Article / interview
BARBARA WINKLOWA (1927-2021). Historyczka literatury, bibliografka, edytorka
Barbara Winklowa urodziła się 19 października 1927 w Makowie pod Skierniewicami, w rodzinie nauczycieli, Mikołaja Libnera i Janiny z Czyszkowskich. Jej ojciec uczył w szkole powszechnej w Makowie i tam spędziła dzieciństwo. W czasie okupacji niemieckiej uczyła się na tajnych kompletach gimnazjalnych, początkowo w rodzinnej miejscowości, a następnie w Godzianowie, gdzie w 1946 otrzymała maturę w Państwowym Gimnazjum i Liceum. W tymże roku rozpoczęła studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. W 1949 wyszła za mąż za kolegę ze studiów Waldemara Winkla (ur. 1926). W 1949-1950 uczestniczyła (podejmując prace zlecone) w opracowywaniu na podstawie dzieła Karola Estreichera, Bibliografii polskiej XV-XVIII w. w układzie rzeczowym, przygotowywanej w Pracowni Bibliografii Staropolskiej pod kierunkiem Alodii Gryczowej w Instytucie Badań Literackich (IBL) w Warszawie.
W 1951, nadal jako studentka, została zatrudniona na etacie asystenta w zespole kierowanym przez Ewę Korzeniewską, przygotowującym w IBL dział nowej edycji Literatury polskiej Gabriela Korbuta, obejmujący literaturę okresu 1914-1939. W 1952 uzyskała magisterium. W następnym roku debiutowała wydaną w serii Materiały do Dziejów Postępowej Publicystyki antologią czasopisma „Poprostu” – „Karta” 1935-1936, opracowując wstęp i wybór tekstów. W 1954 otrzymała stanowisko starszego asystenta w Pracowni Dokumentacji Naukowej Literatury XX wieku, uczestnicząc w przygotowaniu Słownika współczesnych pisarzy polskich (seria 1, t. 1-4) pod redakcją Ewy Korzeniewskiej, wydanego w latach 1963-1966, w którym opracowała około 50 haseł; w 1966 otrzymała wraz z zespołem autorskim słownika nagrodę zespołową Wydziału I Polskiej Akademii Nauk. Podejmowała w tym czasie także inne prace bibliograficzne i edytorskie. W 1956 weszła w skład komitetu redakcyjnego Pism Tadeusza Boya-Żeleńskiego w 28. tomach pod redakcją Henryka Markiewicza, w których do 1975 opracowała kilkaset not bibliograficznych oraz Kronikę życia i twórczości Tadeusza Boya Żeleńskiego. Owa niewielkich rozmiarów Kronika stała się inspiracją do zaawansowanych badań Barbary Winklowej nad życiem i twórczością Boya, które zaowocowały w 1965 doktoratem w IBL na podstawie pracy pt. Monografia biobibliograficzna Tadeusza Boya-Żeleńskiego (promotorka docent Ewa Korzeniewska), wydanym w 1967 pt. Tadeusz Żeleński (Boy). Twórczość i życie. W 1962 otrzymała stanowisko adiunkta dokumentacji naukowej w Dziale Dokumentacji Naukowej Literatury Polskiej końca XIX i XX wieku. W latach 1963-1966 brała udział w opracowaniu Kroniki życia literackiego Polski Ludowej 1944-1963 (tu w opracowaniu Winklowej tom za lata 1959-1960), która ze względów cenzuralnych nie ukazała się drukiem (maszynopis w Pracowni Dokumentacji Literatury Współczesnej).
Po zdaniu w 1966 specjalistycznego egzaminu pracowała na etacie dokumentalistki dyplomowanej w Pracowni „Słownika współczesnych pisarzy polskich” (przemianowanej w 1968 na Pracownię Dokumentacji Literatury Współczesnej) i brała udział w pracach nad serią 2. Słownika pod redakcją Jadwigi Czachowskiej (tom 1-3, wyd. 1977-1980), opracowując około 100 haseł oraz uczestnicząc w zestawieniu załącznikowego Słownika pseudonimów. W 1980 otrzymała nagrodę zespołową Sekretarza Naukowego PAN jako członkini zespołu autorskiego tej publikacji. W 1971 otrzymała etat starszej dokumentalistki dyplomowanej. Od 1976 do 1987 należała do zespołu przygotowującego w IBL dział współczesny zainicjowanego przez Jarosława Maciejewskiego, ostatecznie niewydanego, przewodnika biobibliograficznego Pisarze polscy.
W tym czasie została zaproszona do udziału w ogromnym projekcie wydania Pism Karola Irzykowskiego pod redakcją Andrzeja Lama. Powierzono Jej opracowanie Informacji bibliograficznych w 18 tomach tej edycji (Kraków 1976-2001), a także Addendy do tomu 5 (Wiersze i dramaty, 1979), a przede wszystkim monumentalnej, 3-tomowej kroniki biobibliograficznej pt. Karol Irzykowski. Życie i twórczość (Kraków 1987-1994); jej tom 1. ukazał się w roku przejścia Autorki na emeryturę. W ramach tej edycji Winklowa opracowała także Listy 1897-1944 Irzykowskiego (Kraków 1999).
Rozszerzając krąg poszukiwań biograficznych, związanych z osobą Boya-Żeleńskiego, napisała jego biografię pt. Nad Wisłą i nad Sekwaną (Warszawa 1998), wkrótce też książkę o życiu osobistym pisarza pt. Boyowie. Zofia i Tadeusz Żeleńscy (Kraków 2001).
