DARIAH-EU Annual Event

DARIAH-EU Annual Event: 26-27 kwietnia, Berlin, Niemcy

    Coroczne spotkanie konsorcjum DARIAH-EU odbyło się 26 i 27 kwietnia w Domu Adolfa von Harnacka, historyka zajmującego się nauką, pierwszego prezydenta Towarzystwa Postępu Naukowego im. Cesarza Wilhelma, po II wojnie światowej przekształconego w Towarzystwo Maxa Plancka. Tematem głównym tegorocznego zjazdu była „trwałość” (sustainability). W słowach przywitania stwierdzono, że postęp wiąże się ze współpracą międzynarodową oraz uwarunkowany jest dzieleniem się narzędziami cyfrowymi w zakresie badań nauk humanistycznych.

    Społeczność DARIAH zapoznała się z nowymi dyrektorami oraz z ich wizją działania. Zespół dyrektorów przedstawił krótko cele, które rysują się na najbliższą przyszłość. Jennifer Edmond mówiła o dbaniu o prawdziwą wspólnotę otwartą na dialog, o ułatwianiu dostępu do narzędzi, o lepszej wewnętrznej i zewnętrznej komunikacji, o dzieleniu się wiedzą, wspieraniu społeczności naukowych oraz o zapewnianiu wykształcenia w zakresie humanistyki cyfrowej. Frank Fischer wskazywał na konieczność funkcjonowania rynku, mechanizmu wymiany narzędzi, który sprzyjałby ich ponownemu wykorzystaniu oraz angażowałby osoby niezwiązane bezpośrednio z rozwijaniem technologii. Laurent Romary stał na stanowisku, że trwałość osiąga się dzięki ludziom. Zwracał uwagę na znaczenie tak otwartego dostępu w nauce, jak i dzielenia się ekspertyzami i finansowaniem. Zadał społeczności pytanie o to, jak w ich krajach, na poziomie narodowym, można realizować idee międzynarodowe.

    Symboliczne zaproszenie do dialogu stanowiło pytanie skierowane do publiczności od Franka Fischera, poruszające kwestie niebezpieczeństw związanych z rozwojem cyfrowych technik analizy humanistyki. Czemu nie ma głosów od humanistów o niebezpieczeństwie digitalizowania danych? Gdzie są opinie w tej sprawie? Czemu naukowcy nie biorą udziału w dyskusji o digitalizowaniu społeczeństwa? Fischer podkreślił, że, jako osoby blisko związane z technologią, członkowie DARIAH mogą uczestniczyć w tworzeniu tych narracji. Proponował, aby zadać sobie pytanie: co wnoszę? Jaka jest główna technologia, która wykorzystuję? A jaka – ekspertyza? Jakimi umiejętnościami miękkimi dysponuję? Czy czuję się związany z technologią czy z humanistyką? Czym mogę się podzielić? Następnie Jennifer Edmond poprosiła uczestników spotkania o dokończenie podanego przez siebie zdania, co skłonić miało do pomyślenia na nowo metafor związanych z funkcjonowaniem DARIAH. Sala odpowiedziała, że DARIAH jest: wspólnotą, ekosystemem, forum, siecią, bazarem. Organizmem, który jednoczy i określa wizje na przyszłość poprzez możliwość współpracy oraz wspieranie i inicjowanie rozwoju tak humanistyki, jak i technologii. W odpowiedzi na to zadanie publiczność poprosiła nowy zespół dyrektorski o jednozdaniową wypowiedź na temat przyszłości DARIAH-EU. Plany dotyczące przyszłości obejmują przede wszystkim rozbudowaną współpracę na szczeblu międzynarodowym, docenianie przez tradycyjnych humanistów narzędzi cyfrowych oraz zjednoczenia badań nad humanistyką i cyfrowością.

    W kolejnej części zostały przedstawione ważne i kluczowe projekty. Marco Raciti mówił o Humanity at Scale (HaS), Jan Brase o DARIAH ERIC Sustainability Refined (DESIR), Pierre Mounier o High Integration of Research Monographs in the European Open Science Infrastructure (HIRMEOS), Sheena Bassett o Pooling Activities, Resources and Tools for Heritage E-research Networking, Optimization and Synergies (PARTHENOS), zaś Reinhard Foertsch o European Research Infrastructure for Heritage Science (E-RIHS) i konieczności interpretacji, ochrony i dokumentacji, konieczności rozwijania nauki o ochronie dziedzictw kultury.

