Nowość wydawnicza
Sztuka w miejscach śmierci. Europejskie pomniki ofiar hitleryzmu
Czemu służyć ma sztuka w miejscach zbrodni i śmierci, co czyni lub uczynić może artysta dla pamięci o ofiarach i pamięci żyjących, wreszcie jak przy jej udziale kształtuje się „krajobraz po zbrodniach” Europy drugiej połowy wieku XX, a także nowego stulecia? Czy sztuka przynieść może katharsis, wzbudzić uczucia trwogi i współczucia, spowodować narastanie empatii wobec losu wielkich, grupowych podmiotów wojennych tragedii?
Czy dzieła sztuki zdołają poprzez artystyczny ład i kreatywną ekspresję wyciszyć poczucie porażającego okrucieństwa, bezsensu i chaosu, doprowadzić do uspokojenia, oczyszczenia uczuć? Na te pytania odpowiedzieć może przede wszystkim indywidualny odbiorca owe dzieła w miejscach zbrodni postrzegający zgodnie ze swymi psychicznymi potrzebami i estetyczną wrażliwością. Zebrane w książce przykłady i analizy, gdy spotkają się z osobistymi doznaniami czytelników, mogą ich wspomóc w doświadczaniu dzieł sztuki upamiętniającej cywilne ofiary drugiej wojny światowej i w poszukiwaniu odpowiedzi na egzystencjalne pytania o moc sztuki i współczującej pamięci. Od chwili zakończenia drugiej wojny światowej Europa wznosi nieprzerwanie pomniki i różnorodne znaki pamięci dla swych żołnierzy i bojowników, a także cywilnych ofiar – tych wszystkich, których z jakichkolwiek powodów uznano za wrogich niemieckiej władzy, niejednokrotnie z tej racji, że byli patriotami lub elitą swego narodu.
Inspiracją dla książki była refleksja nad wielkimi, masowymi zbrodniami popełnionymi na cywilnej ludności, a poświęcona jest w głównej mierze tym, których mordowano nie za to, co uczynili lub mogliby przeciwko najeźdźcom uczynić – ale za to, czym byli – wedle narodowości, etnicznego pochodzenia, wyznawanej wiary, odmienności orientacji seksualnej czy piętna choroby psychicznej lub kalectwa.
(ze wstępu)
Książka powstała we współpracy z Marianem Turskim.
Spis treści
Przedmowa...9
ROZDZIAŁ I
Pacyfikowane wsie Europy i ich życie po śmierci:
Lidice, Chatyń, Michniów, Oradour ...15
Lidice...18
Chatyń ...34
Michniów...45
Oradour...62
ROZDZIAŁ II
Miasta niepokonane – Warszawa i Coventry...79
Wprowadzenie...81
Warszawa – miasto walczące 1939–1944...82
Pawiak...83
Ochota – Barykada Września 193...89
Wawer...95
Ursus i Pruszków...100
Umschlagplatz...113
Szpital Wolski...121
Pomniki pomordowanych na Woli...126
Miejsce pamięci przy ul. Górczewskiej...129
Pomnik Ofiar Rzezi Woli...136
Pomnik Ojców Redemptorystów...142
Inne znaki pamięci...145
Nowe miejsca pamięci...146
Pomnik Nieznanej Warszawianki....147
Murale...151
Coventry – miasto pojednania ...158
Destrukcja...158
Katedra św. Michała ...161
Ogród Pokoju...175
Feniks...178
Millenium Plac...180
ROZDZiAŁ III
Romowie Europy – niepamięć i upamiętnianie...191
Miejsca zagłady Romów i Sinti w Austrii, Czechach i Słowacji...196
Lackenbach......196
Salzburg‑Maxglan...199
Weyer‑St. Pantaleon...205
Lety...208
Dunajska Streda...213
Cygański Oświęcim...217
Cyganie w getcie łódzkim....223
Romowie polscy...227
Szczurowa...227
Ułęże...228
Borzęci...230
Bełżec... 234
Treblinka...238
Niemieckie pomniki dla zgładzonych Sinti i Romów...245
Bergen‑Belsen...245
Wiesbaden...246
Norymberga...249
Magdeburg...250
Darmstadt...252
Buchenwald...255
Hanower...259
Berlin...260
ROZDZIAŁ IV
„Dokąd nas zabieracie?” – dzieła sztuki publicznej upamiętniające chorych psychicznie
zgładzonych w czasie II wojny światowej...271
Pomnik Szarych Autobusów, Niemcy...273
Brandenburg...280
t4 , Berlin...282
Pomniki w Polsce. Gostynin, Choroszcza, Kobierzyn...284
Het Apeldoornsche Bosch, Holandia...292
Inne projekty...295
ROZDZIAŁ IV
Homomonumenty – pomniki dla prześladowanych za orientację seksualną...299
Amsterdam...305
Haga...310
Frankfurt...311
Berlin...315
Wiedeń...317
Turyn...319
Barcelona...319
Brighton...320
ANEKS 1
Marian Turski: Czeska trauma...323
ANEKS 2
Halina Taborska: Rozstrzelane kamienie...335
ANEKS 3
Aleksandra Litorowicz: Warszawskie murale powstańcze
– o praktykach upamiętniania powstania warszawskiego...345
Bibliografia...357
Indeks...363
Informacje
Zobacz także
Historia języka polskiego jako doświadczenia wspólnotowego, tom 1
Autor/Redaktor: Stanisław Borawski, Marek Kazimierz Cybulski
Historia języka polskiego jako doświadczenia wspólnotowego to dwutomowe dzieło, które powstało w ramach mecenatu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, tj. Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki, jako projekt nr 0063/FNiTP/H11/80/2012 pod nazwą: Historia języka i wspólnot komunikatywnych polskich w 50. wykładach.
Literatura polska wobec ludobójstwa
Autor/Redaktor: Arkadiusz Paweł Morawiec
Arkadiusz Morawiec – autor publikacji Literatura polska wobec ludobójstwa – poszerza kategorię zagłady, odnosząc ją do zbiorowych zbrodni przeciw różnym grupom, nie tylko społeczności żydowskiej.
Przełomowe dwudziestolecie. Lata 1918–1939 w dziejach języka polskiego
Autor/Redaktor: Ewa Woźniak
Książka stanowi głos w dyskusji nad periodyzacją dziejów polszczyzny, zwłaszcza nad umiejscowieniem w niej lat 1918-1939.
Od Galicji po Amerykę. Literackim tropem XIX-wiecznych podróży
Autor/Redaktor: Tadeusz Budrewicz, Magdalena Katarzyna Sadlik
Niniejsza monografia ukazała sie w 2018 r. Jest to interesująca opowieść o XIX-wiecznych peregrynacjach. Autorzy odkrywają przed Czytelnikiem barwny, wieloaspektowy obraz polskiej kultury końca XIX stulecia.