Numer czasopisma
Pisane światłem. Fotografia – tekst i kontekst
Tematem numeru jest fotografia w dialogu z tekstem – ewolucja stosunku do fotografii i sposobów jej wykorzystania (począwszy od dziewiętnastowiecznego rozumienia jako medium dokumentacyjnego, traktującego „obraz jako dowód prawdy”, po dzisiejsze walory estetyczne, artystyczne i kreacyjne tej dziedziny sztuki, również przez ukazanie roli ikonograficznych tekstów kultury i ich wpływu na życie autorów, podmiotów/obiektów i odbiorców oraz rozmaite możliwości ich interpretacji), skomplikowane dzieje oraz przemiany relacji między fotografią (lub malarstwem, rysunkiem itd.) a pojęciami „prawdy faktów”, „fotograficznego realizmu”, „odzwierciedlenia rzeczywistości”.
Poruszony został też problem wykorzystania fotografii jako przekazu o jawnym lub ukrytym celu reklamowym bądź propagandowym. Przedstawiono także funkcję obrazów (różnych krajów, kontynentów czy planet) w geograficznym i kulturowym „oswajaniu inności” oraz fotografię jako symboliczny zapis wędrówki, znak turystyki, podboju i podporządkowania (albumy, bedekery, pocztówki, reportaże, relacje fotograficzne – również w postaci stron i witryn www).
Na czytelników czeka dwanaście artykułów (wiele z nich wzbogaconych zdjęciami) w działach: „Rozprawy i materiały”, „Pasje i potyczki edytorskie i tekstologiczne”, „Varia”, „Recenzje”.
Uzupełnieniem tomu są opatrzone komentarzami prace studentów warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych – efekt różnorodnych wizualnych interpretacji tematu fotografii jako obrazu ”pisanego światłem”.
Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki w ramach programu „Rozwój czasopism naukowych” na lata 2022–2024.
Spis treści
Wstęp: Fotografia: świet(l)ny portret nowoczesności (Marek Pąkciński, Agnieszka Bąbel)
I. ROZPRAWY I MATERIAŁY
Marek PĄKCIŃSKI, Rekonesans, oswojenie, inkorporacja – astronomiczna narracja popularnonaukowa przełomu XIX i XX wieku a ludzka świadomość poznająca Kosmos i odzwierciedlenie jej pozycji w fotografii
Anna ZIĘBA, Daniel DZIENISIEWICZ, Urlop w PRL-u: multimodalna analiza dyskursu polskich widokówek z okresu 1945–1989
Ewa SZKUDLAREK, Portrety fotograficzne w filmie polskim: pamiątka, ślad, rekwizyt
Beata GARLEJ, Laury Makabresku „skradanie się” do wnętrza
Marcin PLISZKA, „Zagapianie się” – na styku literatury i fotografii. „Dzień na ziemi” Michała Pawła Markowskiego
II. PASJE I POTYCZKI EDYTORSKIE I TEKSTOLOGICZNE
Joanna HAŁACZKIEWICZ, Melchior Wańkowicz i fotografia – uwagi edytorskie
Wiktor GARDOCKI, Cenzurowanie tekstów literackich dotyczących drugiej wojny światowej, okupacji i Zagłady. Kontrola słowa w latach 1966–1970
III. VARIA
Klara DESZCZYŃSKA, „Lenin” Ferdynanda Antoniego Ossendowskiego na tle wybranych literackich portretów wodza
Liudmyla HARMASH, Reflections of War Experience in Ukrainian Songs
Pisane światłem. Fotografia – tekst i kontekst. Prace studentów Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie
Komentarze autorów do fotografii
Izabela MACIUSOWICZ, Krótka historia „rysowania światłem”. Ewolucja roli fotografii i jej pozycja wobec nowych technologii (zamiast posłowia)
IV. RECENZJE
Katarzyna NADANA-SOKOŁOWSKA, Flâneurka schodzi do piekła – „Kroniki wojenne 1939-1944” Aurelii Wyleżyńskiej (Aurelia Wyleżyńska, Kroniki wojenne, t. 1: 1939–1942, t. 2: 1943–1944, oprac. Grażyna Pawlak, Marcin Urynowicz, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2022)
Noty o autorach artykułów
