Wydarzenie
Czytane, pisane, oglądane. Tatry w literaturze
Czy można opisać Tatry – a nawet napisać je na nowo?
Inspiracji do nowego odczytania Tatr i literatury tatrzańskiej będą szukać uczestnicy konferencji naukowej Czytane, pisane, oglądane. Tatry w literaturze, która odbędzie się w dniach 22-25 listopada br. w Muzeum Kornela Makuszyńskiego, literackiej filii Muzeum Tatrzańskiego im. dr. Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem.
Zygmunt Vogel, autor pierwszej panoramy Tatr od strony polskiej (północnej) najprawdopodobniej nigdy w tych górach nie gościł – znał je m.in. z opisów Stanisława Staszica. Od kiedy istnieje słowo, pośredniczy ono w doświadczaniu krajobrazu. Literatura zawsze była – i jest – możliwością wyobrażonego świata, często kotwiczyła swoje potencjały inspiracji właśnie w Tatrach.
Marzenie wędrowania po górach jest naszym wspólnym doświadczeniem, które można odnaleźć w literaturze dawnej i współczesnej, a krańcowość doznań związanych z surowością natury i jej pięknem uzyskiwała zróżnicowane formy reprezentacji.
Przyjrzymy się tym zagadnieniom wspólnie, wspinając się po ścieżkach czujnej interpretacji twórczej, dyskutując i szukając inspiracji do nowego odczytania Tatr i literatury tatrzańskiej.
PROGRAM KONFERENCJI:
22 listopada 2023 (środa)
10.30 – 11.00 Otwarcie konferencji
• Powitanie – Michał Murzyn, Dyrektor Muzeum Tatrzańskiego im. Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem
• „Szlakami literatury w Tatrach. Idea konferencji” – dr hab. Bianka Rolando, prof. UAM oraz dr Kinga Nędza-Sikoniowska, koordynatorka Muzeum Kornela Makuszyńskiego, filia MT
Panel „Tatry pisarzy”
Prowadzenie: Bianka Rolando
• 11.00 – 11.20 dr hab. Marceli Olma, prof. UKEN (Kraków), „Językowo-kulturowy obraz Tatr w sonetach Wincentego Byrskiego (1870-1939)”
• 11.20 – 11.40 dr Małgorzata Peroń (Lublin), „Requiem dla gór, przyjaciół i siebie («Album tatrzańskie» Jarosława Iwaszkiewicza)”
• 11.40 – 12.00 dr Łukasz Lewkowicz (Lublin), „Rzecznik ochrony Tatr: Jan Gwalbert Pawlikowski i jego publicystyka na rzecz utworzenia Tatrzańskiego Parku Narodowego”
• 12.00 – 12.20 mgr Karol Jaworski (Warszawa) „Tatrzańskie numinosum Jana Kasprowicza”
12.20 – 13.05 Dyskusja
13.05 – 13.35 Przerwa kawowa
Panel „Wspinaczki Tadeusza Micińskiego"
Prowadzenie: Kinga Nędza-Sikoniowska
• 13.35 – 13.55 dr Fryderyk Nguyen (Wrocław), „Tatrzański krajobraz w «Nietocie» Tadeusza Micińskiego jako miejsce rozwoju idei transhumanistycznych”
• 13.55 – 14.15 dr Wojciech Trela (Rabka-Zdrój), „Dekonfiguracja czasoprzestrzeni tatrzańskiej w «Nietocie» Tadeusza Micińskiego”
• 14.15 – 14.35 dr hab. Bianka Rolando, prof. UAM (Poznań), „Chram natury w ruchu. Przyroda tatrzańska i jej sakralizacje w wybranych wierszach Tadeusza Micińskiego”
14.35 – 15.20 Dyskusja
18.00 Wydarzenie towarzyszące: „Wieczór pamięci prof. Jacka Kolbuszewskiego”
Profesor Kolbuszewski był autorem wielu tatrzańskich publikacji. Zainicjował i redagował serię wydawniczą „Góry – Literatura – Kultura”. W latach 1991–2012 był członkiem Rady Muzeum Tatrzańskiego (przez dwie kadencje pełnił funkcję jej przewodniczącego).
O Profesorze opowie Ewa Grzęda z Uniwersytetu Wrocławskiego, redaktorka rocznika „Góry – Literatura – Kultura”. Spotkanie poprowadzi Maria Kościelniak-Woźniak.
Wstęp wolny w ramach promocji Muzeum Tatrzańskiego.
