Событие
Wolność słowa i jej granice w dyskursie publicznym
Katedra Literatury Polskiej XX i XXI wieku Uniwersytetu Łódzkiego
zaprasza do udziału w interdyscyplinarnych międzynarodowych konferencjach naukowych z cyklu
Wolność słowa i jej granice w dyskursie publicznym
Część pierwsza (1-3 grudnia 2015), zaplanowana w dwóch blokach tematycznych, ogniskuje się wokół zagadnień:
I. Wolność w kulturze ponowoczesnej (sztuka – filozofia – religia – historia idei)
Reaktywując stare, ale jedno z podstawowych i zawsze aktualne zagadnienie humanistyki, zachęcamy do podjęcia pytań: jak współcześnie manifestuje się wolność (i jak określane są jej granice) w sztuce, filozofii, religii, historii idei. Jakie miejsce zajmuje liberté – pojęcie ze sztandarów nowoczesności – wśród pojęć definiujących epokę ponowoczesną? Proponujemy przyjrzenie się świadectwom poszukiwania odpowiedzi na te pytania, próbom diagnozy zastanej rzeczywistości. Czy w związku z rosnącym znaczeniem praw rynku, politycznej, ekonomicznej i kulturowej globalizacji, uwikłaniem jednostki w sieć koncernów i korporacji, można jeszcze mówić o wolności i czy lekarstwem na to może być próba stworzenia wolności wewnętrznej, indywidualnej duchowej przestrzeni, która pomoże zdystansować się od lęków współczesności?
Czy podejrzliwość i chęć uwolnienia się od wielkich narracji, postrzeganych jako opresywne, zwłaszcza biblijnych i greckich „arcynarracji” wolnościowych (Heller), nie grozi rozmyciem fundamentów europejskiej cywilizacji? A może takie „rozmycie” jest potrzebne? Zatem jak, uwalniając się „od”, uwolnić się „do”. Na ile sekularyzacja, uznawana przez Nietzschego za symptom nowoczesności, funkcjonuje w rzeczywistości ponowoczesnej i czy pozostaje tu strażniczką wolności? Jak duchowość ponowoczesna sytuuje się wobec wielkich narracji religijnych ubiegłych wieków? Czy skrajny liberalizm i tolerancja – paradoksalnie – nie odebrały nam wolności i nie uczyniły nas niewolnikami głoszonych idei?
Czy w dobie wymieszania sacrum z profanum, wysokiego z niskim, kiedy estetyka wzniosłości może być przyjęta jedynie w zwierciadle ironii czy groteski, jest jeszcze miejsce dla wolności w kartezjańskim rozumieniu tego terminu?
Na ile odzyskana przez kraje bloku wschodniego wolność polityczna po 1989 roku, rozumiana jako wolność od totalitarnego systemu, może pomagać w wyzwalaniu człowieka z ukształtowanej przez lata uzależnienia mentalności niewolnika? Czy diagnoza Fromma, wskazująca na atrakcyjność „ucieczki od wolności”, jest ciągle aktualna?
II. Literackie narracje wolnościowe – od modernizmu do współczesności
Proponujemy spojrzenie na literaturę – od schyłku XIX wieku po dzień dzisiejszy – jako na przestrzeń, w której ujawniają się różne sposoby rozumienia wolności. Rozważania ogniskujemy wokół następujących pytań:
Jak manifestuje się wolność w literaturze przełomu XIX i XX wieku; czy fin de siècle, nastroje dekadenckie schyłku wieku sprzyjały refleksji na temat wolności. Jak wolność obecna w dziełach Schopenhauera (m.in. O wolności woli ludzkiej), Nietzscheański kult mocy i indywidualizmu czy Bergsonowska élan vital jako manifestacja niezależnej świadomości człowieka wpływały na literackie sposoby prezentacji wolności;
W jakim stopniu wolność (jej warianty, definicje) była ciekawym tematem dla pisarzy po 1918 roku, po odzyskaniu niepodległości; czy wolność w rozumieniu społeczno-politycznym zdominowała narracje o wolności w latach 20. i 30.; Jak w XX wieku wpływała na różne rozumienia wolności rozwijająca się psychologia (np. freudyzm, behawioryzm);
W jaki sposób tematyzowana jest wolność w literaturze po 1945 roku? Jak z ograniczeniami wolności słowa radzili sobie pisarze chcący poruszać tę problematykę? Jak cenzura – systemowa kontrola słowa w PRL – wpływała na mechanizmy wewnętrznej autocenzury pisarzy i artystów i co to może znaczyć dla nich dzisiaj? Czy likwidacja GUKPiW zlikwidowała mechanizmy autocenzury? Jak (czy) zmieniła narracje pisarzy, którzy publikowali w czasach urzędowej kontroli słowa i już po jej zniesieniu. Czy prawdą jest pogląd, iż cenzura w PRL przyczyniała się do podniesienia poziomu literatury (pisarz nie mógł mówić wprost, więc musiał w większym stopniu pracować nad formą, odwoływać się do paraboli, metafory-kamuflażu, symboliki, by na tym poziomie – poprzez wspólne kody kulturowe – nawiązywać porozumienie z czytelnikiem)?