    Następnie Jennifer Edmond wprowadziła w temat główny tegorocznego spotkania: „trwałość”. Patronował Horacy z odą Exegi monumentum aere perennius – Edmond przywołała ją, aby uczynić z niej inspirację, wzór, pokazać różne sposoby patrzenia na zachowywanie stabilnej działalności. Zachęcała do wyobraźni i odwagi potrzebnych do przemyślenia swoich projektów na nowo i zadawania sobie pytania, kto jeszcze mógłby skorzystać z realizowanych projektów. Wymieniła pięć kluczowych działań, które trzeba podjąć, aby instytucja rozwijała się i zyskała trwałość. Są nimi: budowanie relacji i praca w usieciowionym środowisku; otwartość, świadomość, że wybrany paradygmat nie jest jedyny; dokumentowanie, sprawdzanie danych, dzielenie się efektami; jasny cel; przeświadczenie, że działanie jest procesem, a nie prowadzi do skończonego produktu. Nowa przedstawicielka dyrekcji po raz kolejny zwróciła uwagę na duże znaczenie tego, że DARIAH rozwija się na paneuropejskim poziomie. Wysunęła pytania, które określiła pytaniami egzystencjalnymi: o użytkownika, o to, jak służyć szerszej społeczności humanistów, o nowe metafory. Jennifer Edmond wyjawiła, że jest dumna z tego, że funkcjonowanie DARIAH nie opiera się na przywództwie hierarchicznym.  

    Podczas spotkania miały miejsce dwa wykłady gościnne: Isabelli Peters oraz Roxanne Wyns. Prof. Isabella Peters w wystąpieniu Keep calm and yes, we’re open today: Open science and libraries zaczęła od przedstawienia motywacji, które wpływają na rozwój Otwartej Nauki. Motywacji, odnoszących się do wykorzystania przez naukowców mediów społecznościowych do komunikacji, a zwłaszcza do pisania, publikowania i analizowania danych. Zwróciła uwagę na problemy związane z brakiem dostępu do niektórych treści oraz z kwestią braku peer review, powodującego większą niechęć i mniejsze zaufanie środowiska naukowego do artykułów ukazujących się poza pismami naukowymi. Prof. Peters zwróciła uwagę na to, że polityka otwartości w nauce wpisuje się w kierunek rozwoju Unii Europejskiej. Przytoczyła koncepcję 3xO Carlosa Moedasa, Komisarza Unii Europejskiej do spraw badań i innowacji: Open Innovation, Open Science, Open Word.

    Badaczka przekonywała do korzyści płynących z Otwartej Nauki: przeciwstawiła system wspólnotowy, tworzony przez naukowców, indywidualnemu badaczowi, podkreślała, że badania prowadzone w obrębie Otwartej Nauki mogą być skuteczne, powtarzalne, wiarygodne, mogą zyskać na widoczności, bądź przyczynić się do zmian paradygmatów w nauce. Uwzględniła w swojej prezentacji obawy oraz niechęci naukowców dotyczące komunikacji przez blog. Problemem są także nielegitymizowane, nierecenzowane publikacje. Przytoczyła alternatywne mierniki do pomiaru wpływu badacza na społeczność naukową.

    Prof. Peters omówiła rolę bibliotek w popularyzowaniu idei Otwartej Nauki: biblioteki pozwalają na archiwizowanie danych, a – co wskazała za być może najważniejsze – powtórne ich wykorzystanie. Konkludując, postawiła tezę, że potrzebujemy nauki opartej na otwartości. Zadała pytanie społeczności DARIAH o warunki brzegowe potrzebne do dobrego funkcjonowania Otwartej Nauki: czy włączać w badania społeczeństwo? Czy zostawiać je specjalistom? Co powinno być udostępnione w otwartym dostępie? A co powinno się ochraniać? Jak kształcić do otwartości w nauce? Jak uczyć umiejętności posługiwania się Otwartą Nauką?

    Roxanne Wyns zaś udzieliła wykładu pt. From papier to digits. Challenges and opportunities of Digital research. Opowiadała o możliwościach badań cyfrowych nad materiałem rękopiśmiennym i drukowanym. Jako przykład współpracy – zachowania i magazynowania danych po skończonym projekcie – podała między innymi Integrated Database for Early Music (IDEM). Roxanne Wyns zastanawiała się, co może zrobić DARIAH dla trwałości i zrównoważonego rozwoju. Wskazała takie elementy działalność, jak integrowanie środowiska, identyfikacja potrzeb, szerzenie wiedzy czy promocja wykorzystywania zaprojektowanych już narzędzi i zarządzania danymi. Wskazała także na znaczenie rozwijania określonych umiejętności, na stymulowanie transferu wiedzy czy ułatwianie wymian badaczy między ośrodkami. Po wystąpieniu Roxanne Wyns nastąpiło oficjalne zamknięcie spotkania i podziękowanie uczestnikom za przybycie.