Naborowski. Poeta - tłumacz - epistolograf - uczestnik wielkiej historii. W czterysta pięćdziesiątą rocznicę urodzin

Poeta i tłumacz

Daniel Naborowski, być może najbardziej „europejski” spośród poetów polskiego baroku, wciąż jeszcze uważany jest za  twórcę „drugiego planu”, którego historia skazała na pozostanie w cieniu takich indywidualności, jak choćby Jan Andrzej Morsztyn. Wynika to po części ze szczupłości jego literackiego dorobku, po części z utrwalonych badawczych stereotypów (poeta dworski, poeta protestancki). Konieczna wydaje się więc próba ponownego odczytania jego twórczości, uwzględniająca nowe ustalenia i hipotezy oraz całokształt działalności poety. Niemniej paląca jest potrzeba dyskusji nad kanonem jego wierszy, dyskusyjnym i często wzbudzającym wątpliwości badaczy. Mamy nadzieję, że proponowana siatka problemów zostanie rozszerzona przez uczestników konferencji:

• Naborowski wobec polskiej i europejskiej tradycji literackiej
• Naborowski a estetyka i narzędzia poetyckie awangardy literackiej przełomu XVI i XVII wieku
• Metody i strategie translatorskie Naborowskiego wobec źródeł jego parafraz i tłumaczeń (m.in. Jean Passerat, Petrarka, Honorat de Porchères Laugier)
• Między literaturą publiczną i prywatną  – kręgi odbiorcze poezji Naborowskiego (sieci intelektualne, dworskie, patronackie, przyjacielskie i inne)
• Obieg rękopiśmienny – czytelnicy, kopiści i właściciele odpisów utworów Naborowskiego
• Naborowski poetów polskich XX i XXI wieku (kanon, reinterpretacje, legenda literacka)

Epistolograf 

Epistolografia nowożytna umożliwia wgląd zarówno w dawne struktury władzy, związki patronackie, klientalne, jak i w zjawiska bardziej ulotne, takie jak nieformalne relacje i  zależności. Na jej podstawie można stwierdzić,  co autor uznał za stosowne i warte przekazania ze względu na potrzeby i zainteresowania adresata. Wiadomo, że Naborowski zostawił po sobie dużo listów pisanych nie tylko do książąt Radziwiłłów, ale także uczonych i poetów z całej Europy. Większość zachowanej korespondencji poety znajduje się w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie. W związku z przygotowywaną obecnie edycją listów Naborowskiego (w ramach projektu…..) prowadzone są poszukiwania i kwerendy w archiwach europejskich, co daje nadzieję na odkrycie nieznanych dotąd materiałów. Warto więc  pogłębić refleksję nad sztuką epistolograficzną Naborowskiego, którą należy uznać za integralną część jego twórczości. 

• Jakie strategie retoryczne przyjmuje poeta? 
• Czy jego listy mają charakter wyłącznie informacyjny, czy również literacki?
• Jaki jest stosunek między uczestnikami korespondencji (panem i sługą)? 
• Jakie pokłady erudycji ujawniają listy poety? 
• Jak należy ocenić jego aktywność na tle działalności innych agentów Radziwiłłowskich?

Uczestnik Wielkiej Historii

Życie agenta dyplomatycznego wiązało się z podróżami, które stanowiły nie tylko wyzwanie logistyczne, lecz także wymagały rozpoznania kultur, tradycji i obyczajów obowiązujących w różnych regionach Europy,  w różnych środowiskach i na różnych dworach. W ostatnich latach wzrosło wśród badaczy zainteresowanie historią dyplomacji, listy Naborowskiego mogą więc być  dla nich szczególnie cennym materiałem.  Poeta uczestniczył bowiem w ważnych wydarzeniach zarówno w skali ówczesnej Rzeczypospolitej, jak i Europy. Jako agent polityczny Radziwiłłów spotykał się z najważniejszymi graczami ówczesnej polityki, posłował na dwory królewskie i książęce. Podczas swoich misji brał na przykład udział w realizacji planów dynastycznych i na bieżąco komentował wydarzenia Wojny Trzydziestoletniej.

• Jaka była rola Naborowskiego w kreowaniu polityki?
• Jak poeta postrzegał wydarzenia polityczne, w których uczestniczył?
• Jakie strategie stosował, żeby je opisać?
• Jak odnosił się do ważnych politycznie postaci, z którymi miał okazje się spotykać?  
• Do jakich sieci osobowych włączyła Naborowskiego jego działalność dyplomatyczna?
• Jak nawiązywał kontakty i jak potem  oraz do czego je wykorzystywał?

Na zgłoszenia i abstrakty referatów oczekujemy do końca października 2023 roku.

Przewidywana jest publikacja pokonferencyjna w Wydawnictwie IBL PAN.

Wpisowe, przeznaczone na publikację oraz obsługę techniczną konferencji, wynosi 100 zł.