Doctoral thesis
Julia Dickstein-Wieleżyńska (1881-1943). Monografia dokumentacyjna
Rozprawa o charakterze dokumentacyjnym powstała m.in. w oparciu o wyniki grantu badawczego Narodowego Centrum Nauki, zakończonego w grudniu 2015 roku (nr 2011/01/N/HS2/03305). Obejmuje: kronikę życia i twórczości Julii Dickstein-Wieleżyńskiej oraz szkice problemowe, oparte na jej pracach literackich, publicystycznych i translatorskich oraz działalności społecznej w kraju i na forach międzynarodowych, także na polu emancypacji.
Julia Dickstein-Wieleżyńska, krytyk literacki, popularyzatorka literatur europejskich, tłumaczka i działaczka na polu kultury i nauki, została niesłusznie zapomniana. Twórczość krytycznoliteracką rozpoczęła jako badaczka literatury pozytywistycznej i romantycznej ("Słowo o Asnyku", "Jeremi Polski. Kornel Ujejski"). Jej pierwsze prace zostały wysoko ocenione przez jej współczesnych, podobnie jak opublikowana w 1927 roku rozprawa doktorska "Konopnicka. Dzieje natchnień i myśli". Wychodząc od lektur filozoficznych i badania twórczości kilku bliskich jej pisarzy polskich (Adam Asnyk, Maria Konopnicka, Mieczysław Romanowski) oraz zagranicznych (m.in. Giosue Carducci, Giacomo Leopardi, Louise Ackermann), zająwszy się romantyzmem i pozytywizmem, próbowała zredefiniować niektóre ustalenia i oceny historii literatury. Realizowała metodę badawczą, wykorzystując narzędzia komparatystyki. Tworzyła również portrety psychobiograficzne wybranych twórców (m.in. Jana Kasprowicza, Marii Konopnickiej, Adama Asnyka, Teofila Lenartowicza). Choć ostatecznie (z powodów, które zostaną omówione w rozprawie) nie udało się jej dokonać przełomu w historycznoliterackich ustaleniach i metodach badawczych, to jej działalność na różnorodnych polach aktywności jest świadectwem epoki i aspiracji środowiska inteligencji twórczej okresu, wyznaczonego cezurą lat poprzedzających I wojnę światową po lata okupacji po 1939 roku.
Bez wątpienia zasługują na pamięć jej praca na rzecz kontaktów polsko-włoskich, emancypacji kobiet i mniejszości narodowych. Godne przypomnienia są również: jej działalność w Kole Polsko-Włoskim im. Leonarda da Vinci i w Towarzystwie Przyjaciół Narodu Łużyckiego, współpraca z Istituto per l’Europa Orientale, działalność w komitetach rocznicowych (głównie w Komitecie Uczczenia Adama Asnyka) oraz znaczny – i wysoko oceniany do dziś – dorobek translatorski. Nagroda Departamentu Sztuki Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w 1918 roku za przekład "Jutrzenki" Giosue Carducciego, przyznanie w 1938 roku Srebrnego Wawrzynu PAL za zasługi dla polskiej sztuki i kultury, czy też wysokie oceny krytyków, są dowodem uznania dla jej twórczości przekładowej, przemawiającym za koniecznością przywrócenia należnego jej miejsca na mapie polskiego życia kulturalnego.
Fot. ze zbiorów Biblioteca Communale G.C. Croce - San Giovanni in Persiceto
Information
See also
Eleonory Kalkowskiej (1883-1937) polsko-niemiecka twórczość i jej recepcja
Rozprawa jest pierwszą monografią poświęconą całokształtowi twórczości i recepcji Eleonory Kalkowskiej: polsko-niemieckiej pisarki, istotnej, choć zapoznanej agentki sieci transnarodowego modernizmu.
Realizm ekologiczny: perspektywa ekokrytyczna w literaturze
Celem pracy jest zaprezentowanie perspektywy ekokrytycznej i wprowadzenie jej do polskiego literaturoznawstwa na przykładach polskich i zagranicznych literatury nowoczesnej. Dzięki zwróceniu uwagi na potencjał literacki i intelektualny 2 połowy XIX wieku, okazuje się, że w tym okresie w Polsce mamy do czynienia z narodzinami nowowczesnego realizmu ekologicznego, dzięki m.in twórczości Dygasińskiego. Istotną figurą umocowania wyobraźni estetycznej ekokrytyki okazuje się zwierzę i narracje, które uwzględniają "zwierzęcy punkt widzenia". Tym sposobem w znaczenie ekokrytyczne wpisują się już teksty Sienkiewicza, Prusa czy Konopnickiej. Od Reymonta poprzez Gombrowicza do Leśmiana następuje otwarcie modernizmu na ekokrytyczną interpretację, by móc poszukać ich kontynuacji w literaturze współczesnej, przede wszystkim u Olgi Tokarczuk.
Arystokratka i biedermeier. Rzecz o Gabrieli z Güntherów Puzyninie (1815-1869), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2015
Książka jest pierwszą monografią wileńskiej pisarki 1. połowy XIX wieku, Gabrieli Puzyniny – autorki kojarzonej zazwyczaj z pamiętnikami "W Wilnie i w dworach litewskich". Praca przedstawia zarówno życie Puzyniny na tle przemian społeczno-kulturowych ówczesnej Litwy, jak również przynosi omówienie jej zaskakująco licznych utworów, reprezentujących przy tym rozmaite gatunki i style literackie. Ponadto ewolucja twórczości „Litwinki” rozpatrywana jest tu jako część dziewiętnastowiecznych narracji emancypacyjnych, w których rezultacie wileńska arystokratka, a zarazem reprezentantka nowo rodzącej się inteligencji polskiej, staje się też zawodową literatką. Książkę uzupełnia obszerny aneks zawierający wybrane poezje, listy i niepublikowany dotąd obrazek dramatyczny literatki.
Intymne tematy wyobraźni w dramatach Juliusza Słowackiego
Rozprawa poświęcona jest twórczości Juliusza Słowackiego. Przedmiotem badania są w szczególności dramaty romantycznego poety, począwszy od pierwszego - "Mindowe", poprzez znane i popularne - "Kordian", "Balladyna" aż do jednego z ostatnich - "Zawiszy Czarnego".