Literackie obrazy świata: wiarygodne iluzje / III Ogólnopolska Konferencja Naukowa

Już od czasów starożytnych arystotelesowska zasada prawdopodobieństwa świata ukazanego w tekście artystycznym korespondowała z przeświadczeniem o poczuciu niezwykłości, jakie odbiorca winien czerpać z obcowania ze sztuką. Mimesis była filarem, na którym przez wiele wieków opierał się proces tworzenia. Choć dwudziestowieczne kryzysy wartości humanistycznych, estetycznych i ideologicznych przyniosły liczne rewizje i kontrpropozycje dla obowiązujących modeli, to związek treści literackiej z realiami pozatekstowymi rzadko był fundamentalnie kwestionowany i całkowicie odrzucany. W rezultacie i dziś pytanie o rolę praktyk mimetycznych oraz ich czytelniczą recepcję stanowi interesujący obszar badawczy dla różnych kierunków studiów i perspektyw interpretacyjnych.

Dla czytelników zasada prawdopodobieństwa – organizująca świat przedstawiony w znakomitej większości utworów literackich – jest jednym z często stosowanych kryteriów waloryzacji konstrukcji fabuł. Poczucie obcowania z fikcją, jaką tradycyjnie definiowany tekst literacki z założenia stanowi, nie stoi w sprzeczności z oczekiwaniem, by autor komponował ją podług standardów logiki, reguł wewnętrznej koherencji, czerpał inspiracje z faktografii wobec tekstu zewnętrznej czy sięgał po takie środki artystyczne i językowe, które zdolne są uczynić kreowane uniwersum literackie rzeczywistością alternatywną, możliwą do zaakceptowania bez odrzucania czytelniczej wiedzy o „świecie realnym” i wskazań common sense. Krótko mówiąc: aby tworzone przez pisarzy i poetów literackie iluzje były konstruktami wiarygodnymi, a ujęte w nich obrazy świata – przekonującymi wizjami rzeczywistości. Jak bowiem twierdzi Henryk Markiewicz, to „realizm ukazuje, że sztuka musi dokonać trafnego wyboru z natury jeśli chce osiągnąć swój cel: wytworzenie iluzji”.

Zaproponowane zatem przez literaturoznawcę pojęcie fikcji realistycznej w szczególny sposób patronować będzie obradom III ogólnopolskiej konferencji naukowej z cyklu Literackie obrazy świata. Do udziału w nich zapraszamy wszystkich badaczy, reprezentantów nie tylko dyscyplin filologicznych, zainteresowanych problematyką technik twórczych i mechanizmów czytelniczej recepcji, które pozwalają osiągnąć tekstowy efekt owej „wiarygodnej iluzji literackiej”. Dlatego Uczestniczkom i Uczestnikom naszej konferencji proponujemy następujące cztery obszary tematyczne:

• techniki konstrukcji utworu literackiego, które czynią warianty realiów w nim przedstawione „światem możliwym” – spójnym, logicznym, a w rezultacie akceptowanym przez odbiorcę jako wierne lub choć prawdopodobne odzwierciedlenie świata „prawdziwego”;
• nawiązania fikcji literackiej do pozatekstowej rzeczywistości (historycznej, społecznej, kulturowej etc.) w celu legitymizowania i argumentowania proponowanych w artystycznych utworach ocen i interpretacji faktów ze „świata realnego”;
• środki poetyckie i językowe, służące pisarzom jako narzędzia literackiej perswazji, kontrolujące i regulujące przebieg czytelniczej recepcji;
• mechanizmy czytelnicze, które, w zależności od przyjętej tradycji kulturowej i lekturowej konwencji, umożliwiają i sankcjonują funkcjonowanie odmiennych interpretacji tego samego utworu lub jego elementów: w jednych przypadkach jako swobodnie inspirowanej realiami fikcji, w innych zaś – wiarygodnego odbicia rzeczywistości.

W formularzu zgłoszeniowym prosimy o wskazanie, którego z czterech obszarów tematycznych w największym stopniu dotyczyć będzie konferencyjny odczyt.

Konferencja odbędzie się 23 listopada 2017 roku w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Rzeszowskiego. Na zgłoszenia (przesyłane na adres e-mail: literackie_obrazy_swiata@wp.pl) oczekujemy do 31 października 2017 roku.

Opłata konferencyjna wynosi 300 zł. Organizatorzy zastrzegają sobie prawo do wyboru tematów spośród nadesłanych propozycji konferencyjnych oraz do ich późniejszej selekcji podczas prac nad publikacją pokonferencyjnej monografii zbiorowej w cyklu Literackie obrazy świata.

Organizatorzy:
Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Rzeszowskiego
Sekcja Studiów Międzynarodowych Naukowego Koła Polonistów
Opiekun naukowy konferencji: dr Arkadiusz Luboń
Sekretarz konferencji: mgr Monika Karpińska