Nowość wydawnicza
Kultura Pierwszej Rzeczpospolitej w poezji Jacka Kaczmarskiego
Z bogatej puli piosenek Jacka Kaczmarskiego Małgorzata Krzysztofik wybrała siedemnaście, których interpretacja wymagała solidnego przygotowania filologiczno-historycznego. Wnikliwe czytanie utworu prowadzone jest na rozmaitych płaszczyznach dzieła i w różnych kontekstach – literackim, historycznym, obyczajowym, artystycznym, religijnym. Autorski wywód nabiera tu charakteru interdyscyplinarnego. Zręczne sprzężenie wyników badań z malarstwem historycznym oraz literackimi świadectwami epoki przykuwa nie tylko myśl, ale i wyobraźnię czytelnika. Formacja szlachecka jest tu zaprezentowana w migawkach „żywych obrazów”, połączonych przyczyną i skutkiem, komentowanych dyskursem o logice dziejów sarmackiego świata.
Publikacja zawiera interpretację 17 reprezentatywnych dla omawianego tematu piosenek, która ukazuje bogactwo ich znaczeń w kontekście historii Polski i Europy oraz staropolskiej kultury materialnej, obyczajowej, literackiej i umysłowej. Analiza tekstów, objawiająca subiektywną, erudycyjną i poetycką wizję epok minionych, prowadzi do zrozumienia roli, jaką kultura Pierwszej Rzeczpospolitej odegrała w twórczości Kaczmarskiego. Interpretacja każdej z piosenek jest poprzedzona zacytowaniem jej pełnego tekstu wraz z niezbędnymi przypisami, ponieważ aktualnie brak krytycznego wydania poezji Kaczmarskiego, opatrzonego komentarzem edytorskim i ogólnokulturowym. Zakończenie książki stanowi summę wniosków obrazujących znaczenie tradycji i kultury przedrozbiorowej w twórczości Kaczmarskiego.
W poromantycznych czasach zmagań o istotę polskości i wyraz patriotyzmu Małgorzata Krzysztofik prezentuje twórcę przesiąkniętego polskością, usiłującego zrozumieć dokonania przodków i mądrze przetransponować je w czasy współczesne. Pokazuje peregrynację w głąb staropolskiego świata, dokonującą się poza Sienkiewiczowskim „krzepieniem serc” i poza Gombrowiczowską potrzebą odreagowania polskich słabości i kompleksów, w głębokim przeświadczeniu o powinności przyjęcia szlacheckiej formacji z całym dobrodziejstwem jej inwentarza, aby, wnikliwie się jej przyjrzawszy, „ze słabości uczynić siłę”.
Spis treści
Spis treści
Wstęp
Fenomen poezji śpiewanej Jacka Kaczmarskiego......................................... 9
Problemy recepcji..................................................................................... 12
Inspiracje kulturą Pierwszej Rzeczpospolitej.............................................. 14
Założenia i cele książki.............................................................................. 17
Interpretacje piosenek
Pana-Rejowe gadanie................................................................................. 23
Jan Kochanowski....................................................................................... 37
Stańczyk ................................................................................................... 51
Z XVI-wiecznym portretem trumiennym – rozmowa................................... 65
Dobre rady Pana Ojca................................................................................ 81
Z pasa słuckiego pożytek............................................................................. 97
Elekcja.................................................................................................... 107
Krótka historia nawiązania stosunków polsko-francuskich.......................... 117
Rokosz..................................................................................................... 127
Kniazia Jaremy nawrócenie...................................................................... 137
Rejtan, czyli raport ambasadora................................................................ 149
Wieszanie zdrajców na Rynku Warszawskim w roku 1794
podczas Insurekcji Kościuszkowskiej........................................................... 165
Krajobraz po uczcie.................................................................................. 179
Requiem rozbiorowe................................................................................. 193
Nad spuścizną po przodkach deliberacyje................................................... 205
O zachowaniu przy stole.......................................................................... 215
Tradycja.................................................................................................. 225
Zakończenie: Dialog Jacka Kaczmarskiego z tradycją i kulturą
Pierwszej Rzeczpospolitej
Erudycyjna, subiektywna interpretacja postaci
oraz wydarzeń historycznych.................................................................. 235
Żywioł ironii jako postawy twórczej i narzędzia oceny rzeczywistości...... 241
Prefiguracyjny model historiozofii.......................................................... 243
Hermeneutyka wartości: naród – polskość – tradycja.............................. 245
Bibliografia................................................................................................. 251
Spis ilustracji............................................................................................... 257
Indeks osób................................................................................................. 259