Wydarzenie
Najwyższa Pani swoich praw… Idee wolności, niepodległości i suwerenności Rzeczypospolitej 1569-1795
Pojęcie niepodległości tak często przywoływane w związku ze stuleciem jej odzyskania w jego współczesnym znaczeniu ma w tradycji polskiej stosunkowo krótką, historię. Termin ten zaczął funkcjonować w powszechnym użyciu dopiero w momencie, kiedy Polska niepodległość właśnie traciła. Jak ustalił przed laty Władysław Konopczyński, pojawił się dopiero w tekstach konfederacji barskiej. Czy oznacza to jednak, że idea niepodległości była wcześniej nieobecna?
Celem naszego spotkania ma być właśnie próba odpowiedzi na to pytanie, zastanowienia się, jak w myśli i dyskursie politycznym Rzeczypospolitej Obojga Narodów, a także w rozważaniach filozoficznych, prawnych, w szeroko rozumianej literaturze pięknej, a nawet w dziełach artystycznych od wieku XVI po XVIII przedstawiano kwestie związane z niezawisłością państwa, jego podmiotowością w grze mocarstw europejskich, suwerennością w stosunkach międzynarodowych.
(z informacji organizatorów)
5 listopada (poniedziałek)
Zamek Królewski w Warszawie, Sala Koncertowa
9.15–9.30 Powitania, otwarcie obrad
9.30–10.50 REFERATY CZĘŚĆ I
- Dorota Pietrzyk-Reeves, Uwarunkowania wolności wspólnoty politycznej w wybranych ujęciach szesnastowiecznego dyskursu politycznego w Rzeczypospolitej
- Magdalena Górska, O symbolice niepodległości w ikonografii politycznej Rzeczypospolitej
- Urszula Augustyniak, Niezależność od Rzymu jako symbol suwerenności Rzeczypospolitej w publicystyce drugiej połowy XVI i pierwszej połowy XVII w.
- Andrzej Zakrzewski, Niepodległość w Rzeczypospolitej, czyli Litwa wobec Korony XVI-XVIII w.
10.50–11.10 Dyskusja
11.10–11.30 Przerwa
11.30–12.50 REFERATY CZĘŚĆ II
- Anna Czarniecka, Manipulacja pojęciem wolności w pismach politycznych dworu i opozycji za rządów Jana III Sobieskiego
- Michał Zwierzykowski, „Wolność nasza niewolna i swawolna pod jarzmo wkrótce pójdzie”. Groźba upadku Rzeczypospolitej jako narzędzie w dyskursie politycznym podczas kampanii sejmowych w latach 1661-1763
- Marek Goldfinger-Kunicki, Kształtowanie się pojęcia „niepodległość” w polskiej myśli i praktyce politycznej - na wybranych przykładach (1652-1764)
- Krzysztof Andrzej Link-Lenczowski, Rzeczpospolita, August II i problem wolności
12.50–13.20 Dyskusja
13.20–15.30 Przerwa obiadowa
15.30–16.30 REFERATY CZĘŚĆ III
- Urszula Kosińska, Idea suwerenności i niepodległości Rzeczypospolitej w wystąpieniach sejmowych czasów Augusta II
- Maciej Parkitny, Wolność i independencja w literaturze polskiego oświecenia
- Magdalena Ślusarska, Wolność Rzeczypospolitej w dyskursie kaznodziejskim epoki oświecenia
16.30–16. 50 Dyskusja
16.50–17.10 Przerwa
17.10–18.10 REFERATY CZĘŚĆ IV
- Adam Danilczyk, U źródeł narodzin nowożytnego pojmowania niepodległości i suwerenności przez społeczeństwo staropolskie – antagonizmy polsko – rosyjskie w czasach stanisławowskich (1768 - 1792)
- Dariusz Rolnik, Idea państwa wolnego, suwerennego i niepodległego – fenomen przemian czasów Sejmu Czteroletniego?
