kultury polskiej i zostawały rozpoznawane w swej inności, a potem umieszczane w wyobrażeniu świata i w systemie wartości. Mimo specyfiki obrazu fragmentarycznego, szeregu chrześcijańskich i europocentrycznych wyobrażeń, a także idealistycznych lub negatywnych projekcji, buddyzm odkrywał się w literaturze staropolskiej, oświeceniu i romantyzmu w coraz to nowych aktach poznania.

Spis treści

Wstęp. Wokół czterech szlachetnych prawd w literaturze polskiej....................7
Historia o Buddzie trafia na ziemie polskie.........................................................23
Pustelnicy buddyjsko-chrześcijańscy w staropolskiej prozie i poezji.......................35
W teatrze staropolskim............................................................................................44
Polskie odkrycia nauk Buddy...............................................................................51
Najstarsze sygnały...................................................................................................51
Misje chrystianizacyjne i pierwsze spory z buddyzmem......................................... 59
Literackie projekcje Ignacego Krasickiego o Chinach........................................73
Bajki, czyli wariacje na tematy wschodnie................................................................75
Idealistyczne Chiny...................................................................................................81
Jana Potockiego system azjatycki........................................................................89
Jeden z portretów................................................................................................... ..89
Szanujący się badacz.............................................................................................. .92
Pochlebstwa i podróżomania....................................................................................103
Franciszka Karpińskiego i Stanisława Kostki Potockiego obrazy Wschodu... 113
Karpiński i religijne Indie...........................................................................................116
Chiny w kompilacyjnym ujęciu Stanisława Kostki Potockiego................................. 123
Kulturowe mury.........................................................................................................133
Przez Syberię ku duchowej inności i buddyzmowi..............................................137
Z perspektywy żołnierza............................................................................................140
Perspektywa zesłańców.............................................................................................146
Potęga natury.............................................................................................................153
Zniewoleni czy/i dzicy?...............................................................................................160
Kim są szamani?........................................................................................................170
Syberyjska świętość...................................................................................................178
Oceny kulturowe Gillera.............................................................................................184
Tymkowskiego projekt europeizacji Wschodu............................................................189
Orientalne religie w oczach romantyków................................................................199
Mit, marzenie, Orientträume........................................................................................199
Romantyczne chrześcijaństwo a Wschód....................................................................205
Misjonarze i kolonizatorzy........................................................................................... 211
Dharma Juliusza Słowackiego..................................................................................223
Makata-jantra................................................................................................................223
Orientalizm Słowackiego i literaturoznawstw o..........................................................  .228
Gród słoneczny i kraina Sukhawati...............................................................................233
Córka Słowa i matka Buddów........................................................................................241
Kto się inkarnuje i dlaczego? Orientalna lektura Króla-Ducha.................................     .248
Ja-Duch, ja-bodhisattwa................................................................................................256
Wyznanie wiary w Królu-Duchu.....................................................................................263
Dalekowschodnie treści a mitotwórstwo Słowackiego.............................................     .275
Sposoby osiągania Niczego...........................................................................................279
Norwida podróż na Wschód?......................................................................................285
Norwid jedzie do Chin....................................................................................................285
Orient w Norwidowskim systemie wartości....................................................................289
Literatura Norwida a kultura Orientu..............................................................................299
Heroizm niepodróżowania..............................................................................................309
Otwarte zamknięcie......................................................................................................313
Bibliografia....................................................................................................................319
Summary. The Four Noble Truths. Buddhist Motifs in Polish Literature until the Period of Positivism....................................................................................................  .................355
Spis ilustracji..................................................................................................................359
Indeks osobowy.............................................................................................................363

Informacje

Rok publikacji:
2021
Strony:
363
Data dodania:
17 marca 2021; 20:40 (Anna Sobiecka)
Data edycji:
18 marca 2021; 18:56 (Mariola Wilczak)

Zobacz także

18.09.2023
Inne

Z troski o Rzeczpospolitą. Wybrane kazania staropolskie i oświeceniowe. Edycja tekstów

Autor/Redaktor: Marek Skwara

Tom zawiera wybór kazań staropolskich i oświeceniowych oprac. przez Marka Skwarę.

21.04.2018
Literaturoznawstwo

Biblia w dramacie

Autor/Redaktor: Edward Jakiel

Na początku kwietnia ukazała się w Wydawnictwie Uniwersytetu Gdańskiego czwarta już księga pokonferencyjna na temat obecności Biblii w polskiej literaturze.

21.09.2022
Literaturoznawstwo

Niesławne, pospolite, znikome. Robaki i owady w twórczości polskich wieszczów na tle tradycji literackiej

Autor/Redaktor:

Monografia poświęcona została wyobrażeniom zoomorficznym w literaturze, koncentrując się na stworzeniach powszechnie określanych robakami i owadami. Przedstawienia zwierząt traktowane są tu jako motywy, symbole, znaki kulturowe (czasem pośredniczące w odczytaniu ludzkich losów), konstrukcje wyobraźni, elementy metafor, porównań i innych figur stylistycznych. Ponieważ cechą wyróżniającą takiego obrazowania jest powracanie, powtarzalność, duża częstotliwość występowania, dlatego wydaje się ono ważne i zasługujące na szczegółowe opracowanie. W literaturze granica między owadami a robakami nie jest tak wyraźna, jak w zoologii. Większość zwierząt potocznie zwanych „robakami” to larwalne postacie owadów. Zdarza się jednak, że nawet owad w stadium dojrzałym bywa nazywany „robakiem”. Wynika stąd konieczność uwzględnienia problemu nazewnictwa (w tekstach literackich ten sam bezkręgowiec może nosić różne nazwy — naukowe, zwyczajowe, ludowe, regionalne, wymyślone przez autora).

18.11.2021
Historia literatury

UNIVERSUM SŁOWACKIEGO

Autor/Redaktor:

Studia o wyobraźni Rok wydania: 2020 Liczba stron: 395 ISBN: 978-836-644-84-90

Używamy plików cookies, by ułatwić korzystanie z naszych serwisów. Jeśli nie chcesz, by pliki cookies były zapisywanena Twoim dysku, zmień ustawienia swojej przeglądarki. Sprawdź informacje o plikach cookies.