Niezależnie od prac autorskich, które mają wartość fundamentalnych opracowań dokumentacyjnych, w latach 1965-2015 zajmowała się edytorstwem naukowym; wydała (wspólnie z Januszem Szpotańskim) Recenzje teatralne K. Irzykowskiego (Warszawa 1965), Listy T. Boya-Żeleńskiego (Warszawa 1972), wybór Obrachunki Boyowskie. Satyry, fraszki, pastisze oraz karykatury (Warszawa 1975), tom wspomnień o Irzykowskim pt. Klerk heroiczny (Kraków 1976) oraz antologię tekstów, będących dramatycznym świadectwem ostatnich lat życia autora Brązowników pt. Boy we Lwowie 1939-1941 (Warszawa 1992).
Efektem jej edytorskich pasji były też wydane w IBL dwie edycje Listów Narcyzy Żmichowskiej: opracowany wspólnie z Heleną Żytkowicz tom korespondencji Wandy Żeleńskiej ze Żmichowską pt. Narcyssa i Wanda (Warszawa 2007) i wydana samodzielnie korespondencja z Julią Baranowską pt. Rozmowy z Julią (Warszawa 2009); była to kontynuacja serii listów Żmichowskiej pod redakcją Stanisława Pigonia, opublikowanych we wrocławskim Ossolineum w latach 1957-1967.
Ostatnią Jej publikacją był wybór polemik, recenzji i wspomnień Boya pt. Mity i zgrzyty ( Warszawa 2015), opracowany wspólnie z Janem Gondowiczem.
W związku z prowadzonymi pracami badawczymi wyjeżdżała na stypendia naukowe do Lwowa, Pragi, Berlina i Paryża.
Uroczym i dydaktycznie pożytecznym dla nieco młodszych odbiorców jej twórczości były oparte na wspomnieniach książeczki dla dzieci, pisane pierwotnie dla wnuków: Dlaczego mój pies płacze? (Warszawa 1982), Tu był jej dom (Warszawa 1985), Śmieszne, makaron rośnie! (Warszawa 1988) i Kasia z Sałkowego domu (Warszawa 1995).
Z żalem koleżanki i koledzy żegnali ją, gdy w 1987 odeszła na emeryturę, choć oczywiście nasze kontakty towarzyskie były nadal bardzo bliskie i częste – uwielbialiśmy Jej poczucie humoru, grzaliśmy się w aurze mądrości, ciepła i niezwykłej, empatycznej dobroci, którymi to cechami promieniowała. Była też dla nas wzorem dobrze zorganizowanej pracowitości i twórczego wykorzystania okresu emerytury, w czasie której tak wiele ważnych prac udało Jej się napisać i opublikować.
Krótko przed nagłą śmiercią miała spotkać się z koleżankami z Instytutu Sztuki, by nagrać wspomnienie o swojej zmarłej przed laty przyjaciółce, Marcie Fik. Tej obietnicy już nie zdążyła zrealizować. Zmarła 23 maja 2021 roku, pochowana została na Powązkach Wojskowych w rodzinnym grobie Libnerów.
Information
See also
Anna Przedpełska-Trzeciakowska oraz Teresa Tyszowiecka blasK! z Nagrodami Prezydenta Miasta Gdańska za Twórczość Translatorską im. T. Boya-Żeleńskiego
Nagrodę Translatorską za całokształt twórczości otrzymała Anna Przedpełska-Trzeciakowska, tłumaczka literatury angielskiej i amerykańskiej, do której najświetniejszych dokonań należą przekłady powieści Jane Austen, Josepha Conrada, George Eliot czy Williama Faulknera. Teresa Tyszowiecka blasK! otrzymała Nagrodę za przekład z języka angielskiego książki Afrykańskie korzenie UFO Anthony’ego Josepha. Nagrody to odpowiednio 50 000 zł w kategorii za całokształt twórczości oraz 30 000 zł za przekład dzieła. Statuetki Nagrody wręczone zostały symbolicznie, w formule online, podczas organizowanego przez Instytut Kultury Miejskiej festiwalu „Odnalezione w tłumaczeniu”.
„Sylwetki Polonistów” – ankieta Pana Profesora Andrzeja Markowskiego
W kolejnej odsłonie cyklu „Sylwetki Polonistów” zapraszamy do lektury ankiety Profesora Andrzeja Markowskiego, wybitnego językoznawcy, znanego popularyzatora wiedzy o języku polskim i kulturze języka polskiego.
Michalina Leńska, „Paradygmat prowincji i mentalności małomiasteczkowej. Kazus Czerwonego i czarnego Stendhala i Zabić drozda Harper Lee”
Redakcja „Biuletynu Polonistycznego" zaprasza do nadsyłania artykułów popularnonaukowych oraz upowszechniających wyniki badań. Dziś zapraszamy do lektury artykułu Pani Michaliny Leńskiej, studentki IV roku filologii polskiej Uniwersytetu Warszawskiego.
Dlaczego mimo wszystko warto pamiętać o piknikach?
Już od kilku lat miesiące przedwakacyjne, maj i czerwiec, obfitują w organizację imprez kulturalno-rekreacyjnych, czyli tak zwanych pikników. Wiele instytucji o różnym profilu działalności stara się dzięki nim zaprezentować w atrakcyjny sposób swoją ofertę − frekwencja również gwarantuje sukces. Instytucje nauki nie mają w tym względzie łatwego zadania, ale sama nauka ma ogromny potencjał, ukryty w ludziach, badaniach, osiągnięciach i archiwach. Te wszystkie czynniki dzięki pomysłowości i celowości działania sprawiły, że w Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie narodził się pomysł zorganizowania pikniku archiwalnego, imprezy zwracającej uwagę na fakt posiadania i doceniania dokumentacji historyczno-naukowej, jak i szerokiej edukacji w tym zakresie.