- Anna Grześkowiak-Krwawicz, Wolność – suwerenność – niepodległość w dyskursie politycznym Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Próba uporządkowania pojęć
18.10–18. 30 Dyskusja
6 listopada (wtorek)
Instytut Badań Literackich PAN, Pałac Staszica, Nowy Świat 72, sala 144
9.30–10.30 REFERATY CZĘŚĆ I
- Igor Kąkolewski, „Rady Kallimacha”, czyli głosy o niebezpieczeństwie utraty wolności w staropolskiej kulturze politycznej
- Estera Lasocińska, O suwerenności państwa rzecz „w słowa niewielka”. „Polityka pańskie" Justusa Lipsjusza
- Paweł Rzewuski, Przeciw „hiszpańskim krzyżakom”. Walka szlachty z narzucanymi wizjami świata w czasie rokoszu Zebrzydowskiego
10.30–10.50 Dyskusja
10.50–11.10 Przerwa
11.10–12.10 REFERATY CZĘŚĆ II
- Andrzej Rachuba, Wolność szlachecka a niezależność państwa w opinii szlachty nowogródzkiej za rządów Wazów
- Aleksandra Jakóbczyk-Gola, Niebo i zwyczaj polski w architekturze XVII-wiecznego szlacheckiego dworu
- Jerzy Dygdała, Suwerenność Rzeczypospolitej czy suwerenność „państw” magnackich? Z doświadczeń bezkrólewia 1733 roku i nie tylko
12.10–12.30 Dyskusja
12.30–12.50 Przerwa
12.50–13. 50 REFERATY CZĘŚĆ III
- Rafał Niedziela, Król wybrany czy król narzucony? Spór o suwerenność Rzeczypospolitej w publicystyce okresu bezkrólewia i walki o tron polski po śmierci Augusta II
- Rozalia Kosińska, Wolność w publicystyce doby konfederacji radomskiej
- Zofia Zielińska, Pozycja Polski wobec Rosji w oczach Stanisława Augusta w świetle korespondencji króla z Augustynem Debolim (lata osiemdziesiąte)
13.50–14. 20 Dyskusja
14.20–16.30 Przerwa obiadowa
16.30 Walne zebranie Polskiego Towarzystwa Badań nad Wiekiem Osiemnastym
7 listopada (środa)
Instytut Badań Literackich PAN, Pałac Staszica, Nowy Świat 72, sala 144
9.30–10. 30 REFERATY CZĘŚĆ I
- Krzysztof Koehler, „[…] tym głośniej śpiewał, a nie podlegał nikomu.” Kilka uwag o niepodległości poetów staropolskich. Jan Kochanowski, Mikołaj Kochanowski, Wespazjan Kochowski
- Alina Nowicka-Jeżowa, Jan Kochanowski jako projektodawca humanistyczno-renesansowego dyskursu wolności
- Maciej Pieczyński, Wolność Rzeczypospolitej i jej zagrożenia w „Refleksyjach duchownych” Karola Mikołaja Juniewicza
10.30–10.50 Dyskusja
10.50–11.10 Przerwa
11.10–12.10 REFERATY CZĘŚĆ II
- Mirosława Hanusiewicz-Lavallee, Polski kryzys tożsamości. Obraz „potopu” szwedzkiego w twórczości Wespazjana Kochowskiego
- Agnieszka Czechowicz, „Siebie zwyciężyć, tryumfować z siebie”. Filozofia moralna jako źródło poetyckiej refleksji o zwycięstwach militarnych w Sobiescianach Wacława Potockiego
- Marcin Cieński, Od czego zależy niezawisłość Rzeczypospolitej: Stanisława Konarskiego „O uszczęśliwieniu własnej ojczyzny”
12.10–12.30 Dyskusja
12.30–12.50 Przerwa
12.50–13.50 REFERATY CZĘŚĆ III
- Magdalena Bober-Jankowska, Wolność, która zakuła naród w kajdany, czyli polska droga ku klęsce w prozie Adama Naruszewicza
- Katarzyna Grzymała, Teoria umowy społecznej wobec utraty suwerenności państwa w traktatach reformatorskich Stanisława Staszica
- Joanna Krauze-Karpińska, Tajemnica podziału Polski odkryta? Broszura polityczna okresu Sejmu Czteroletniego narzędziem obywatelskiej edukacji
13.50 Dyskusja, podsumowanie obrad