Errare humanum est – o niebezpieczeństwach błędów i pożytkach z omylności (Agnieszka Bąbel) Artykuł w RCIN (PDF)
Journal issue no.
Added on: 12.02.2021
Literature studies
Errare humanum est. Błędy w badaniach humanistycznych, ich rodzaje i konsekwencje
XXVI numer „Napisu” gromadzi teksty z różnych dziedzin, począwszy od filozofów i historyków nauki, poprzez literaturoznawców, po edytorów, tekstologów i redaktorów, czerpiących przykłady z własnej praktyki. Artykuły poświęcone są takim tematom, jak pojmowanie istoty błędu i typologia omyłek naukowych, uproszczenia i przekłamania w badaniach biograficznych, rozmaite aspekty edytorstwa, rozumianego przede wszystkim jako szacunek dla źródeł i żmudna praca nad tekstem. Bogato reprezentowany jest również dział recenzji – specyficznego gatunku, którego zadanie wiąże się z oceną wartości i prawdziwości cudzej pracy: pochwałą osiągnięć autora książki i wskazaniem jego niedociągnięć.
Błądzenie jest wpisane w ludzką kondycję – zamiast więc postrzegać omyłki jako godną ukrycia część pracy naukowej, pragniemy pochylić się nad nimi z uwagą i dostrzec ich szczególną wartość. Popełnione błędy mają często ogromne konsekwencje w takich dziedzinach, jak edytorstwo naukowe (mylne odczytania rękopisu, błędy druku, omyłki autora, problem wyboru najlepszej podstawy wydania, sporne lekcje w różnych przekazach autentycznych, sygnalizowanie koniektur i emendacji itp.), badania nad biografią twórców lub interpretacja tekstów kultury (np. nadinterpretacje). Mylne tropy często wydają się bardzo kuszące i odkrywcze, dlatego też warto przeanalizować najczęstsze mechanizmy ich powstawania (i powtarzania) oraz sposoby na ich mozolne prostowanie (skrupulatna analiza bazy materiałowej – „powrót do źródeł”). Porządek sformułowanych już w starożytności zasad pracy nad tekstem utworu literackiego do dzisiaj właściwie pozostaje niezmienny: począwszy od lectio (prawidłowe odczytanie tekstu) i emendatio (poprawienie zniekształconych miejsc tekstu, uzasadnione skorygowanie dostrzeżonych w przekazie błędów), przez enarratio (omówienie tematu, wątków i motywów oraz sposobu ich ujęcia – analiza i interpretacja), aż po wieńczące pracę iudicium (sąd o dziele – wartościowanie).
Wartą poruszenia kwestią jest również sama świadomość historycznej zmienności przyjętych norm – refleksja badawcza nad sytuacjami, w których powszechnie powtarzany błąd w końcu staje się zalecanym wzorcem. Szczególnie intrygującym przypadkiem wydaje się też „fortunny błąd”: omyłka spowodowana przyjęciem zbyt pochopnych założeń, która jednak staje się punktem wyjścia dla nowych kierunków badań i niezwykłych odkryć.
XXVI numer „Napisu” gromadzi teksty z różnych dziedzin, począwszy od filozofów i historyków nauki, poprzez literaturoznawców, po edytorów, tekstologów i redaktorów, czerpiących przykłady z własnej praktyki.
Zapraszamy do lektury najnowszego numeru – zapoznania się zarówno z rodzajami, jak i skutkami popełnianych przez humanistów błędów, ale także metodami zapobiegania im, uczenia się na nich, a wreszcie ze sposobami korygowania niedoskonałości oraz zachętą do wyciągania wniosków z podobnych doświadczeń na przyszłość.
List of contents
I. Rozprawy i materiały
Edward M. ŚWIDERSKI: Just where is the error? Or: epistemology as the history of error? Artykuł w RCIN (PDF)
Константин БАРШТ: Об ошибках в научном поиске, и в текстологии в частности Artykuł w RCIN (PDF)
Tadeusz BUDREWICZ: „Długie trwanie” pomyłek (Maria Konopnicka, Maria Bartusówna, Napoleon Ekielski, Florentyna Niewiarowska) Artykuł w RCIN (PDF)
Marlena SĘCZEK: Ślady zapomnianej tożsamości. O roli źródeł w biografii Janusza Korczaka Artykuł w RCIN (PDF)
Grażyna PAWLAK: Epizod wojennej biografii Jana Parandowskiego. Majątek Planta pod Opatowem Artykuł w RCIN (PDF)
Izabela PONIATOWSKA: Doktor Murek zredukowany, doktor Murek zrehabilitowany. Recepcja twórczości Tadeusza Dołęgi-Mostowicza wobec postrzegania literatury popularnej w polskich badaniach historycznoliterackich i refleksji krytycznej Artykuł w RCIN (PDF)
II. Pasje i potyczki edytorskie i tekstologiczne
Magdalena BOBER-JANKOWSKA: Błąd czy wariant? O technikach redakcyjnych Adama Naruszewicza Artykuł w RCIN (PDF)
Bożena MAZURKOWA: Potknięcia impresorów i wypowiedzi w sprawie omyłek druku w książce drugiej połowy XVIII wieku. Rekonesans Artykuł w RCIN (PDF)
Igor BARKOWSKI: Śledzenie Juliana Ursyna Niemcewicza. O historiografii i misji powierzonej autorowi Śpiewów historycznych – próba rewizji Artykuł w RCIN (PDF)
