Research project
Lingua receptiva czy lingua franca? Praktyki językowe na pograniczu polsko-czeskim w obliczu dominacji angielszczyzny (ujęcie ekolingwistyczne)
Na ilość i jakość polsko-czeskich kontaktów językowych ma współcześnie wpływ kilka skomplikowanych zjawisk, które decydują w dużym stopniu o kształcie rzeczywistości społecznej w Czechach i w Polsce. Najkrócej rzecz ujmując: od 1989 roku słabnie poczucie więzi oparte na wspólnej tożsamości słowiańskiej; w siłę rośnie z kolei tożsamość narodowa. Jednakże lojalność wobec języka narodowego, traktowanego przez wieki w obu krajach jako podstawowy nośnik tożsamości wspólnotowej, nie jest już dziś tak obligatoryjna.
Na sytuację języków narodowych nakładają się dodatkowo ogólniejsze ekonomiczne i polityczne procesy globalizacyjne, migracje ludności (co dotyczy bardziej Polaków niż Czechów), rewolucja technologiczna itd. Sprzyjają one uczestnictwu w ponadnarodowej wspólnocie komunikacyjnej, ale także zmieniają pejzaż kulturowy krajów Europy Środkowej, modyfikując wykształcone lokalnie wzorce komunikacji międzyjęzykowej.
Celem projektu jest prześledzenie tych zmian. Posłużą temu odpowiednio zaprojektowane badania socjolingwistyczne, za pomocą których zostaną ujawnione preferencje dotyczące wyboru języka komunikacji na pograniczu. Zakłada się także przeprowadzenie eksperymentów psycholingwistycznych nad recepcją mowy sąsiada. Całość jest ujęta w szerokiej ramie ekolingwistyki, promującej podtrzymywanie zróżnicowania językowego.
Badania mają umożliwić zdiagnozowanie współczesnej sytuacji językowej na polsko-czeskim pograniczu oraz wyprowadzenie wniosków dotyczących dynamiki zmian. Obszar poddany rozpoznaniu to środkowy odcinek polsko-czeskiego pogranicza typowy pod względem natężenia i charakteru kontaktów językowych. Nie był on dotąd obiektem badań; problem rywalizacji czy współistnienia komunikacji za pomocą lingua franca (ELF) i lingua receptiva (LaRa) także nie był rozpatrywany na tym pograniczu.
Badania polsko-czeskich kontaktów językowych w kontekście LaRa pozwolą także włączyć się w wartki obecnie w lingwistyce kontaktu na świecie nurt badań nad wielojęzycznością receptywną.