Polish Studies Newsletter

Doctoral thesis

Added on: 18.11.2015

Obraz osoby duchownej w dziewiętnastowiecznych pamiętnikach, dziennikach i twórczości literackiej polskiego kleru

Field:
Historia literatury oraz krytyka i interpretacja literacka
Supervisors:

Zadania badawcze

Za swoje zadanie autorka rozprawy uznała: po pierwsze, odczytanie i zestawienie najważniejszych cech obrazu polskich duchownych dziewiętnastowiecznych wyłaniającego się z pozostawionych przez nich zapisów memuarystycznych; po drugie, krytyczne uchwycenie, wskazanie i interpretację tych elementów owego obrazu, które można uznać za cechy właściwe literaturze i klimatowi artystycznemu epoki, jak i tych, które nie tłumaczą się ani zrozumiałym wpływem kontekstu epoki, ani uwarunkowaniami czysto indywidualnymi portretowanych osób. Autorka rozprawy ujawnia i egzemplifikuje także usytuowanie ,,osoby duchownej" wobec niej samej, wobec instytucji i struktur Kościoła oraz społeczności, w których żyje. Z tak przeprowadzonej krytycznej analizy tekstów wyłania się ukontekstowiony autoportret polskiego duchownego dziewiętnastego wieku.

Wybór autorów i metoda

Wybór autorów wspomnień dokonany został pod kątem reprezentatywności typologicznej sylwetek i obejmuje księży, zakonników i zakonnice. Pod uwagę wzięte zostały wyłącznie materiały drukowane.

Praca ma charakter interdyscyplinarny - obejmuje nie tylko analizę historyczno-literacką ale także religijno-psychologiczną, religijno-socjologiczną i religijno-kulturową - w stopniu koniecznym dla stworzenia wspomnianego krytycznego kontekstu.

Struktura

Praca składa się z trzech części. W części pierwszej zestawiono ,,narzędziowo" materiał potrzebny do analizy świadectw pamiętnikarskich polskich dziewiętnastowiecznych duchownych, w szczególności pozwalający oceniać charakter i jakość świadectwa ich doświadczenia religijnego (lub jego braku) w stworzonej przez nich litęraturze memuarystycznej, obecnośó (lub brak) w tejże literaturze elementów duchowej autobiografii, a także narzędzia analizy psychologiczno-społecznej sylwetek i ról społecznych duchownych - przede wszystkim na podstawie prac Eugena Drewermanna.

Część druga służy wydobyciu tych elementów przekazu analizowanych pamiętników, które składają się na portret zbiorowy bohaterów. Jest to najpierw prezentacja uwarunkowań społeczno-religijnych, a następnie społeczno politycznych, w których oni działali. Na tej podstawie autorka rekonstruuje portrety dwóch ważnych grup autorów pamiętników: duchownych-zesłańców i duchownych unickich (wraz z ekskursem poświęconym postaci Makryny Mieczysławskiej). Wreszcie, przedstawia wydobyty z pamiętników obraz najwazniejszych elementów zbiorowej biografii ich autorów: od sposobu wspominania ich dzieciństwa, przez lata nauki, w tym w seminarium, po działalność duszpasterską w parafiach i inicjatywy duszpasterskie i zakonne.

Część trzecia to dziesięć ,,analiz przypadków" - krytycznych portretów wybranych postaci duchownych twórców pamiętników: Zygmunta Szczęsnego Felińskiego, Stanisława Chołoniewskiego, Ignacego Hołowińskiego, Hieronima Kajsiewicza, Honorata Koźmińskiego, Angeli Truszkowskiej, Marceliny Darowskiej, Kolumby Białeckiej, Felicji Kozłowskiej i Placyda Jankowskiego. Portrety te wzbogacają analizy specyficznych zjawisk dotyczących poszczególnych osób portetowanych.

Rozprawę zamyka obszerne krytyczne podsumowanie, w którym autorka odnosi się przede wszystkim do kwestii kontekstu religijno-psychologicznego, religijno-socjologicznego i religijno-kulturowego przedstawionego portretu dziewiętnastowiecznego duchowieństwa.

Information

Start date of the doctoral assessment procedure:
29.05.2007
End date:
31.03.2015
Key words:
Added on:
18 November 2015; 11:40 (Olga )
Edited on:
27 March 2016; 21:51 (Olga )

See also

25.10.2016

Arystokratka i biedermeier. Rzecz o Gabrieli z Güntherów Puzyninie (1815-1869), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2015

Książka jest pierwszą monografią wileńskiej pisarki 1. połowy XIX wieku, Gabrieli Puzyniny –  autorki kojarzonej zazwyczaj z pamiętnikami "W Wilnie i w dworach litewskich". Praca przedstawia zarówno życie Puzyniny na tle przemian społeczno-kulturowych ówczesnej Litwy, jak również przynosi omówienie jej zaskakująco licznych utworów, reprezentujących przy tym rozmaite gatunki i style literackie. Ponadto ewolucja twórczości „Litwinki” rozpatrywana jest tu jako część dziewiętnastowiecznych narracji emancypacyjnych, w których rezultacie wileńska arystokratka, a zarazem reprezentantka nowo rodzącej się inteligencji polskiej, staje się też zawodową literatką. Książkę uzupełnia obszerny aneks zawierający wybrane poezje, listy i niepublikowany dotąd obrazek dramatyczny literatki.

05.01.2016

Wydarzenia po wydarzeniu. Reprezentacja historii po zagładzie – studium realizmu traumatycznego (porównawcze badania nad literaturą i sztukami wizualnymi)

Praca skupia się na analizie procesów przemian dyskursów artystycznych, teoretycznych i krytycznych dotyczących reprezentacji wydarzeń historycznych w drugiej połowie XX wieku i w wieku XXI na bazie analiz przypadków: Miron Białoszewski Pamiętnik z powstania warszawskiego, Gerhard Richter 18 Oktober 1977, Art Spiegelman In the Shadow of No Towers.

07.01.2019

Przestrzeń w „Oziminie”, przestrzeń „Oziminy” Wacława Berenta

Aleksandra Wojtowicz w rozprawie doktorskiej Przestrzeń w „Oziminie”, przestrzeń „Oziminy” Wacława Berenta formułuje tezy dotyczące nowego spojrzenia na problem przestrzeni w twórczości Berenta. Praca jest polemiką z tezami badaczy, którzy wskazywali na niemożność odtworzenia przyległości miejsc, labiryntowość i brak logiki przestrzennej w powieści.

31.10.2016

Narrator i narracja w staropolskich pamiętnikach XVI i XVII wieku

Staropolskie pamiętniki stanowiły odzwierciedlenie świadomości narracyjnej ich autorów. Twórcy memuarów wywodzili się głównie ze szlachty i magnaterii, należeli również do dworu. Pamiętniki, diariusze i raptularze były zwierciadłem nie tylko światopoglądu twórców, lecz również ukazywały ich świadomość retoryczną, będącą efektem edukacji.

We use cookie files to make the use of our website more convenient for our users. If you do not wish cookie files to be saved on your hard drive, please change the settings of your browser. Read about our cookie policy.