Potworne rzeki. Badania nad historią środowiskową powodzi nowoczesnej Europy za pomocą źródeł literackich

Zintegrowany projekt „Nowoczesne narzędzia promocji działalności dydaktycznej i badawczej Instytutu Badań Literackich PAN oraz Instytutu Filologii Polskiej WNH UKSW” (nr PPI/NPZ/2018/1/00065) zakładał cykl działań oparty na aktywnej współpracy Partnerów i synergii ich potencjałów. Ideą projektu było wykorzystanie nowoczesnych strategii marketingu cyfrowego oraz interdyscyplinarnych narzędzi w celu promocji działalności naukowo-dydaktycznej IBL PAN, IFP WNH UKSW i - docelowo - innych polonistyk krajowych i zagranicznych, włączonych w ramy “Geopolonistyki”, powstałej według pomysłu Prof. Magdaleny Popiel (prezes Międzynarodowego Stowarzyszenia Studiów Polonistycznych).

Punktem wyjścia dla prowadzonych prac w ramach grantu „Literaturoznawstwo architektoniczne” była definicja geokrytyki Bertranda Westphala oraz jej przetworzenia. W odniesieniu do niej zaproponowano takie działania badawcze, w których analizy literaturoznawcze stały się przydatne w pracy innych dziedzin, zajmujących się przekształcaniem przestrzeni miejskiej. Istotne było także pytanie o interdyscyplinarność, pojmowaną jako metoda działań jednego badacza, sięgającego po pojęcia i teorie innych dyscyplin (i jej ograniczenia), a następnie próba wypracowania transdyscyplinarnego modelu badawczego, powstałego w ramach realnej współpracy międzydziedzinowego zespołu. Czternastoosobowa grupa badawcza poddała wielostronnej analizie dwa warszawskie place – plac Piłsudskiego oraz plac Defilad.

Konsekwencje psychologiczne i społeczne problemów współczesnego świata, w tym pandemii Covid-19 i wojen, wpłynęły na kształtowanie nowego podejścia do jednostki, mierzącej się z poczuciem społecznej izolacji, wykluczenia i osamotnienia, w świecie niejasnym, niezrozumiałym, wymagającym nadawania znaczeń na nowo. Na samotność szczególnie narażone są osoby starsze i niepełnosprawne, ale także osoby młode. Towarzyszy temu wzrost świadomości ekologicznej i kształtowanie nowego podejścia wobec przyrody (jak chociażby wobec katastrofy ekologicznej na Odrze w 2022 roku), a także głębszy namysł nad usuwaniem barier technologicznych i architektonicznych. Wykorzystanie dostępnego zaplecza badawczego humanistów oraz rozpoznań już przez nich dokonanych pozwala szukać odpowiedzi na te problemy współczesności w skoncentrowaniu się na podmiotowości i indywidualności człowieka, na odzyskaniu więzi, kontaktów międzyludzkich i poczucia tożsamości oraz na poszanowaniu zasad otwartości (open access), dostępności (accessibility) i inkluzywności w otaczającym świecie.

Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk jest jednym z wykonawców projektu „Shaping Interdisciplinary Practices in Europe” (SHAPE-ID), który otrzymał 1,5 mln euro finansowania od Komisji Europejskiej w ramach programu Horyzont 2020.