23 listopada 2023 (czwartek)
Panel „«Pępek świata». Zakopane miejscem spotkań i twórczości”
Prowadzenie: Bianka Rolando
• 9.30 – 9.50 prof. dr hab. Maria Jolanta Olszewska (Warszawa), „Zakopane i Tatry w «krzywym zwierciadle», czyli «Baczmaha» Mieczysława Gwalberta Pawlikowskiego i «Zakopanoptikon» Andrzeja Struga”
• 9.50 – 10.10 dr Małgorzata Vražić (Zagrzeb), „Zakopiańczyk z wyboru, lovranin z konieczności”
• 10.10 – 10.30 dr Bohdan Tychołoz [Tykholoz], prof. LUN (Lwów), „Demiurdzy karpackich Aten: Stanisław Witkiewicz i Iwan Franko na skrzyżowaniach mitów i losów”
10.30 – 11.15 Dyskusja
11.15 – 11.45 Przerwa kawowa
Panel „Zachwyt, trwoga, kontemplacja. Góry jako doświadczenie wewnętrzne”
Prowadzenie: Kinga Nędza-Sikoniowska
• 11.45 – 12.05 dr Eliza Kącka (Warszawa), „«Mroczne Tatry». Cztery świadectwa obcości”
• 12.05 – 12.25 mgr Lidia Kamińska (Kraków), „Zachwyt zmysłów, czyli afektywność impresjonizmu. O liryce tatrzańskiej Kazimierza Przerwy-Tetmajera”
• 12.25 – 12.45 dr hab. Małgorzata Domagalska, prof. UŁ (Łódź), „«Gdy wieje wiatr…» Tatry w polskim kryminale współczesnym”
12.45 – 13.30 Dyskusja
13.30 – 14.00 Przerwa kawowa
Panel „Tatry kobiet”
Prowadzenie: Bianka Rolando
• 14.00 – 14.20 dr Anna Pigoń (Wrocław), „Czy Giewont jest kobietą? O tatrzańskiej Feminie”
• 14.20 – 14.40 mgr Andrzej Chowaniec (Kraków), „Rola Tatr w kontekście postaci kobiecych w twórczości Kazimierza Przerwy-Tetmajera”
14.40 – 15.25 Dyskusja
18.00 Wydarzenie towarzyszące
„«Na Giewont się patrzy» – słuchowisko radiowe na podstawie książki Barbary Caillot i Aleksandry Karkowskiej”
Spotkanie z autorkami książki oraz autorem muzyki do słuchowiska Krzysztofem Trebunią-Tutką.
Autorki książki przedstawią genezę i ewolucję projektu ”Na Giewont się patrzy”, od pomysłu, poprzez zbieranie wywiadów i fotografii z szuflad najstarszych górali ze Skalnego Podhala, na stworzeniu książki i realizacji słuchowiska radiowego kończąc.
Po tym wprowadzeniu wspólne wysłuchamy słuchowiska - będzie to niecodzienny teatr wyobraźni, łączący tekst i formę.
Wstęp wolny w ramach promocji Muzeum Tatrzańskiego.
24 listopada 2023 (piątek)
Panel „«Pępek świata». Miejsca symbole”
Prowadzenie: Kinga Nędza-Sikoniowska
• 9.30 – 9.50 mgr Maciej Krupa (Zakopane), „Motyw Giewontu w literaturze współczesnej”
• 9.50 – 10.10 mgr Wojciech Szatkowski (Zakopane), „«W stronę Pysznej» – schronisko na kartach książki zachowane”
10.10 – 10.55 Dyskusja
10.55 – 11.25 Przerwa kawowa
Panel „Więcej niż podróż”
Prowadzenie: Bianka Rolando
• 11.25 – 11.45 dr hab. Ewa Grzęda, prof. UWr (Wrocław), „Ramię w ramię z Chałubińskim. Opisy dróg na Łomnicę i do Morskiego Oka w relacjach Bronisława Rajchmana – uczestnika wycieczek odbytych «pod wodzą Tytusa Chałubińskiego»”
• 11.45 – 12.05 mgr Ewa Kolbuszewska (Wrocław), „Symbolika motywów akwatycznych w literackich opisach Tatr epoki romantyzmu”
• 12.05 – 12.25
dr hab. Karol Samsel (Warszawa), „«Dziennik podróży do Tatrów» Seweryna Goszczyńskiego w kontekście alpejskich dzienników podróżniczych XVIII i XIX wieku”
12.25 – 13.10 Dyskusja
13.10 – 13.40 Przerwa kawowa
Panel „Tatry na przecięciu sztuk”
Prowadzenie: Kinga Nędza-Sikoniowska
• 13.40 – 14.00 dr Magdalena Lachman (Łódź), „Współczesne opowieści o Tatrach w splocie słowa i obrazu”
• 14.00 – 14.20 mgr Magdalena Ewa Nosowska (Radom), „«(...) nie można lekceważyć aforyzmów. Jest to klapa bezpieczeństwa dla wysokiego ciśnienia myśli». Utwór sceniczny «Król Nikodem» Rafała Malczewskiego i Ferdynanda Goetela jako awangardowa inspiracja krajobrazem zakopiańskim”
• 14.20 – 14.40 Katarzyna Dębińska (Poznań), „Natura-słowo-obraz. Tatry w twórczości Rafała Malczewskiego”
14.40 – 15.25 Dyskusja
25 listopada 2023 (sobota)
12.00 Wydarzenie towarzyszące*
„Tatry w literaturze – literatura w Tatrach. Spotkanie poetyckie w Schronisku Górskim PTTK na Hali Ornak”
Udział wezmą:
Teresa Bachleda-Kominek (Zakopane),
Miłosz Biedrzycki (Kraków),
Bianka Rolando (Poznań)
Adam Wiedemann (Warszawa).
* W razie załamania pogody organizator zastrzega sobie prawo zmiany miejsca spotkania
Organizator konferencji:
Muzeum Tatrzańskie im. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem, www.muzeumtatrzanskie.pl
Koordynatorki konferencji:
dr hab. Bianka Rolando – prof. Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, poetka, artystka sztuk wizualnych. Autorka książek poetyckich i teoretycznych z zakresu sztuki, w 2024 roku ukaże się jej książka „Nasze Zakopane” (wyd. BOSZ). Zajmuje się badaniem relacji sztuki i literatury.
dr Kinga Nędza-Sikoniowska – koordynatorka Muzeum Kornela Makuszyńskiego, filii Muzeum Tatrzańskiego. Bada kulturę miast XX wieku i jej związki z nowoczesnością. Autorka książki „Nowoczesne. O syberyjskich miastach okresu radzieckiego” (wyd. WUJ, 2021).
(Informaje pochodzą od Organizatora konferencji).