Czy narracje o wolności zdominowały literaturę „drugiego obiegu”, czy był to tylko jeden z wielu podejmowanych przez niezależne wydawnictwa tematów zakazanych? Czy w ramach publikacji samizdatowych (literatury, ale i publicystyki) toczyły się spory o wolność i sposoby jej rozumienia? Jakie – poza najbardziej oczywistym ujęciem wolności jako politycznej niezależności kraju i narodu – ujawniały się wówczas dyskusje o wolności definiowanej inaczej, np. wolności artystycznej czy wolności wewnętrznej w ujęciu filozoficznym, psychologicznym, religijnym?
Jak o wolności pisała emigracja? Czy sposoby rozumienia wolności w literaturze emigracyjnej różniły się od ujęć krajowych „drugiego obiegu”? Jak optyka pisarzy żyjących w wolnych krajach na Zachodzie różniła się od oficjalnej optyki krajowej? Jak opiniotwórcze ośrodki emigracyjne (Paryż, Londyn i inne) kształtowały opinie Polonii na temat sposobów rozumienia wolności.
Czym była wolność dla debiutujących po 1989 roku? Czy diagnozę Błońskiego o „nowych skamandrytach” można odnieść również do roczników osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych? Jakie rozumienie wolności wyłania się z literatury pisanej w ostatnim dwudziestoleciu? O jaką wolność może walczyć – ukazana przez Nahacza w powieści Osiem cztery – generacja roczników zwolnionych przez historię z walki o niepodległość kraju? Czy dziś w przestrzeni literackiej i publicystycznej możemy mówić o istnieniu cenzury, czy tylko o grze z czytelnikiem lub manipulacji informacją?
Czy, a jeśli tak, to w jaki sposób, problematyka ta determinuje poetykę utworu. Czy istnieją gatunki literackie, za pomocą których łatwiej pisać o wolności?
Przyjrzyjmy się próbom odpowiedzi na powyższe pytania, zawartym w dziełach artystycznych (literatura, sztuki plastyczne, wizualne, teatr i film), w pracach filozofów, historyków idei, psychologów, religioznawców czy socjologów. Oczekujemy na ujęcia szerokie, będące próbą syntezy zarysowanej problematyki, ale i na rozpoznania szczegółowe oraz na analizy pojedynczych tekstów, które z tej perspektywy wydają się ważne i ciekawe.
Zgłoszenia uczestnictwa wraz z abstraktem, liczącym do 600 znaków, prosimy przesyłać do 31 października 2015 r. drogą e‑mailową na adres: wolnosc.konferencja@gmail.com. Opłata konferencyjna wynosi 250 zł. W jej ramach zapewniamy uroczystą kolację, serwis kawowy oraz publikację artykułów, które przejdą proces recenzyjny (double blind review) w numerze tematycznym czasopisma „Folia Litteraria Polonica” (MNiSW, lista B, 7 punktów)
Информация
Смотреть также
Pozwolić człowiekowi żyć. Wolność w literaturze — od modernizmu do współczesności. Studencko-doktorancka konferencja naukowa
„Pozwolić człowiekowi ŻYĆ — oto jedyny system i ideologia” — pisał w Szkicach piórkiem Andrzej Bobkowski, uznając wolność za najwyższe prawo. Dostrzegał jednak, że biurokratyzująca się Europa coraz bardziej zagraża wolności. Czy dziś, gdy wyzwolenie z ponadosobowych struktur wydaje się niemożliwe, można nadal doświadczać uczucia swobody, głębokiego oddechu życia? Co stało się z jedną z najważniejszych wartości kultury — wolnością stanowienia o sobie?
