Początki i końce. Zbiorowości i jednostki w kontekście zdarzeń historycznych oraz indywidualnych

Początek i koniec to dwa najbardziej znamienne aspekty w perspektywie zbiorowej, historycznej czy doświadczeń jednostkowych. Niekiedy wydarzenia te mają charakter traumatyzujący, ale też sygnalizować mogą kwestie zgoła odmienne. Tym, co łączy początek i koniec jest nie tylko inicjalizacja i finalizacja określonych wydarzeń, przedsięwzięć, cywilizacji, kultur, istnień etc., lecz także pamięć o nich, funkcjonująca w obiegu globalnym lub tylko pamięci indywidualnej. Pamięć zresztą pozostaje – zwłaszcza, jak się wydaje, w dobie postprawdy – gwarantem tożsamościowej prawomocności świadectwa, także dziennikarskiego i reporterskiego, stającego przed niełatwym wyborem między sumiennym świadczeniem o zastanych faktach a potrzebą ich fikcjonalizacji dla potrzeb czytelniczych. Pamięć o początku i końcu jest wreszcie także i miejscem, stwarzającym przestrzeń do spotkań różnych czasów, różnych etnosów, różnych doświadczeń i różnych tożsamości. 

„Pamięć jako kategoria transdyscyplinarna okazuje się zatem doskonałym pomostem pomiędzy dyskursem historycznym i literackim, zapewne głównie ze względu na indywidualny, prywatny charakter. Domeną literatury jest przecież pamięć jednostkowa, migawkowa, zawodna, a nie zobiektywizowana wizja historii” – pisze Elżbieta Rybicka w artykule Miejsce, pamięć, literatura. Współczesne poetyki pamięci problematyzują złożone spectrum zjawisk literatury i kultury, poczynając od powieści historycznej w optyce tzw. nowego historyzmu (i jego aktualnych odczytań), przez literaturę świadectwa i posttraumatyczną, a kończąc na rozlicznych inspiracjach klasycznymi mnemotechnikami, kulminującymi niekiedy w postmodernistyczne wizje rodem z Memoranda Jeffreya Forda albo cyklu Aegipt Johna Crowleya. Pamięć pozostaje – zwłaszcza, jak się wydaje, w dobie postprawdy – gwarantem tożsamościowej prawomocności świadectwa, także dziennikarskiego i reporterskiego, stającego przed niełatwym wyborem między sumiennym świadczeniem o zastanych faktach a potrzebą ich fikcjonalizacji dla potrzeb czytelniczych. Pamięć wreszcie jest także miejscem, i to szczególnym, bowiem stwarzającym przestrzeń do spotkań różnych czasów, różnych etnosów, różnych doświadczeń i różnych tożsamości. Mając na uwadze wszystkie te głosy, rozproszone w dyskursach kształtujących ponowoczesną świadomość kulturową, Organizatorzy konferencji "Poetyki pamięci" szczególnie, choć niewyłącznie, zachęcać będą do podjęcia refleksji nad:

Pamięć o przeszłości, o historii to relacja pomiędzy dyskursem historycznym, literackim, jednostkowym. „Domeną literatury jest przecież pamięć jednostkowa, migawkowa, zawodna, a nie zobiektywizowana wizja historii” – pisze Elżbieta Rybicka. Z kolei W eseju Polityka czasów nowoczesnych Haydena White’a pada stwierdzenie, że to narracja jest modelem najlepiej przedstawiającym dynamikę relacji między polityką a historią. Ujęcie w tym dyskursie przeszłości może być tu pomostem między narracją historyczną a funkcjonowaniem pamięci. Trzeba wziąć pod rozwagę, że pamięć pozostaje – zwłaszcza w dobie postprawdy – zasadniczym komponentem prawomocności świadectwa, także tego dziennikarskiego i reporterskiego, gdzie staje się przed wyborem między relacjonowaniem faktów a potrzebą czy pokusą ich fikcjonalizacji. Pamięć jest także miejscem, tym szczególniejszym, że budującym przestrzeń spotkań rozmaitych czasów, doświadczeń czy tożsamości. (informacja organizatorów)

Zakład Literatury Polskiej XX i XXI wieku zaprasza do udziału w konferencji naukowej "Spoiwa i pęknięcia. Rok 1918 w polskiej pamięci kulturowej".