Cielesność w romantyzmie polskim i europejskim

Romantyzm, pojmowany jako paradygmatyczna zmiana w postrzeganiu świata, dał początek także nowej wizji człowieka. Antropologia romantyczna i styl myślenia osadzony na antynomiach przyczyniły się do rozpoznania kondycji człowieka jako rozdartej i opartejna sprzecznościach. W związku z taką rewolucją wyobraźni kartezjański dualizm ciała i duszy bywał ujmowany w romantyzmie jako „jedność przeciwieństw”, a wraz z postępem myśli spirytualistycznej rozpatrywany w kategoriach prymatu duchowości nad cielesnością. Interpretacje podtrzymujące psychofizyczny dualizm w badaniach nad romantyzmem ukazują romantyczną literaturę jako skupioną na sferze idealnej, odsuwając na dalszy plan problematykę cielesną i materialną.

Tymczasem w świetle rozwoju badań nad cielesnością oraz metodologii badań nad ucieleśnieniem w naukach ścisłych (ciało biologiczne), społecznych oraz humanistycznych (ciało kulturowe) kategoria cielesności w ostatniej dekadzie coraz częściej pojawia się w światowym dyskursie badań humanistycznych, także w kontekście epoki romantycznej. Taka optyka w odniesieniu do twórczości romantyków otwiera nowe perspektywy interpretacyjne, takie jak: wpływy i paralele pomiędzy romantyczną literaturą i sztuką a rozwojem nauki i medycyny, perspektywa ekokrytyczna, dyskurs postkolonialny czy krytyka feministyczna.

Badawcze zainteresowanie somatycznością traktujemy jako szansę na zniuansowanie tudzież przełamanie uproszczonego obrazu epoki romantycznej jako epoki ducha.  

Mimo nieznacznego ożywienia badań nad romantyczną somą zagadnienie to wciąż wymaga uzupełnienia, zwłaszcza w kontekście romantyzmu polskiego. Rok 2022, który został ustanowiony Rokiem Polskiego Romantyzmu, daje szczególną okazję, aby poszerzyć dotychczasowe rozpoznania.

Podczas konferencji pragniemy poddać refleksji szerokie rozumienie somatyczności – zarówno na podstawie „literatury pięknej”, jak i literatury dokumentu osobistego (pamiętników, dzienników, korespondencji) oraz innych tekstów kultury (malarstwo, grafika, adaptacje teatralne i filmowe itp.). Interesują nas różne podejścia do cielesności w epoce, między innymi sposoby postrzegania ciała, wiedza o nim czy rozstrzyganie kwestii napięcia między somą a – uprzywilejowanym w romantyzmie – duchem.

Zachęcamy do objęcia refleksją nie tylko romantyzm polski, lecz także romantyzmy europejskie i światowe, w tym w perspektywie porównawczej.

Zapraszamy do zgłaszania propozycji referatów dotyczących między innymi następujących zagadnień:

– romantyczne rozumienie/postrzeganie ciała,
– redefinicje dualizmu ciała i duszy,
– artykulacje doświadczenia cielesnego,
– ciało jako powłoka duszy, ciało jako świątynia,
– ciało grzeszne – ciało święte,
– ciało w stanie kryzysu (ciało dysfunkcyjne, zdeformowane, chore, cierpiące),
– ciało pamiętające przeszłość, znaki na ciele, ucieleśnienie pamięci,
– metamorfozy ciała,
– przemijalny wymiar ciała, ciało martwe,
– cudze ciało, ciało Innego/Obcego,
– sposoby obrazowania ciała kobiecego i ciała męskiego,
– ciało z perspektywy męskiej – ciało z perspektywy kobiecej,
– queer – cielesne sposoby wyrażania „inności”,
– ciało maskowane, ciało dekorowane,
– uroda i moda romantyczna, sposoby dbania o ciało,
– przejawy cielesności – zmysły, seksualność, erotyzm,
– ucieczka od ciała, wyzbywanie się własnego ciała, przekraczanie ciała i jego granice
– ciało eteryczne, „niedocielesność”,
– ciało jako zwierciadło prawdy, prawda na powierzchni ciała, (naruszenie) kalos kagathos, 
– ciało jako mechanizm, maszyna,
– ciało a problemy ekonomiczne i społeczne,
– cielesność a romantyczna fantastyka, powieść gotycka, (body) horror, 
– mediacyjność ciała, ciało jako medium,
– wiedza o ciele – rewizja z perspektywy medycznej.

Konferencja ma charakter otwarty i kierowana jest do wszystkich osób zajmujących się badaniami naukowymi w zakresie tematycznym odpowiadającym planowanej sesji. Nie przewidujemy opłaty konferencyjnej.

Sesję otworzy wykład dr hab. Pauliny Abriszewskiej, prof. UMK (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu).

W zależności od sytuacji epidemicznej obrady odbędą się w formie hybrydowej – stacjonarnie w sali konferencyjnej Wydziału „Artes Liberales” (Warszawa, ul. Dobra 72, poziom -1) oraz zdalnie – lub w pełni online.

Zgłoszenia prosimy przesyłać do 31 sierpnia 2022 roku.

(Informacja Organizatorów)

Komitet organizacyjny: mgr Katarzyna Czech, mgr Kamila Supeł, mgr Olga Wiktoria Wybodowska (doktorantki Szkoły Doktorskiej Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Warszawskiego)

Opieka naukowa: prof. dr hab. Maria Kalinowska (WAL UW)