Tekst. Medium. Tłumaczenie. Przełożenie w dyskursach humanistycznych
Samorząd Doktorantów Instytutu Badań Literackich PAN zaprasza do wzięcia udziału w II Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej z cyklu "Forum Nowego Literaturoznawstwa". Organizatorzy chcieliby skupić się na relacji: tekst – tekst oraz tekst – system. Szczególnie interesujący będzie szeroko rozumiany język pośredniczący i jego funkcje w porównywaniu elementów i doborze ekwiwalentów. Refleksją warto objąć zarówno problemy przekładu interlingwistycznego, jak i przekładu intermedialnego, a także ważką sprawę interdyscyplinarnych adaptacji narzędzi metodologicznych.
Fenomen niepowtarzalności jest bodaj najważniejszą kwestią w badaniach humanistycznych. Uchwycenie różnicy, czyli tego, co nazywamy oryginalnością, to pochodna zarówno porównania jednostek systemowych, jak i dokonanych pośród nich mniej lub bardziej świadomych wyborów. Dogodny obszar obserwacji występowania tych procesów stanowi przekład. Nie ma przecież tłumaczenia neutralnego. Zawsze, choćby za sprawą języka czy uwarunkowań wynikających z konwencji, na strukturę pierwowzoru nakłada się warstwa nowych znaczeń związana ze środkami zastępczymi. Nierzadko też „indywidualizacja” bywa zamierzeniem celowym.
Proponuje się podjęcie refleksji nad następującymi zagadnieniami:
- język artystyczny przekładów różnych epok;
- strategie translatorskie (adaptacja, egzotyzacja, ekwiwalencja, trans-pozycja) i sposoby przekładania (pojęciowe, obrazowe);
- metody, formy oraz stopnie przekładu (przybliżenie, przekład możliwie całkowity);
- konsekwencje – świadomych i nieświadomych – zmian dokonanych przez tłumacza (hybrydalność, niespójność, anachroniczność, efekt obcości); ślad tłumacza; punkt widzenia w przekładzie;
- przekształcenia i zniekształcenia w przekładzie a uwarunkowania kul-turowe oraz funkcje społeczne (poetycka, ideologiczna, dydaktyczna);
- wypowiedzi pisarzy, teoretyków i myślicieli na temat przekładu;
- przyczyny wewnątrz- oraz zewnątrzsystemowe niepełnej przekładalności;
- ograniczenia i poluzowania związane z przekładem; zabezpieczenia przeciw nieporozumieniom przekładowym;
- przekład intersemiotyczny a intermedialny – przykłady i problemy wynikające z zastosowania;
- przekładoznawstwo a twórczość artystyczna; kwestia tzw. przekładu kongenialnego;
- kwestia stosunku przekładoznawstwa do innych dyscyplin humanistycznych (np. literaturoznawstwo porównawcze, językoznawstwo kognitywne);
- powiązania nauki o literaturze z innymi dyscyplinami wiedzy a przedmiot badań literaturoznawstwa, granice jego swoistości;
- zagadnienia wynikające z przyswajania na potrzeby literaturoznawstwa pojęć, terminów i metod należących do innych dyscyplin naukowych; sposoby konstruowania nomenklatury badawczej, kryteria oceny jej adekwatności;
- problem przekładalności oraz praktycznej implementacji osiągnięć nauk humanistycznych i literaturoznawstwa.
Mile widziane inne konceptualizacje związane z proponowaną problematyką.
„Forum Nowego Literaturoznawstwa” jest planowane jako cykl konferencji (każda od-słona na inny temat), które mają być okazją dla młodych uczonych do dzielenia się własnymi badaniami oraz zachętą do wymiany myśli – zarówno w gronie doświad-czonych specjalistów, jak i wśród osób wstępujących na grunt naukowy.
Organizatorzy
Jarosław Bedyniak
Marta Taperek
Piotr Misztela