Filozofia filologii

zapraszamy do udziału w konferencji "Filozofia filologii". Przez tytułową formułę rozumiemy:

a) namysł teoretyczny nad dzisiejszym rozumieniem pojęcia filologii i jej transcendentalnymi podstawami;

b) refleksję nad statusem filologa – jego zadaniami, ograniczeniami, prawami i obowiązkami;

c) analizę współczesnych praktyk filologicznych w Polsce.

Po pierwsze, chcemy więc zapytać o prawomocność i celowość naszej filologicznej praktyki. Jakim prawem i po co robimy to, co robimy jako filologowie? Interesuje nas także operatywność samej metody filologicznej: jaką wiedzę o przedmiocie pozwala ona uzyskać i czemu właściwie miałaby umożliwiać powiedzenie na jego temat czegoś prawdziwego lub sensownego.

Po drugie, zastanawia nas to, kto współcześnie określa się mianem filologa i jakie to słowo ma konotacje. Czy filologiem jest edytor tekstów barokowych, czy również badacz autobiografizmu w prozie polskiej lat ostatnich? A co z teoretykami literatury? Jak mają się do filologii krytyczne analizy dyskursu? I w jakiej mierze absolwent studiów na kierunku „filologia polska” czuje się spadkobiercą tradycji dyscypliny filologicznej (jakkolwiek by ją rozumieć)? Wierzymy, że tak sformułowany temat ma wymiar zarówno metodologiczny, jak i tożsamościowy.

Ramą naszych dyskusji chcielibyśmy, po trzecie, uczynić relacje filologii i polityki. W jakiej mierze analizy eksponujące pojęcia ideologii czy polityczności są (lub mogą być) filologiczne? Czy kształtowane w kręgach współczesnych filologów wspólnoty afektywne mają (lub powinny mieć) wymiar polityczny? A co z praktykami filologicznymi świadomie wpisującymi się w dyskurs polityczny? Czy ideał nauki niezaangażowanej ostatecznie trafił do lamusa?

Dotychczasowe konferencje poświęcone podobnym zagadnieniom (np. Zjazd Polonistów - "Polonistyka w przebudowie. Literaturoznawstwo - wiedza o języku i kulturze - edukacja", Kraków 22-25 września 2004 r.) były skierowane do kadr profesorskich. My chcielibyśmy zaprosić do debatowania przedstawicieli młodszego pokolenia badaczy. Zachęcamy do udziału zarówno osoby zajmujące się filozofią i jej relacjami z filologią, jak i praktykujące filologię na co dzień, w tym przede wszystkim literaturoznawców. Zaproszenie kierujemy także do badaczy interesujących się historią filologii polskiej oraz teorii i antropologii literatury, śledzących przemiany dokonujące się w polskiej humanistyce w ostatnich latach i nieobojętnych na jej przyszłe losy.

Nie chcemy narzucać tematów wystąpień, dlatego zamiast zwyczajowej listy proponowanych zagadnień załączamy krótki spis wydarzeń, które w ostatnich latach bywały lub powinny być przedmiotem dyskusji:

1. W "Tekstach Drugich" (2014, nr 1) ukazuje się polemiczna recenzja "Polityki wrażliwości" Michała Pawła Markowskiego autorstwa Jana Sowy, który zarzuca Markowskiemu i reprezentowanej przez niego "poststrukturalistyce" płytkość i samooszustwo. Markowski odpowiada tekstem "Lewica akademicka: między hipokryzją a iluzją".
2. Opublikowane zostaje studium "Laboratorium antropofikcji" Arkadiusza Żychlińskiego (2014). Autor sprzyja tezie, że filologia zasila i powinna zasilać fikcjoznawstwo, obejmujące zarówno narracje dzieł literackich, jak i seriali czy gier komputerowych. Dwa lata później do księgarń trafia zbiór esejów Ryszarda Koziołka "Dobrze się myśli literaturą" (2016). Badacz skłania do przemyślenia na nowo odrębności literatury i tym samym także kompetencji filologa. W tym samym 2016 roku opublikowany zostaje polski przekład książki Franco Morettiego "Wykresy, mapy, drzewa. Abstrakcyjne modele na potrzeby historii literatury" (2016), w której autor stosował wypracowaną przez siebie metodę distant reading (tworzenie map i wykresów książek zamiast czytania ich).
3. Ukazuje się tom zbiorowy "Kultura afektu – afekty w kulturze: humanistyka po zwrocie afektywnym" (2015). We wstępie programowym ("Humanistyka wczoraj i dziś") Ryszard Nycz zakreśla opozycję między humanistyką klasycznie nowoczesną a nową humanistyką, sytuując swoje sympatie wyraźnie po stronie tej ostatniej. W tym samym wydawnictwie ukazują się kolejne tomy serii „Filologia XXI”, proponujące odnowienie modelu klasycznego. Część książek z tej serii ma na celu wprowadzenie do obiegu polskiej humanistyki dokonań współczesnej tekstologii, część zaś skupia się na prezentacji archiwalnych, dotąd nieznanych prac zasłużonych dla polskiej filologii badaczy.

Miejsce: Dworek nad Pilicą (Nowe Miasto nad Pilicą)

Konferencja odbędzie się w październikowy weekend w nowym ośrodku położonym ok. 70 km na południe od Warszawy. Zapewniamy przejazd autokarem z Warszawy (spod bramy Uniwersytetu Warszawskiego) do Nowego Miasta nad Pilicą w piątek 13 października (godzina 11:30) oraz powrót do Warszawy – w niedzielę 15 października (godz. 16:30). Zależy nam na dyskusji nad proponowanym przez nas zagadnieniem, dlatego ograniczamy liczbę uczestników do dwudziestu pięciu osób, co przy trzydniowym wyjeździe pozwoli znacząco wydłużyć czas dyskusji nad jednym wystąpieniem i nada przedsięwzięciu charakter dyskusji seminaryjnej.

Na abstrakty z propozycjami wystąpienia czekamy do 30 czerwca 2017 roku. Prosimy przesyłać je na adres mailowy: filozofia.filologii@gmail.com. Decyzja o przyjęciu na konferencję zostanie ogłoszona 10 lipca. Prosimy o dokonanie wpłat konferencyjnych na konto Uniwersytetu Warszawskiego do 30 lipca.

Opłata konferencyjna dla uczestników spoza Uniwersytetu Warszawskiego wynosi 150 zł. W cenę, oprócz przejazdu autokarem w obie strony, wliczają się: dwudniowy nocleg (pokoje dwuosobowe), wyżywienie (śniadania, obiadokolacje, przerwy kawowe), wynajem sali konferencyjnej oraz publikacja pokonferencyjna. Niskie koszty zawdzięczamy wsparciu finansowemu podmiotów związanych z Uniwersytetem Warszawskim (Prorektor Uniwersytetu Warszawskiego oraz władze Wydziału Polonistyki). Organizatorami konferencji są doktoranci i pracownicy Zakładu Literatury XX i XXI Wieku oraz Zakładu Poetyki, Teorii Literatury i Metodologii Badań Literaturoznawczych (Instytut Literatury Polskiej UW). 

Artykuły pokonferencyjne zostaną opublikowane w odrębnym numerze (pt. "Filozofia filologii") czasopisma "Przegląd Filozoficzno-Literacki".

Organizatorzy:

Artur Hellich

Zbigniew Jazienicki

Helena Markowska

Jan Potkański

Łukasz Żurek