"Wolność i wyobraźnia w literaturze dziecięcej" - Ogólnopolska Konferencja Naukowa
Ogólnopolska Konferencja Naukowa pod tytułem Wolność I wyobraźnia w literaturze dziecięcej będzie poświęcona aspektom wolności i wyobraźni w literaturze i książce dziecięcej, współczesnej i dawnej.
Tradycje o wojowniku w kulturze historycznej średniowiecza
W średniowiecznych wyobrażeniach ludzie miecza – prości wojownicy, rycerze czy też wielcy bohaterowie – często zajmowali miejsce zaszczytne. Sławni i wybitni, jak Roland, byli naśladowani. Opowieści im poświęcone pełniły specyficzną funkcję – kształtowały wzorce postępowań, egzemplifikowały cechy, którymi mieli charakteryzować się uczestnicy średniowiecznych bitew. Każda z tych postaci, wymodelowanych przez autorów opowieści, uosabiała cechy godne naśladowania, albo też – jak w przypadku zhańbionych tchórzy i zdrajców – zachowania godne potępienia. Tematem organizowanej przez nas konferencji są sposoby prezentacji bohaterów i antybohaterów – zarówno rzeczywistych, jak i fikcyjnych – w kulturze średniowiecznej Polski oraz Europy kręgu łacińskiego. Zależy nam na zademonstrowaniu, jak opowieści o wojownikach wchodziły w obręb historycznej świadomości społeczeństw średniowiecznych. Interesuje nas mechanizm działania mitów bohaterskich, który doprowadził do tego, że Starkadr, Teodoryk Wielki czy Attyla zastąpili w średniowiecznym świecie antycznych herosów. Warto przyjrzeć się również tym postaciom, które splamiły się tchórzostwem, uciekły z pola bitwy, zdradziły swych panów lub nawet podniosły rękę na swych władców. Chcemy możliwie najszerzej spojrzeć na elementy konstruujące tożsamość wojowników, również poprzez przykłady postaw antyheroicznych.
Współczesna literatura anglojęzyczna w Polsce
Szanowni Państwo, W 2007 roku Katedra Literatury i Kultury Brytyjskiej Uniwersytetu Łódzkiego zorganizowała pierwszą konferencję „Współczesna literatura brytyjska w Polsce” podczas której, w gronie literaturoznawców i przekładoznawców, wspólnie zastanawialiśmy się nad obrazem współczesnej literatury brytyjskiej i zjawisk jej towarzyszących w oczach polskiego odbiorcy. Dziś, niemalże dekadę później, zapraszamy Państwa do udziału w drugiej edycji naszej konferencji. Tym razem jednak poszerzamy pole widzenia i proponujemy przyjrzeć się literaturze anglojęzycznej – brytyjskiej, amerykańskiej i literaturze byłych kolonii brytyjskich – w Polsce. W ramach konferencji chcielibyśmy wspólnie zastanowić się, jak, w świetle zmian politycznych, społecznych i kulturowych, jakie zaszły przez ostatnie lata w Polsce Europie i na świecie, przedstawia się dziś obecność tych literatur w naszym kraju. Czy dziś, gdy Polacy stanowią największą grupę obcokrajowców w Wielkiej Brytanii, możemy mówić o wzmożonym zainteresowaniu brytyjskością i wzroście popularności literatury z Wysp Brytyjskich w Polsce? Czy „lista obecności” współczesnych pisarzy angielskich, szkockich i irlandzkich wzbogaciła się o nowe nazwiska? Jak kulturowa i gospodarcza hegemonia Stanów Zjednoczonych wpływa na funkcjonowanie mediów i rynku wydawniczego w Polsce? Czy i jak literatura postkolonialna z byłych kolonii brytyjskich – Indii, krajów afrykańskich, Karaibów czy Australii i Nowej Zelandii – jest obecna w Polsce? Głównymi zagadnieniami konferencji będą: