Tekst. Medium. Tłumaczenie. Przełożenie w dyskursach humanistycznych

Fenomen niepowtarzalności jest bodaj najważniejszą kwestią w badaniach humanistycznych. Uchwycenie różnicy, czyli tego, co nazywamy oryginalnością, to pochodna zarówno porównania jednostek systemowych, jak i dokonanych pośród nich mniej lub bardziej świadomych wyborów. Dogodny obszar obserwacji występowania tych procesów stanowi przekład. Nie ma przecież tłumaczenia neutralnego. Zawsze, choćby za sprawą języka czy uwarunkowań wynikających z konwencji, na strukturę pierwowzoru nakłada się warstwa nowych znaczeń związana ze środkami zastępczymi. Nierzadko też „indywidualizacja” bywa zamierzeniem celowym.

Proponuje się podjęcie refleksji nad następującymi zagadnieniami:

• język artystyczny przekładów różnych epok;
• strategie translatorskie (adaptacja, egzotyzacja, ekwiwalencja, trans-pozycja) i sposoby przekładania (pojęciowe, obrazowe);
• metody, formy oraz stopnie przekładu (przybliżenie, przekład możliwie całkowity);
• konsekwencje – świadomych i nieświadomych – zmian dokonanych przez tłumacza (hybrydalność, niespójność, anachroniczność, efekt obcości); ślad tłumacza; punkt widzenia w przekładzie;
• przekształcenia i zniekształcenia w przekładzie a uwarunkowania kul-turowe oraz funkcje społeczne (poetycka, ideologiczna, dydaktyczna);
• wypowiedzi pisarzy, teoretyków i myślicieli na temat przekładu;
• przyczyny wewnątrz- oraz zewnątrzsystemowe niepełnej przekładalności;
• ograniczenia i poluzowania związane z przekładem; zabezpieczenia przeciw nieporozumieniom przekładowym;
• przekład intersemiotyczny a intermedialny – przykłady i problemy wynikające z zastosowania;
• przekładoznawstwo a twórczość artystyczna; kwestia tzw. przekładu kongenialnego;
• kwestia stosunku przekładoznawstwa do innych dyscyplin humanistycznych (np. literaturoznawstwo porównawcze, językoznawstwo kognitywne);
• powiązania nauki o literaturze z innymi dyscyplinami wiedzy a przedmiot badań literaturoznawstwa, granice jego swoistości;
• zagadnienia wynikające z przyswajania na potrzeby literaturoznawstwa pojęć, terminów i metod należących do innych dyscyplin naukowych; sposoby konstruowania nomenklatury badawczej, kryteria oceny jej adekwatności;
• problem przekładalności oraz praktycznej implementacji osiągnięć nauk humanistycznych i literaturoznawstwa.

Mile widziane inne konceptualizacje związane z proponowaną problematyką.

„Forum Nowego Literaturoznawstwa” jest planowane jako cykl konferencji (każda od-słona na inny temat), które mają być okazją dla młodych uczonych do dzielenia się własnymi badaniami oraz zachętą do wymiany myśli – zarówno w gronie doświad-czonych specjalistów, jak i wśród osób wstępujących na grunt naukowy.

Organizatorzy

Jarosław Bedyniak

Marta Taperek

Piotr Misztela