485 dni na Majdanku

Jerzy Kwiatkowski (1894–1980), syn polskiego chirurga, organizatora życia Polonii Bukowinie, studiował w Czerniowcach i w Wiedniu. Żołnierz armii austro-węgierskiej, następnie wojska polskiego, po odzyskaniu niepodległości sprowadził się z rodziną do Warszawy. Wicedyrektor oddziału warszawskiego Polskiego Banku Przemysłowego, dyrektor administracyjnym kilku pism, a także współwłaściciel fabryki, za współpracę z Armią Krajową w 1943 r. osadzony został w Konzentrationslager Lublin. Ogrodnik III pola więźniarskiego, pracownik obozowej kancelarii, a następnie więzień wykonujący ciężką pracę fizyczną – opuścił Majdanek 22 lipca 1944 r. Po miesięcznym pobycie w Auschwitz został przeniesiony do Sachsenhausen. Wyzwolili go żołnierze amerykańscy w trakcie marszu ewakuacyjnego 3 maja 1945 r. na terenie Meklemburgii.

Kwiatkowski, przebywając w brytyjskiej strefie okupacyjnej Niemiec, rozpoczął spisywanie wspomnień. W grudniu 1945 r. maszynopis był gotowy, brakowało jednak zainteresowania ze strony redakcji pism i wydawców z Europy Zachodniej. Pierwsze wydanie pamiętnika trafiło do księgarń dopiero pod koniec 1966 r. z inicjatywy Państwowego Muzeum na Majdanku. Odbiegało ono jednak znacznie od oryginału ze względu na cenzurę oraz rozległe ingerencje stylistyczne Wydawnictwa Lubelskiego. W 1988 r. pojawiła się druga edycja – przedruk.

Konfrontacja z archiwaliami przechowywanymi w Hoover Institution, Stanford, USA (autor wyemigrował do Stanów Zjednoczonych) pozwoliła opracować tekst wolny od cenzury, redakcyjnych zmian, cięć i dopisków, także bez większych upiększeń językowych. Jako podstawę wydania wybrano najwcześniejszy, kompletny, opatrzony autorskimi śródtytułami przekaz. Pamiętnik poprzedzono wstępem, który przedstawia rozszerzoną biografię Kwiatkowskiego, a także redakcyjne i wydawnicze losy 485 dni na Majdanku. Książkę zilustrowano zdjęciami autora i jego bliskich, sporządzonymi przez niego planami obozu na Majdanku i III pola więźniarskiego, dokumentami obozowymi, a także reprodukcjami archiwaliów.

Najważniejsza relacja z Majdanka znacznie wyróżniała się i wyróżnia się na literatury wspomnieniowej o byłym nazistowskim obozie koncentracyjnym. Kwiatkowski, doktor praw biegle władający językiem niemieckim, człowiek wykształcony, szybko znalazł się w gronie obozowej elity. Recenzenci polscy i światowi nie tylko dostrzegali niebywałą wartość dokumentacyjną jego książki, doceniali też pamięć, takt i niezwykły obiektywizm autora.

Książka jest dostępna w wydaniu papierowym i jako ebook:

http://ksiegarnia.majdanek.eu/pl/relacje/189-485-dni-na-majdanku.html

http://ksiegarnia.majdanek.eu/pl/ebooki/190-485-dni-na-majdanku.html

Dorota Niedziałkowska