Jacek GŁAŻEWSKI: Walory i niedostatki edycji tekstów staropolskich w XIX wieku. Przypadek poezji Jana Gawińskiego Artykuł w RCIN (PDF)
Wiktor GARDOCKI: Trzy inedita, errata do tomu *** Antoniego Pawlaka Artykuł w RCIN (PDF)
III. Varia
Iwona MACIEJEWSKA: Nie tylko pochwała rodu – o znaczeniu ramy wydawniczej Komedyj i tragedyj Franciszki Urszuli Radziwiłłowej w upamiętnieniu pierwszej polskiej dramatopisarki Artykuł w RCIN (PDF)
Beata DOROSZ: Skamandryckie listy na emigracji – garść informacji o korespondencji Jana Lechonia, Kazimierza Wierzyńskiego i Mieczysława Grydzewskiego Artykuł w RCIN (PDF)
Barbara TYSZKIEWICZ: Błąd centrali – bunt w terenie. Humorystyczny obraz początków Instytutu Badań Literackich w „NaKuBi” oraz Etiudzie rewolucyjnej Krystyny Tokarz i Teresy Tyszkiewicz Artykuł w RCIN (PDF)
Anna REGLIŃSKA-JEMIOŁ: O warstwie treściowej spektakli baletowych – wokół problemu recepcji i transformacji kulturowych tematów libretta Artykuł w RCIN (PDF)
Errare humanum est. Prace studentów Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie Ilustracje
Komentarze autorów do fotografii Komentarze (PDF)
IV. Recenzje
Siergiej NIKOŁAJEW, Przygody polskiej szesnastowiecznej legendy w Rosji XVII–XXI wieku (E. Małek, Легенда об астрологе Мустаеддыне Кшиштофа Дзержека в древнерусском переводе и ее позднейшие обработки (исследование и издание текстов), Seria „Biblioteka Przekładów Rosyjskich XVII–XVIII Wieku z Literatury Staropolskiej”, BEL Studio, Warszawa 2019) Recenzja (PDF)
Irena KADULSKA, Tomy edytorskie jako poszerzanie obrazu oświecenia (Wincenty Ignacy Marewicz, Zbiory poetyckie, oprac. i wstęp Anna Petlak, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2018) Recenzja (PDF)
Barbara WOLSKA, Kwestie memoratywne w literaturze oświecenia i ich perspektywy badawcze (Teresa Kostkiewiczowa, Mnemozyne i córki. Pamięć w literaturze polskiej drugiej połowy XVIII wieku, Wydawnictwo UMK, Toruń 2019) Recenzja (PDF)
Barbara WĄSIK, O polskim romantycznym pisarstwie kobiecym (Maria Berkan-Jabłońska, Weredyczki, sawantki, marzycielki, damy… W kręgu kobiecego romantyzmu. Studia i szkice z kultury literackiej kobiet okresu międzypowstaniowego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2019) Recenzja (PDF)
Marek PĄKCIŃSKI, Petroniusz i jego tyran: „sprawa” Henryka Berezy w oczach Donata Kirscha (Donat Kirsch, Eliminacja episteme. Pisma krytyczne, oprac. Andrzej Śnioszek, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2019; Donat Kirsch, Prounowa eksmisja Henryka Berezy, [bez wydawcy], Katowice 2020) Recenzja (PDF)
Anna PETLAK, Łódzka „Series Ceranea” – edycje i nowe odczytania zabytków wielu kultur („Series Ceranea”, t. 1–6, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2015–2020) Recenzja (PDF)
Noty o autorach artykułów Artykuł (PDF)
Information
Published on:
31.12.2020
Pages:
416
Added on:
12 February 2021; 17:51 (Mariola Wilczak)
Edited on:
25 February 2021; 13:04 (Piotr Bordzoł)
Recently added issues
24.01.2024
Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej | XXIX | 2023
26.01.2023
Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej | XXVIII | 2022
11.01.2023
Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej | | 2022
17.01.2022
Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej | XXVII | 2021
See also
13.11.2019
Literature History
Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej | (XXIV) | 2018
Journal issue title: Nie tylko wiersz, nie tolko roman. Literatura polska i rosyjska w kontekście gatunków literackich
17.01.2022
Literature studies
Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej | XXVII | 2021
Journal issue title: Izolacja i komunikacja. Rozważania nad formami komunikacji literackiej i kulturowej
Artykuły zebrane w tym tomie „Napisu” są reakcją na nowe zjawiska kulturowe, związane z restrykcjami wymuszonymi izolacją w dobie pandemii Covid-19 (jak zdalna wymiana informacji, nowe formy pracy i rozrywki online).
02.07.2023
Literature studies
Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo | (13 (16)) | 2023
Journal issue title: Zaniedbane tropy
Serdecznie zapraszamy do lektury nowego numeru pt. Zaniedbane tropy. Zawiera on artykuły poświęcone tym figurom retorycznym, które nie doczekały się do tej pory należytych badań, a których opis często ogranicza się do mniej lub bardziej rozbudowanych informacji w podręcznikach. Z kolei w dziale Pożytki filologiczne dominuje Karol Irzykowski. W 150. rocznicę urodzin wielkiego krytyka przybliżamy jego działalność międzywojenną.